واشنگتن به کدام سو می رود؟

ایالات متحده آمریکا در تب و تاب رقابتهای انتخاباتی بین مک کین و اوباما قرار دارد.هرچند پیروزی دموکراتها در انتخابات ماه نوامبر محتمل به نظر می رسد اما شکست یا عدم شکست بازها اصلی ترین دغدغه موجود نیست و این آینده سیاسی آمریکاست که ذهن اکثر تئوریسینهای غربی را نسبت به خود مشغول ساخته است...
تولید دکترینهای تازه ای که متضمن بقای موثر آمریکا در نظام بین الملل امروز باشند عملا متوقف شده است.در این میان دکترینهای کهنه برژینسکی و کیسینجر بار دیگر در ساختار نامتوازن سیاسی و استراتژیک آمریکا طرح شده اند.طرح دوباره این دکترینها علاوه بر آنکه موجب عقبگرد واشنگتن به سده قبل می شود،بلکه ضریب آسیب پذیری واشنگتن در جهان را نیز افزایش می دهد.از سوی دیگر،حضور دوباره کیسینجر یا برژینسکی در کاخ سفید سبب افزایش نگاه تهدید محور ایالات متحده نسبت به روسیه خواهد شد.هرچند کاخ کرملین سعی دارد سرمایه گذاری بیهوده ای را بر روی پیروزی اوباما انجام دهد،اما حضور دموکراتها نیز نمی تواند مانع از تداوم نگاه منفی واشنگتن نسبت به مسکو شود.
واقعیت امر این است که ایالات متحده آمریکا هزینه بسیار زیادی بر سر دکترین مبارزه نامحدود با تروریسم پرداخته است.طی ۸ سال اخیر میلیاردها دلار از بودجه سالیانه آمریکا صرف تامین نیاز نیروهای اشغالگر آمریکایی در عراق و افغانستان شده است.از سوی دیگر،بروز بحران اقتصادی به اندازه ای بود که مدعیان سرمایه داری ناچارا به فرمولهای سوسیالیستی روی آورده و نقش دولت را در اقتصاد تقویت نمودند.نیمه ملی شدن نه بانک و صدها موسسه اعتباری در آمریکا موید همین نکته است.نتایج یک نظرسنجی جدید نشان داد که ۷۳ درصد مردم آمریکا از جرج بوش ناراضی هستند . در این نظرسنجی از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر نسبت به مسیر حرکت اقتصاد کشورشان ابراز نگرانی کردند و ۹۰ درصد از رای دهندگان آمریکایی هم در یک رکورد کم سابقه گفتند که کشورشان جدا در مسیر اشتباه حرکت می کند.
در هر صورت،هم اکنون این سوال مطرح است که ایالات متحده آمریکا به کدام سو می رود؟تردیدی وجود ندارد که رئیس جمهور بعدی ایالات متحده ناچار خواهد بود بخش اعظم نیرو و انرژی سیاست داخلی و خارجی خود را صرف بازگشت آمریکا به نقطه صفر،یعنی قبل از وقوع حادثه خودساخته ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نماید.حال اگر مک کین و جمهوریخواهان بار دیگر بتوانند در انتخابات سال ۲۰۰۸ پیروز شوند بحرانهای پیش روی آمریکا به مراتب بدتر خواهد شد.
در این میان برخی تصور می کنند که مشی جدید آمریکا در قبال نظام بین الملل از تقابل نظریات برژینسکی و هنری کیسینجر حاصل خواهد شد اما نگارنده معتقد است که آمریکا به گونه ای کاملا ناخواسته دارد به سمت احیای دکترین “ آیزنهاور”در سال ۱۹۵۷پیش می رود.آیزنهاور با وجود اینکه یک جمهوریخواه بود مجبور شد تحت تاثیر فضای آن زمان سطح تعهدات خود در خاورمیانه را افزایش دهد و اتحاد آمریکا را با کشورهای هم پیمان تقویت کرده و واشنگتن را برای مقاومت در برابر تهاجم «سرخ» به اروپا، آسیا و آمریکای لاتین مهیا نگه دارد.
هم اکنون “تهاجم سرخ “دیگر وجود ندارد اما شکل ناقص و ابتدایی آن در اوستیای جنوبی و قفقاز به چشم می خورد.شاید تقابل با کاخ کرملین یکی از اصلی ترین وجوه اشتراک اوباما و مک کین با یکدیگر باشد.هنوز هیچ یک از رای دهندگان آمریکایی نتوانسته است تفاوت میزان دشمنی مک کین و اوباما با مسکو را محاسبه نماید.همان گونه که اشاره شد با وجود فردی مانند برژینسکی در تیم سیاست خارجی اوباما،نگاه تهدید محور واشنگتن نسبت به مسکو افزایش خواهد یافت و همین مسئله زمینه بازگشت واشنگتن به دکترین آیزنهاور را مهیا می سازد.
