پاکستان؛هم اکنون یا هیچ وقت

پس از درخواست صریح احزاب مخالف«پرویز مشرف» مبنی بر کناره گیری وی از پست ریاست جمهوری، درخواست برای محاکمه وی به اتهام خیانت به کشور و همچنین تظاهرات شهر به شهر وکیلان و مخالفان مشرف در شهرهای مختلف پاکستان ، رییس جمهور این کشور سخت ترین دوران ریاست جمهوری خود را تجربه می کند.
در این میان «شاه محمود قریشی» وزیر امور خارجه پاکستان زمانی که در پاریس از وی درباره روابط دولت پاکستان با رییس جمهور این کشور سوال شد با جملاتی جالب پاسخ این پرسش را داد: حزب مردم پاکستان پس از پیروزی در انتخابات ماه فوریه و تشکیل دولت، یک رابطه کاری را با مشرف برقرار کرد و این در حالی بود که احزاب حامی مشرف در انتخابات شکست خورده بودند. دلیل اینکه چرا ما با رییس جمهور رابطه کاری برقرار کردیم فقط به خاطر حفظ ثبات پاکستان بود. ما تشخیص دادیم که دوران گذار از دیکتاتوری به دموکراسی در پاکستان یک دوران بسیار حساس است که نباید اجازه داد که بی ثباتی ها موجب شکست آن شود. اما به نظر می رسد این سخنان قریشی چندان با اوضاع اخیر در پاکستان سازگاری ندارد. به گفته برخی کارشناسان هر چند مشرف تا کنون توانسته در قدرت باقی بماند و عده ای معتقدند که این حضور به واسطه حمایت بوش از مشرف بوده اما باید به این افراد گفت که مشرف حتی پس از پایان دوره ریاست جمهوری بوش همچنان در قدرت باقی می ماند. مشرف از قدرت کنار می رود اما نه به واسطه اعمال فشار از سوی نواز شریف و یا سایرین بلکه وی پس از چند سال و به دلیل پایان دوره ریاست جمهوری اش این سمت را ترک می کند.
اما در این میان احزاب مخالف مشرف، خواستار احضار وی به دادگاه و محاکمه اش به اتهام خیانت هستند. در همین رابطه ژنرال «معین الدین حیدر» وزیر کشور سابق پاکستان در توصیه ای به دوست قدیمی خود مشرف از او خواست تا پیش از آنکه احزاب مخالف وی بخواهند او را به دادگاه بکشانند از سمت خود کناره گیری کند. این در حالی است که مشرف بارها در مصاحبه با رسانه های پاکستان احتمال کناره گیری خود از قدرت را رد کرده است. این می تواند به واسطه غرور مشرف باشد و پیامی که از این سخنان استخراج می شود فقط یک چیز است و آن اینکه: او یک استعفا کننده نیست. او علاقه مند به توافق است. اما با این وجود یک هشدار جدی در این مورد وجود دارد و آن اینکه اگر قدرت مشرف کاهش بیابد آیا اوضاع پاکستان به همین صورت باقی می ماند؟
طی ماه های گذشته تحولات زیادی در پاکستان رخ داده که همگی آنها حکایت از احتمال کناره گیری مشرف از قدرت داشتند و موجب شکل گیری این پرسش در ذهن شدند که مشرف چه زمانی به ترکیه محلی که یک ویلا در آن دارد می رود و یا اینکه آیا او به آمریکا نزد پسر و برادر خود می رود در این میان مشرف با ژنرال «اشفق کیانی» فرمانده ارتش پاکستان نیز دیدار کرد، دیداری که برای چندین بار به تعویق افتاده بود و پس از این ملاقات بود که برخی آگاهان سیاسی اعلام کردند که مشرف تحت بازداشت خانگی است و حتی یک جنگنده ویژه آماده شده تا مشرف را به یک کشور خارجی منتقل کند. اما یک اتفاق باعث شد تا تمامی این فرضیه ها و گمان ها در سایه ای از شک و تردید قرار بگیرند و آن تماس تلفنی «جرج بوش» رییس جمهور آمریکا با همتای پاکستانی خود و اعلام حمایت آمریکا از پاکستان تحت ریاست جمهوری پرویز مشرف بود. این تماس تلفنی این نکته را برای منتقدین و مخالفان مشرف روشن کرد که اگر پاکستان خواهان حفظ روابط خوب دوجانبه خود با آمریکاست ، مشرف باید همچنان در قدرت باقی بماند.
