میراثی برای اوباما

بحران اقتصادی آمریکا بدترین میراثی است که بوش پسر برای اوباما به یادگار گذاشته است. بر این اساس اوباما ناچار است بخش اعظم وقت خود را صرف مقابله با این بحران فراگیر نماید.البته دموکراتها به علت عدم انسجام درونی و گروهی قدرت حل و فصل این بحران عظیم را ندارند و ممکن است در آینده نه چندان دور با معضلات زیادی در این خصوص روبه رو شوند.برخی کارشناسان بر این باورند بحران اقتصادی اولویت های اوباما را تغییر داده و ممکن است از سرعت برخی از اقدامات او در عرصه سیاست خارجی بکاهد.
بر این اساس انتظار می رود باراک اوباما رئیس جمهور منتخب آمریکا به سرعت از راهکارهای نامحبوب بوش فاصله بگیرد، به ترمیم روابط با سران دیگر کشورها بپردازد، توصیه ها درباره بستن زندان بحث انگیز گوانتانامو را بررسی کند و تلاش های تازه ای را در خصوص مسائل آب و هوایی آغاز کند. همچنین پیش بینی می شود تیم اوباما در ابتدایی ترین اقدمات خود تلاش کند فضای دوستانه تری ایجاد کند. چنین فضایی به فاصله گرفتن از گذشته نیاز دارد. جهان از دولت بوش رنجیده است و رهبران خارجی امروز به طرح های آمریکا -حتی طرح هایی که پیامدهایی مثبت در پی دارند- با تردید نگاه می‌کنند.
در این میان برخی فرضیه ها حکایت از پیروی اوباما از فرمولهای اقتصادی زمان بیل کلینتون دارد.اما عده ای با این مسئله به طور کامل مخالف هستند.آنچه مسلم است اینکه بیم از رکود اقتصادی ، کاهش دستمزدها ، افزایش بیکاری و سقوط بازارهای مالی مشکلاتی بودند که راه رسیدن به کاخ سفید برای اوباما را هموار کرد و در مقابل انتظارات بسیار زیادی را از رئیس جمهورآینده به دنبال آورد.اوباما در مبارزات انتخاباتی خود وعده هایی از جمله افزایش مالیات ثروتمندان و کاهش مالیات قشر کم درآمد و تقویت اقتصادی با کمک درآمدهای دولت داد که باعث جلب قشرهای کم درآمد و کارگری آمریکا به طرف او شد. حال مشکل این جاست که چگونه اوباما می تواند بودجه تحقق وعده های خود را تامین کند. هم اکنون میزان بدهی های ملیآمریکا از شمار رقمهای پیش بینی شده روی تابلوی نصب شده در میدان تایم نیویورک هم فراتر رفته است.هم اکنون این رقم بیش از ده تریلیون دلار است و با طرح حمایت های مالی از بانکها به بیش از یازده تریلیون خواهد رسید.
کسری بودجه آمریکا نیز به رقم بی سابقه ای رسیده است که بیشتر به علت کاهش مالیات و افزایش بودجه‌های نظامی است. کسری بودجه آمریکا هنگامی که بوش به قدرت رسید صفر بود در حالی که اکنون به ۴۳۸ میلیارد دلار رسیده است و ممکن است به یک تریلیون دلار برسد. اوباما باآغاز کار خود مجبور خواهد بود یا مالیات را افزایش دهد یا بودجه عمومی را کاهش دهد و اگر بلافاصله هم این کار را نکند دستکم باید برای چهار سال آینده چنین برنامه ای داشته باشد و این بستگی دارد به اینکه اوباما چه کسی را به عنوان وزیر دارایی خود انتخاب خواهد کرد. دو رئیس جمهور دموکرات سابق طرفداران بازارآزاد را برای اداره وزارت دارایی انتصاب کرده بودند.کارتر پال والکر را به ریاست بانک مرکزی منصوب کرده بود و کلینتون هم لاری سامرز وزیر دارایی خود قرار داده بود.هم اکنون این دو جزء تیم اقتصادی اوباما هستند.
البته چهره های جدیدی هم در این گروه حضور دارند.اوستن گوسبی و جیسن فرمن دو اقتصاددان برجسته هستند که با اوباما کار می کنند و تخصص آنها در اقتصاد خرد مالیات و خدمات درمانی است. اوباما اولین رئیس جمهور معاصری است که هیچ تعهد آشکار و روشنی به گروههای منفعت طلب منتسب به شرکتهای بزرگ نداده است. به علاوه اقتصاددانانی که به اوباما مشاوره می دهند از دوران اقتصاد آزاد هستند که بیشتر توجهشان به تاثیر سیاست بر رفتارهای اقتصادی در سطح خرد است.در این شیوه آنچه که چندان روشن نیست ایده های بزرگ اقتصادی در سطح کلان است.
در واقع این تفکر قرار است جایگزین ایدئولوژی وال استریت شود که در پی بحران مالی برچیده شده است. برخیکارشناسان می گویند اختلاف فاحشی میان رویکرد اوباما درباره اقتصاد آزاد با دولتهای کلینتون و بوش است.
اوباما قول داده است تا با هدف پشتیبانی از اشتغالزایی ، با مذاکره دوباره درباره پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی در آن تجدید نظر کند و شرکتهایی را که در داخل آمریکا اشتغالزایی کنند تشویق کند.اما تا زمانی که اوباما به طور جدی طرح خود را جهت مقابله با بحران اقتصادی آمریکا اجرایی ننماید نمی توان در خصوص کارآمدی طرحهای مالیاتی وی اظهار نظر نمود.

محمد حسین حاجی زاده

منبع : روزنامه رسالت