نباید فراموش کرد که سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا را فرد تعیین نمی کند.از این رو نباید نسبت به حضور اوباما در کاخ سفید نگاهی خوش بینانه داشت.اما تئوریسینهای سیاست خارجی آمریکا ناچارند خط مشی سیاسی خود را تحت تاثیر افکارعمومی این کشور تغییر دهند.شهروندان آمریکایی در انتظار تغییر راهبردهای کلان سیاست داخلی و خارجی این کشور هستند.از این رو اعمال تغییر در تاکتیکها نمی تواند پایداری دولت بعدی آمریکا را تضمین نماید.در زمان ریاست جمهوری بوش ،کارن هیوز مشاور وی که مسئول بهبود وجهه ایالات متحده پس از جنگ عراق بود نتوانست در این خصوص به موفقیتی دست پیدا کند و در نهایت از سمت خود استعفا کرد.هم اکنون وجهه واشنگتن در بین افکارعمومی دنیا کاملا منفی است و مردم این کشور از دولت بعدی خود می خواهند تا این وجهه را اصلاح نماید. بر اساس یک نظر سنجی بین‌المللی انجام شده در کشورهای مهمی از سه قاره جهان، دشمنی و مخالفت با آمریکا در دوره ریاست جمهوری جرج بوش تشدید شده است.
بر اساس نتایج این نظرسنجی که جدیدا در کشورهای مهم قاره آمریکا، اروپا و آسیا انجام شده، مردم معتقدند رابطه دولت آنها با آمریکا وخیم شده است و به همین دلیل خواهان پیروزی باراک اوباما از حزب دموکرات در انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا هستند. این نظرسنجی که توسط هشت روزنامه شاخص در کشورهای انگلیس، فرانسه، کانادا، سوییس، لهستان، ژاپن، مکزیک و بلژیک انجام شده است همچنین گویای آن است که مردم این کشورها دیگر خواستار رابطه‌ای گرم با آمریکا نیستند. در فرانسه فقط ۳۸ درصد و در ژاپن۱۶درصد مردم معتقدند رابطه کشورشان با آمریکا دوستانه است. این در حالی است که در دیگر کشورهای مورد بررسی در این نظر سنجی، اکثریت مردم معتقدند رابطه آنها با آمریکا وخیم است. حتی کشورهای همسایه آمریکا نیز نسبت به اهداف آن کشور بدبین هستند.
دوباره به سوال اصلی خود باز می گردیم:ایالات متحده آمریکا به کدام سو می رود؟
پاسخ این سوال کاملا مشخص است.با توجه به آنارشی حاکم بر ساختار سیاسی،اقتصادی و استراتژیک آمریکا اساسا دولت بعدی این کشور چاره ای جز پذیرش دکترینهای ایده آلیستی ندارد.جالب توجه اینکه مقدمات این چرخش در زمان ریاست جمهوری بوش پسر و توسط افرادی مانند رایس آغاز شده است.شکست متحدان آمریکا در کشورهای اروپایی ،آمریکای لاتین،اقیانوسیه و ... نیز در گذار از رئالیسم افراطی نومحافظه کاران بی تاثیر نبوده است.با شکست ایالات متحده آمریکا در انتخابات میاندوره ای مجلس نمایندگان و سنای آمریکا،نومحافظه کاران افراطی مانند بولتون و رامسفلد مجبور به کناره گیری از سمتهای خود شدند.از سوی دیگر،اکثریت مجلس نمایندگان نیز به دست دموکراتها افتاد.در چنین شرایطی بوش در سراشیبی سقوط قرار گرفت.خروج افرادی مانند اسکات مک کیلان،کارل رو،گونزالس،کارن هیوز و... جملگی نشان دهنده فاصله گیری جمهوریخواهان افراطی از بوش پسر است.در این میان جمهوریخواهان سنتی جای خود را دارند. حتی افرادی مانند رودی جولیانی و جان مک کین نیز مجبور شدند در مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۰۸ از اختلاف عقاید و سلایق خود با دولت بوش سخن به میان آورند.
در نهایت اینکه احیای واشنگتن در نظام بین الملل معلول بازتعریف استراتژیهای کلان سیاست خارجی آمریکاست.به راستی چه کسی می تواند یان باز تعریف را انجام دهد؟آیا اوباما یا مک کین با توجه به عقبه ضعیف حزبی و تشکیلاتی خود می توانند چنین بازتعریفی را تعریف و هدایت نمایند؟پاسخ این سوال در آینده ای نه چندان دور مشخص خواهد شد.

سحاب فاطمی

منبع : روزنامه رسالت