این نکته روشن است که بوش هنوز فکر می کند که مشرف یکی از بهترین هم پیمانان آمریکا در امر مبارزه با تروریسم است .در غیر این صورت آمریکا تا کنون حمله گسترده یک جانبه ای را علیه مناطق قبیله نشین پاکستان در شمال غربی این کشور انجام داده بود و بدون شک می توان گفت که نزدیکی بوش با مشرف تا کنون مانع تحقق این امر شده است.
پس از حملات ۱۱ سپتامبر تا کنون پاکستان برای کمک به آمریکا در امر مبارزه با تروریسم ۱۰ میلیارد دلار از واشنگتن دریافت کرده است. اگر از دیدی دیگر به تحولات پاکستان نگاه کنیم می توان گفت: انتخابات ۱۸ فوریه در پاکستان گامی بود در بازگشت دموکراسی به این کشور پس از ۹ سال، بازگشتی که هزینه ای نیز برای احزاب سیاسی به دنبال داشت و آن ترور «بی نظیر بوتو» نخست وزیر اسبق و رهبر حزب مردم این کشور بود. این انتخابات نتیجه دیگری را نیز در بر داشت و آن کنار رفتن حزب مسلم لیگ ، حزب طرفدار پرویز مشرف، از صحنه سیاسی پاکستان بود. در این انتخابات حزب مردم اکثریت آرا را به دست آورد و «آصف علی زرداری» همسر بی نظیر بوتو به عنوان رییس این حزب انتخاب شد. حزب مسلم لیگ شاخه نواز به رهبری نواز شریف نخست وزیر سابق پاکستان نیز پس از حزب مردم بیشترین آرا را در انتخابات تصاحب کرد و این حزب همراه با حزب مردم دولت ائتلافی را تشکیل دادند. اما این ائتلاف نیز با چالش های رو به رو بود و فشارهایی نیز به آن وارد می آمد، اختلاف نظر رهبران احزاب در به دادگاه کشاندن مشرف و نحوه بازگشت وکیلان و قاضیان اخراج شده در سال گذشته میلادی بر سر کارهایشان از جمله مواردی بود که این ائتلاف جدید را به چالش می کشد.
در این میان آنچه موجب اختلاف حزب مردم و حزب مسلم لیگ شاخه نواز در این دو مسئله می شد استراتژی بوش درباره مشرف بود. اگر پارلمان پاکستان رای به محاکمه مشرف بدهد آنگاه وی خروجی خفت بار از قدرت خواهد داشت و اگر قاضیان و وکیلان برکنار شده با حکم پارلمان بر سر کارهایشان برگردند این بدان معنا خواهد بود که مشرف در آینده مورد غضب سیستم قضایی پاکستان خواهد بود و باید به انتظار محاکمه وی در دادگاه در ماه های آتی نشست.
و این مسئله ای است که آمریکا تمایلی به تحقق آن ندارد. در حقیقت مشرف عاملی است برای زنده نگه داشتن ادعای بوش در این مورد که آمریکا در مبارزه با تروریسم پیروز بوده است.
این یک مدیریت خوب است. بوش به ظاهر در مبارزه با تروریسم موفق بوده و این در حالی است که مشرف مهمترین گروه تروریستی را در کنار خود دارد.
اما با این وجود بازداشت و یا از بین بردن افرادی چون بن لادن، ایمن الظواهری یا حتی ملا عمر رهبر طالبان در حیطه وظایف مشرف نیست.
