۳ بر صفر به نفع حزب‌الله

تحولات اخیر بیروت که درپی اعلام ۲ مصوبه دولت سینیوره درخصوص قطع شبکه مخابراتی حزب الله و برکناری مسئول امنیتی فرودگاه بیروت، موجب تنش در سطح داخلی لبنان شده بود، با اقدام به موقع و دور اندیشانه حزب الله منجر به کسب یک دستاورد بزرگ سیاسی- امنیتی در صحنه داخلی لبنان گردید.
این دستاورد از آن روی قابل توجه است که بنا بود با اجرای طرحی عملیاتی- امنیتی شبه کودتا علیه حزب الله و طی فرآیندی قانونی که مصوبه دولت سینیوره زمینه ساز آن بود، در نهایت جنبش مقاومت غیرقانونی و نامشروع معرفی شود.
با این حال، اقدام هوشمندانه حزب الله و گروه های طرفدار مقاومت، این توطئه و فتنه را ناکام گذاشت و آمادگی های خارجی برای مداخله در لبنان را که قراربود در قالب های مختلف صورت گیرد، به شکست کشاند.
به دنبال این اقدامات، در تعیین معادلات سیاسی- امنیتی لبنان و منطقه شرایط جدیدی بوجود آمد که بواسطه رفتار حزب الله در عدم تعرض به رهبران سیاسی، ابتکار عمل در تحولات لبنان را در اختیار مقاومت قرار داد و سرانجام نشست اتحادیه عرب را از مسیر از پیش تعیین شده و خاص خود خارج ساخت.
در این شرایط بود که کمیته ای به ریاست نخست وزیر قطر به عنوان میانجی و پیگیر راه حل های مسالمت آمیز به لبنان سفر کرد. این کمیته پیش نویسی را به عنوان دستور کار یک دوره مذاکرات به توافق دو طرف رساند که بر مبنای آن مصوبات دولت لغو و زمینه مذاکرات فراهم شد.
دستور کار این گفتگوها که در کمتر از یک هفته در دوحه بررسی شد، تلاش برای رسیدن به راه حلی در خصوص تشکیل دولت وحدت ملی و تصویب قانون جدید انتخابات براساس دوایر شهرستانی بود.
در ابتدای این نشست، گروه ۱۴ مارس تلاش هایی برای انحراف گفتگوها به موضوعاتی متفاوت از این دستور کار انجام داد که این تلاش ها با ایجاد فضای کاملاً مسموم علیه حزب الله و مقاومت همراه بود. از جمله اصلی ترین موضوعات مورد توجه ۱۴ مارس، مسأله سلاح مقاومت بود که تلاش بسیاری برای پرداختن به آن در نشست دوحه ازجانب این گروه انجام شد. تلاش هایی که حاکی از آن بود که اولویت این گروه کاملاً با سیاست های مطلوب امریکا و رژیم صهیونیستی همسویی دارد. در واقع این نشست به خوبی نشان داد مسئله اصلی برای جناح اکثریت در لبنان، اولویت های لبنانی نیست و مسائل مهمی نظیر مسئله انتخاب رئیس جمهور در اولویت های بعدی است.
اما به هر ترتیب، بحث درباره رئیس جمهور، ترکیب دولت و قانون انتخابات آینده لبنان مهمترین مباحث مطرح شده در این مذاکرات بودند.
در مذاکرات مربوط به قانون انتخابات، جناح حریری قصد داشت با بهره گیری از میراث سنتی خود، جمعیت و مشارکت طوایف وطنی دیگر در دوایر انتخاباتی داخل لبنان را نادیده بگیرد و بدون درنظر گرفتن جمعیت های شیعی، سنی و مارونی بیروت که دارای نسبت جمعیتی بالایی نیزهستند، امتیاز انتخاباتی بیروت را برای خود به ثبت رسانده، اجازه تقسیمات شهرستانی را در این حوزه ها ندهد.
با این حال، طی مذاکرات انجام گرفته در روزهای پایانی نشست و پیشنهادی که از سوی نخست وزیر قطر با نظارت امیر قطر به طرفین ارائه شد، همچنین نتایجی که در طول مذاکرات حاصل شد، زمینه برای شکل گیری توافقی نسبی درباره قانون انتخابات پدید آمد؛ به نحوی که مدل ۳+۱۱+۱۶ که پیش از این، در بسیاری از مذاکرات بیروت ارائه و رد شده بود، مبنای تقسیم قدرت و ترکیب دولت قرار گرفت.
این ترکیب توافقی حاکیست معارضان و جبهه مقاومت در لبنان سهم یک سوم به علاوه یک را که از ابتدا مورد تأکید قرارداده بودند، به دست آورده و براساس قانون انتخابات جدید هم می توانند نقش بسیار تعیین کننده ای در ترکیب قدرت سیاسی و پارلمانی ایفا کنند و امتیازات قابل توجهی کسب نمایند. این در حالیست که بنا بر شیوه انتخاباتی گذشته لبنان، ترکیب انتخاباتی به شکل استانی تعیین می شد؛ به طوری که جناح اکثریت از یک طایفه، به صورت انحصاری امتیاز پارلمانی را به خود اختصاص می داد و بقیه طوایف مذهبی ناچار بودند به کاندیداهای جناح اکثریت پاسخ بدهند و از امتیاز پارلمانی برخوردار نباشند.
