بادام‌ زمینی

● خصوصیات گیاه‌شناسی
آب و هوای گرم برای کشت این گیاه مناسب می‌باشد. بادام زمینی گیاهی است یک‌ساله دارای ساقه‌ای راست که ارتفاع آن در حدود ۳۰ سانتیمتر می‌باشد. برگ‌های آن مرکب از دو زوج برگچه است. گل‌های آن دو نوع متفاوت به رنگ زرد می‌باشد که پس از تلقیح، دم گل خم شده و به سطح خاک می‌رسد و سپس به‌تدریج در خاک فرورفته و میوه در داخل خاک تشکیل می‌شود.
میوه بادام زمینی به‌طول تقریبی ۴ سانتیمتر است و دارای پوسته شکننده به رنگ خاکستری مایل به زرد می‌باشد. روی پوسته یک تا ۳ برجستگی مشاهده می‌شود که هریک محل دانه‌ها را نشان می‌دهد. دانه بادام زمینی تقریبا مانند فندق به رنگ سفید مایل به زرد بوده ولی تخم‌مرغی شکل است. پوسته نازکی دانه را پوشانده که به رنگ قرمز قهوه‌ای است.
● خواص دارویی
بادام زمینی از نظر طب قدیم ایران متعادل است چون بادام زمینی دارای پروتئین می‌باشد بنابراین از نظر غذایی بسیار مهم است.
▪ برای تقویت ریه و طحال مفید است.
▪ کلسترول خون را بالا می‌برد.
▪ درد معده را از بین می‌برد.
▪ نرم‌کننده سینه است.
▪ سرفه خشک را برطرف می‌کند.
▪ شیر را در مادران شیرده زیاد می‌کند.
▪ ملین است.
▪ بسیار قوی است.
▪ برای تقویت قوای دماغی مفید است.
▪ به هضم غذا کمک می‌کند.
● استفاده‌های غذایی
بادام‌زمینی را اغلب به همراه نمک سرخ می‌کنند اما به شکل خام یا به‌صورت پخته در آب و نمک نیز خورده می‌شود. همچنین با آن می‌توان خمیر بادام زمینی، شیرینی بادام زمینی و محصولاتی دیگر تهیه کرد. از روغن آن نیز به‌علت طعم ملایم و اینکه فقط در دماهای نسبتا بالا می‌سوزد، در آشپزی استفاده می‌کنند. اگرچه بسیاری از مردم از خوردن غذاهای تهیه‌شده با بادام زمینی لذت می‌برند، بعضی افراد نسبت به آن حساسیت شدید دارند، به‌طوری که خوردن یک عدد از آن برای آنها خطرناک است.
این افراد حتی نسبت به استنشاق گرده بادام زمینی نیز واکنش‌های خطرناکی نشان می‌دهند، به همین علت این میوه کمتر در هواپیماها استفاده شده و محصولات تهیه شده با آن در بسیاری از حوزه‌های آموزشی به‌منظور حفاظت از دانش‌آموزان حساس به آن ممنوع گشته است. روغن بادام زمینی نسبت به کل مغز آن از پروتئین کمتری برخوردار است، بنابراین افراد بسیار کمی به آن حساسیت دارند. امروزه دارویی آزمایشی به نام NX-۹۰۱ جهت از بین‌بردن این حساسیت ساخته شده است.
● کاربردهای دیگر بادام زمینی
از بادام زمینی‌های نامرغوب یا انواعی که برای بازار خوراکی‌ها مناسب نیستند، در تولید روغن بادام زمینی و دانه و علوفه دامی استفاده می‌شود. بادام زمینی کاربردهای متعددی در صنعت دارد. رنگ‌ها، لاک و الکل، روغن‌های روان‌کننده، چرم لباس، جلادهنده لوازم منزل، حشره‌کش‌ها و نیترو گلیسیرین از روغن بادام زمینی تهیه می‌شود. صابون از روغن صابونی‌شده ساخته می‌شود و بسیاری از لوازم آرایشی حاوی روغن بادام زمینی و مشتقات آن می‌باشند.
قسمت پروتئینی این روغن در ساخت برخی از فیبرهای نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پوسته‌های بادام زمینی در تولید پلاستیک، تخته دیواری، ساینده‌ها و سوخت استفاده می‌گردد. همچنین از آنها در ساخت سلولز که در ابریشم مصنوعی و کاغذ به‌کار می‌رود و مواد لعاب‌دار مانند چسب استفاده می‌شود. قسمت‌های فوقانی گیاه بادام زمینی در تهیه علوفه به‌کار می‌رود. باقیمانده کیک پروتئینی حاصل از پردازش روغن، به‌عنوان غذای حیوانات و به‌عنوان کود کاربرد دارد.

مهدی تمجیدی

منبع : روزنامه تهران امروز