بوش در حال حاضر دو میراث را در زمینه سیاست خارجی از خود به جا می گذارد: اول ، تغییر رژیمها در سراسر جهان برای برقراری دموکراسی و دوم ، ریشه کن کردن تروریسم. این نکته زمانی اهمیت پیدا می کند که به سخنان جدید بیت الله محسود، رهبر طالبان در پاکستان، که گفته بود آمریکا هنوز به عنوان دشمن شماره یک طالبان محسوب می شود و آنها مبارزات خود علیه نیروهای ناتو در طول مرز افغانستان و پاکستان را ادامه می دهند، توجه کنیم. برنامه طالبان در پاکستان به گونه ای است که اگر دولت مرکزی در کار آنها دخالت نکند آنها نیز دست به اغتشاش و یا ناآرام کردن کشور نمی زنند و این در حالی است که دولت جدید پاکستان درصدد مذاکره با آنها برآمده اما آمریکا به این مذاکرات با دیده تردید نگاه می کند و در هفته های گذشته سعی کرده تا با انجام حملات موشکی به مناطق قبیله نشین پاکستان، مذاکرات و توافقات اولیه دولت با طالبان را به شکست بکشاند. از سوی دیگر اگر به این نکته توجه کنیم که بوش در روزهای اخیر به نیروهای امنیتی ویژه انگلیس و آمریکا دستور داده که تا پیش از پایان دوره ریاست جمهوری وی بن لادن را بازداشت کنند، متوجه می شویم که در صورت انجام عملیات این گروه ها در پاکستان، توافقات دولت با طالبان و سایر گروه های شبه نظامی در هاله ای از ابهام قرار می گیرد و در آن صورت ممکن است طرح بازخواست از مشرف جای خود را به موضوع دیگری همچون مداخله نظامی آمریکا در پاکستان بدهد. در این میان سیاست آمریکا آن است که حزب مردم را از شکست مذاکراتش با طالبان بترساند و یا آنکه با همپیمان شدن با برخی از گروه های شبهه نظامی بر علیه گروه های به چالش کشنده منافع آمریکا ، اقدام به مبارزه کند. با این اوصاف می توان گفت که پاکستان در نقطه خاصی قرار گرفته، از یک سو طرح انتقاد از مشرف و درخواست برای کنار رفتن او از پست ریاست جمهوری و دیگری مسئله گروه های شبهه نظامی در مناطق قبیله نشین که آمریکا معتقد است این مناطق تبدیل به مکانی امن برای القاعده و طالبان شده است. از دید برخی کارشناسان، ممکن است حمایت آمریکا از مشرف یک اشتباه بزرگ باشد زیرا او با هیچ کس غیر از خودش رو راست نیست و مطمئنا برای بقای خودش روی به دیکتاتوری خواهد آورد و حمایت واشنگتن از افرادی همچون مشرف در نقاط مختلف جهان نتایج جالبی برای آمریکا در بر نخواهد داشت. در این میان ذکر یک نکته ضروری است: هر چند آمریکا به عنوان یکی از کشورهای قدرتمند جهان مطرح است اما این کشور از تاریخ چندانی برخوردار نیست و باید این نکته را به بوش یادآور شد که چنین ماجراهایی معمولا سرانجام خوشی ندارند.
نکته دیگری که نباید آن را درباره پاکستان فراموش کرد قدرت پول و اسلحه در این کشور است. و در آخر اینکه آیا پاکستان می تواند از این بحران به سلامت خارج شود آیا این کشور می تواند به تنهایی امور خود را انجام دهد؟ آیا این کشور می تواند به همراه همسایگانش در جستجوی صلح باشد و بر روی توسعه متمرکز شود؟ در پاسخ به این پرسش ها باید گفت تا زمانی که گردش امور در پاکستان در دست نظامیان باشد، آینده این کشور مبهم است و در مورد آینده مشرف اینکه اگر احزاب سیاسی خواهان حفظ روابط خود با آمریکا در همین سطح باشند همچنان شاهد حضور مشرف در قدرت خواهیم بود.

منبع : رویترز
مترجم : حمید بیاتی

منبع : روزنامه جوان