بنابراین، انتخابات پارلمانی سال آینده لبنان، ترکیب قدرت و نسبت کرسی های پارلمانی برای جریان های مختلف را به شدت تغییر خواهد داد. اگرچه هنوز اختلاط جمعیتی در لبنان موجب می شود گروه های مختلف به ناچار در شهرستان ها با یکدیگر اتحاد داشته باشند تا بتوانند نمایندگی های خاص خود را بروز دهند اما در مجموع با تغییر قانون انتخابات و انتخاب میشل سلیمان به عنوان رئیس جمهور توافقی که حتی در منازعات اخیر بیروت نیز تلاش کرد بی طرفی خود را به نمایش بگذارد، صحنه سیاسی به شدت به نفع گروه های مقاومت تغییر می یابد.
در حال حاضر جبهه مقاومت به رهبری حزب الله در محورهای مختلف از قبیل انتخاب رئیس جمهور، ترکیب دولت و قانون انتخابات به امتیازهای مورد نظر خویش دست پیدا کرده است. اگرچه برخی از این مؤلفه ها شاخص های ایده آلی نیستند اما کسب این نتایج در مرحله کنونی بسیار تقویت کننده خواهد بود.
روی دیگر سکه این توافق نیز معادله جدیدی است که در بیروت شکل گرفت و منجر به آن شد تا جنبلاط از بدو ورود به دوحه فارغ از گروه ۱۴ مارس حضوری بی سر وصدا داشته باشد و هیچگونه اظهار نظر و مداخله ای در مناقشات و چانه زنی های جاری از خود بروز ندهد. این موضع جنبلاط ناشی از شرایطی است که در منطقه جبل در بیروت به عنوان منطقه تحت نفوذ وی شکل گرفته است. بنا به ادعای برخی رسانه ها، جنبلاط و مروان حماده به عنوان سردمداران اصلی بسیاری از تنش های داخلی لبنان اکنون به برگی سوخته برای سرویس های اطلاعاتی غرب تبدیل شده اند و عملکرد آنها رسوایی جدی به وجود آورده به طوری که جنبلاط منفعت خود را در سکوت وعدم مشارکت در چانه زنی ها دیده است.
نکته قابل توجه دیگر در تحولات اخیر لبنان، موضع گیری عربستان در سیر مذاکرات جاری دوحه است. عربستان در نشست قاهره نتوانست دیدگاه خود را در برخورد با حزب الله به کرسی بنشاند اما در ادامه تلاش هایش، اکنون از ایفای نقش مؤثر قطر به عنوان میزبان و محور پیگری های میانجی گرایانه چندان خشنود نیست. موضع گیری هایی که از سوی مقامات یا رسانه های سعودی منتشر شده و از طرف بوش و مقامات امریکایی نیز بیان گردید، نشان داد این فرآیند توافق مورد رضایت عربستان و امریکا نیست و اینکه قطر به عنوان یک کشور کوچک بتواند میزبانی یک حرکت آشتی گرایانه را در قبال لبنان ایفا کند، مطلوبیتی برای امریکا و عربستان ندارد.
عربستان در آخرین موضع گیری در این خصوص، تنها ازهرگونه توافق که مانع مداخله غیرعربی در لبنان شود، استقبال کرده است. این یعنی عربستان اکنون دچار اغتشاش دیپلماتیک شده و موضع گیری های رسمی این کشور از موازین منطقی و اخلاقی خارج گردیده است. چراکه این اعلام موضع به معنای این است که عربستان مداخله عربی در امور لبنان را برای خود محرز و قطعی دانسته و هرگونه حضور و اثرگذاری رقبای منطقه ای را برنمی تابد.
این در حالیست که نتیجه حاصله در نشست دوحه نشان داد جایگاه منطقه ای عربستان به دلیل همین مواضع شتابزده و گاهی متزلزل رو به افول گذاشته و این موقعیت منطقه ای باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.
از سوی دیگر در تحولات آتی لبنان، واکنش مقامات امریکایی و اسرائیلی درخصوص اجرای این توافقات، به عنوان یک متغیر جدی قابل بررسی است. همچنین سعودی ها نیز با ناخشنودی از فرایند شکل گیری توافقی که معادله قدرت را به نفع جبهه مقاومت تغییر داده، ازهرگونه تلاش برای ایجاد تزلزل در اجرای توافقات فروگذار نخواهند کرد.

حسین افتخاری

منبع : رجا نیوز