شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا
الحان محرم و نامحرم در محرم
آیا موسیقی مذهبی فقط موسیقی سوگواری و عزاداری است و یا اینکه تفاوت هایی وجود دارد ؟ محدوده و گسترده هر یک از این دو تا کجا است و چه نوع موسیقی را می توان بیرون از جغرافیای موسیقی مذهبی نامید و ... .
با فرا رسیدن ماه گرانقدر محرم ، بهترین زمان برای پاسخگویی به این پرسش همیشگی ، فرانسلی و فراعصری است که آیا موسیقی مذهبی فقط موسیقی سوگواری و عزاداری است و یا اینکه تفاوت هایی وجود دارد ؟ محدوده و گسترده هر یک از این دو تا کجا است و چه نوع موسیقی را می توان بیرون از جغرافیای موسیقی مذهبی نامید و ... .
● موسیقی مذهبی
هر صوت و نغمه و آوا که از تقارن، توازن ، تجانس و تطابق برخوردار باشد رنگ و بویی از نغمات الهی را دارا است و هر آنچه این گونه باشد قطعا و مستدلا مذهبی و دینی خواهد بود . به بیان دیگر، هرگونه مجموعه صوتی و در هر محدوده نتی که موزون و متقارن نباشد از اصوات آزاردهنده و نت های نامانوس محسوب شده و لاجرم دینی و مذهبی نیست و البته این موضوع مختص و منحصر به موسیقی نیست بلکه در همه رشته ها و شاخه های انسانی و هنری صادق است که هر آنچه از زیبایی بی بهره است قطعا مذهبی و دینی نیست و اما آیا موسیقی مذهبی منطبق و معادل با موسیقی عزاداری و سوگواری است و در این ژانر و گونه خلاصه می شود؟ باید گفت که قطعا و محققا این گونه نیست. البته این توهم و یا انطباق واهی طرفدارانی نیز دارد و برخی مغرضان و مخالفان مذهب و دین، عامدانه و هدفمند از این تطابق حمایت می کنند.
درست است که مرزهایی مشترک و محدوده هایی بعضا منطبق وجود دارد، اما تطبیق کلی و برداشت مفهوم واحد ( در ماهیت و هویت ) منطقی نیست . موسیقی مذهبی جغرافیایی فراتر و گسترده تر و شمولی بسیار بیشتر از موسیقی عزاداری است و موسیقی سوگ و عزا در بهترین و صحیح ترین شکل خود ( مثل موسیقی محرم و رمضان) جزوی و بخشی از کلیت موسیقی است مثل موسیقی های عرفانی - نیایش - شکرگزاری ، موسیقی حج و ... همواره این پرسش ها وجود دارد که مثلا مسلمین در صدر اسلام و به هنگام پیروزی های درخشان غزوات و جنگ های بدر و خندق و یا به هنگام فتح مکه و یا ... شکرانه های آهنگین و شادی ها و دست افشانی ها و پایکوبی هایشان چگونه از منظر موسیقایی بروز و جلوه می یافته حالات و حرکات بزرگان به هنگام مراسم ازدواج فرزندان و یا میلادها و زادروزهای فرخ پی و فرخنده فال امامان معصوم و یا اصحاب و دوستانشان چگونه بوده است و آیا عنصر یا عناصری حاکی و حاوی ریتم و ضرب و ملودی و نغمه در کلام و کردار بزرگان و معصومین می توان متصور بود یا اساسا امکان ندارد و اگر امکان داشته یا می توان سئوال و تصور کرد که آیا این تحرکات و واکنش ها در مجموعه موسیقی مذهبی قرار می گیرد؟ و از این دست و قبیل پرسش های دیگر که پژوهندگان و تلاشگران حوزه موسیقی با همراهی و همکاری اهل فقه و تاریخ ، اهلیت و تکلیف ، تکلیف و صلاحیت جستن و یافتن و پاسخ دادن را دارند.
●موسیقی عاشورا و محرم
می توان متوقع بود که موسیقی عاشورا سرشار از لحن و آوازه حماسی و پرشکوه باشد و انتظار اینکه حداقل به وجه درخشان و فخرآور و پرعظمت این حادثه شگرف به اندازه وجه حسرتناک و حزن انگیز و سرشار از غبن این ستم سهمناک و ظلم عظیم، پرداخته شود انتظار نابجایی نیست اما شهادت امام (ع) و یارانش که به دلیل قساوت وشقاوتی شدید اتفاق افتاد پیروان و بازماندگان و وارثان و نسل های بعد را آنقدر آزرده خاطر ساخت که این زخم گلوگیر و بغض خونریز با هیچ مرهم و دارویی (هر چند به عظمت و بزرگی آزادگی) مرتفع و برطرف نمی شود گویا لکه ننگ کوفیان ، فرزندان آدم و حوا را تا ابد شرمنده و سرافکنده و سوگوار ساخته است. / زنده تر از تو کسی نیست چرا گریه کنیم / مرگمان باد و مباد اینکه تو را گریه کنیم ./
به هر حال حوزه موسیقی نیز مشمول همین قاعده و قانون است و در نتیجه موسیقی عاشورا و محرم سرشار از الحان سوزناک و نغمات اندوه زا و ریتم های سنگین و کم تحرک و همچنین مناسب ترین مکان و جایگاه برای بیان داغ و درد کهنه انسانی به وسیله سازهای کششی است و این بی دلیل نیست که در موسیقی عزا و سوگ هرگز سازهای مضرابی کاربرد جدی و اصلی را نداشته و سازهای کوپه ای برای ترسیم آن ضربه دهشتناک و سازهای کششی (بویژه بادی) نالان و مویان جهت تصویر آن نفیر و صفیر و نفس و دم آتشناک استفاده می شوند.
موسیقی عزا و سوگ به دلیل تالم شدید مجریان و خالقانش ، درونی ترین و صادقانه ترین بخش موسیقی (بدون تردید) محسوب می شود. هیچ سوگوار راستین وعزادار واقعی ای نیست که آداب و ترتیبی را قائل باشد چه رسد به تصنع وتفنن و یا خدای ناکرده ریا و تلون و به راستی اگر عنصر ارزشمند سوختگی دل و احساسات جریحه دار، در پیوند با ذوق و قریحه و مقوله خلاقیت و هنر در دست و اختیار باشد بهترین بستر و مهمترین فضا را برای ایجاد آثار جاویدان می توان متصور بود و خالص ترین و ناب ترین حالات عاطفی و احساسی ، در هنگامه شکستگی دل ، بروز و ظهور می یابد.
● علل و عوامل افت کیفی موسیقی مذهبی
آنچه امروزه باعث شده کمتر شاهد خلق و ارائه آثار ارزشمند و گرانقدر باشیم به چند عامل بستگی دارد که از مهمترین آنها می توان موارد ذیل اشاره کرد :
۱) فقدان یا کمبود عنصر اساسی صداقت ، صفا و خلوص درغالب مجریان ، عاملان و تولید کنندگان آثار موسیقی مذهبی (در این جا عزاداری).
۲) نبود مهارت و تسلط فنی و نیز جوهره و قریحه هنری در میان پردازندگان و فاعلین این حوزه و همچنین غیبت موجه یا ناموجه هنرمندان اصیل و شریف و استخوان دار موسیقی و نپرداختن بسیاری از اساتید به این بخش، بخشی که به لحاظ ظرفیت و گنجایی ، فراخ ترین و عمیق ترین قابلیت ها را دارا است به عنوان مثال هنوز هم و پس از گذشت قریب ۳۰ سال، موسیقی نینوا ساخته حسین علیزاده از مطرح ترین موسیقی های تولیدی سده اخیر است (در جمع همه آثار سوگواری و غیره) و یا موسیقی موریس ژاربه عنوان موسیقی مذهبی قوی و ثبت شده و یا موسیقی سریال های امام علی(ع) - تنهاترین سردار - ولایت عشق - شب دهم و یا بخش هایی از موسیقی فیلم از کرخه تا راین (بخش انتهایی فیلم که براستی سوگوارانه است) .
۳) سیطره و سلطه مقولات و موارد غیر موسیقایی بر کل موسیقی (مثل کلیپ ها با تصویر و نور یا لباس و حرکات مجریان موسیقی) و در اندازه هایی کوچکتر بر موسیقی عزاداری، بدین معنی که اساسا هر عنصر خارجی و غیر اصیل ولو هنری اگر بر رشته هنری مورد نظر تسلط یابد آن را تحت الشعاع قرار داده و بر اصالت ها و شاخص هایش ، خدشه وارد می کند.
حال با این اوصاف، تغییرات و تحولات منطقی و بدیهی که هر حرکتی در روند تاریخی خویش دچار می شود را هم بدان اضافه کنید و رواج ناروا و رونق ناسزای تولیدات موسیقی ماهواره ای راهمچنین، موسیقی عزاداری در روزگار ما چنین وضعیتی را دارا است و این شرایط را باید بحرانی دانست.
منبع : چهارگاه
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران مجلس جمهوری اسلامی ایران حجاب دولت رئیسی رئیس جمهور گشت ارشاد دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی توماج صالحی پاکستان
تهران قتل سیل کنکور هواشناسی شهرداری تهران سلامت وزارت بهداشت سازمان سنجش پلیس زنان اصفهان
قیمت دلار قیمت طلا خودرو دلار قیمت خودرو بازار خودرو بانک مرکزی سایپا مسکن ارز ایران خودرو تورم
فضای مجازی کیومرث پوراحمد پایتخت تلویزیون سینمای ایران سریال پایتخت سریال ترانه علیدوستی رهبر انقلاب سینما موسیقی مهران مدیری
کنکور ۱۴۰۳ عبدالرسول پورعباس
اسرائیل آمریکا رژیم صهیونیستی فلسطین غزه جنگ غزه روسیه چین حماس اوکراین ترکیه ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس استقلال جام حذفی آلومینیوم اراک فوتسال بازی تراکتور تیم ملی فوتسال ایران باشگاه پرسپولیس بارسلونا لیگ برتر انگلیس
هوش مصنوعی سامسونگ فناوری ناسا اپل بنیاد ملی نخبگان ربات مریخ
سازمان غذا و دارو کاهش وزن مالاریا آلزایمر زوال عقل