اردوغان بهترین گزینه برای ترکیه است

انتخابات عمومی بیست و دوم جولای در ترکیه نه تنها اتفاق مهم و خطیری برای ترکیه و خاورمیانه است بلکه اگر از دریچه برقراری دموکراسی در جهان اسلام به آن نگاه کنیم، اهمیت ویژه آن آشکار می شود. این انتخابات زودهنگام با درخواست «رجب طیب اردوغان» پس از آن انجام شد که عبدالله گل وزیر خارجه ترکیه که از سوی اردوغان به عنوان رئیس جمهور آینده به پارلمان ترکیه معرفی شده بود، توسط اکثریت سکولار پارلمان ترکیه رد شد.
یکی از دلایل مخالفت اکثریت پارلمان ترکیه با نامزدی عبدالله گل این بود که همسر وی در مجامع عمومی روسری به سر می کند. مخالفت حزب سکولار ترکیه با نامزد پیشنهادی حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان و متعاقباً برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در ترکیه، نشان دهنده مبارزه سرسختانه این دو حزب در عرصه سیاسی ترکیه است. در واقع آنچه از دل این انتخابات بیرون خواهد آمد، آینده دموکراسی در ترکیه را رقم خواهد زد.
البته به احتمال زیاد حزب عدالت و توسعه، همان طور که شایسته آن است، پیروز انتخابات ترکیه خواهد بود. دولت اردوغان که پس از پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات نوامبر سال ۲۰۰۲ به پیروزی رسید، عملکرد بسیار موفقی داشته است. سال ها بود که ترک ها تحت فشار دولت های فاسد و زورگویی قرار داشتند که توسط کودتاهای نظامی بر سر کار آمده بودند. اقتصاد ترکیه بارها تا مرز ورشکستگی پیش رفت که آخرین بار آن سال ۲۰۰۱ بود که ترکیه بدترین رکود اقتصادی را تجربه کرد، اما در مقایسه با دولت های پیشین، دولت اردوغان، دولتی پاک دست و موفق بود.
دولت اردوغان با اجرای طرحی که «کمال درویش» وزیر اقتصاد ارائه کرد، توانست تورم را مهار کرده و رشد اقتصاد ترکیه را به ۷ درصد رسانده و سرمایه گذاری های خارجی را افزایش دهد.
همچنین دولت اردوغان با انجام اصلاحاتی در قانون اساسی ترکیه، این قانون را مدرن کرد. همچنین دولت اردوغان با اصلاحاتی در قانون قضایی ترکیه به آن نظم داد و برای اولین بار ارتش را به سمت و سویی سوق داد که غیرنظامیان بر آن نظارت و کنترل داشته باشند. دولت اردوغان همچنین قدم های موثری را در بهبود رفتار حکومت ترکیه با اقلیت ها، خصوصاً جمعیت ۱۴ میلیون نفری کردهای ترکیه، برداشته است.
البته در مقابل دولت ترکیه مبارزاتش را با شبه نظامیان حزب کارگران کردستان موسوم به پ ک ک، وارد فاز جدیدی کرده است. دولت اردوغان درخصوص قبرس نیز قدم های موثری برداشته است. دولت ترکیه در سال ۲۰۰۴ از ترکیه یی های قبرس خواست تا از طرح اتحاد سازمان ملل که توسط قبرس یونانی ها رد شده بود، حمایت کنند.
نقطه اوج موفقیت های دولت اردوغان پیگیری مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا درخصوص پیوستن ترکیه به این اتحادیه بود. اگرچه مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا به دلیل مخالفت های برخی اعضای این اتحادیه تاکنون به نتیجه نرسیده است، اما حداقل روند مذاکرات ترکیه با این اتحادیه، ادامه دارد. البته در نظر گرفتن این موفقیت دلیل موجهی برای نادیده گرفتن نگرانی های سکولارها در عرصه سیاسی ترکیه نیست.
زمانی که سخن از بنیادگرایی به میان می آید، آنچه از اردوغان به ذهن متبادر می شود این است که وی زمانی از دموکراسی به عنوان قطاری یاد کرد که سرنشینان آن هیچ گاه به مقصد نمی رسند و هنوز هستند کسانی در حزب عدالت و توسعه که چنین نظری درباره دموکراسی دارند. با این اوصاف حزب عدالت و توسعه به هیچ عنوان خطری برای سکولاریسم ترکیه نیست بلکه امروز خطر واقعی این است که سکولارهای ترکیه که شعارشان دموکراسی همراه با سکولاریسم است و معتقدند دموکراسی بدون سکولاریسم راه به جایی نمی برد، این معنا را دستمایه یی برای مداخله ارتش در عرصه سیاسی قرار دهند.
در چنین شرایطی آنچه که برای رئیس جمهور ترکیه بسیار حائز اهمیت است، این است که به مخالفان چنین بهانه یی ندهد. ممکن است عبدالله گل گزینه مناسبی برای رئیس جمهوری ترکیه باشد، اما با توجه به شرایط خاص حاکم بر عرصه سیاسی ترکیه، ویژگی خاصی که باید رئیس جمهور آینده ترکیه داشته باشد این است که باید مورد قبول تمام احزاب ترکیه باشد و به نظر می رسد که رجب طیب اردوغان بیش از هر کسی از چنین جایگاهی برخوردار است.
● خلع سلاح کردها و اروپایی ها
پس از انتخابات، ترکیه با دو مشکل بزرگ خارجی مواجه می شود؛ نخستین مشکل چگونگی تعامل با کردهای پ ک ک در شمال عراق است. در حال حاضر ترکیه در آن ناحیه نیرو مستقر کرده است، اما اقدام به حمله گسترده به مواضع کردهای پ ک ک نتیجه یی جز صدور ناآرامی به نواحی شمال عراق و جنوب شرقی ترکیه نخواهد داشت.
بنابراین به منظور جلوگیری از برقراری جو نظامی گری در ترکیه، بهترین گزینه این خواهد بود که اردوغان از نیروهای امریکایی و سیاستمداران شمال عراق بخواهد که آنها نسبت به خلع سلاح کردهای پ ک ک اقدام کنند. مشکل دوم اردوغان این است که درها را به روی اتحادیه اروپا نیمه باز نگه دارد. تصمیمی دیگر برای پذیرش رسمیت دولت قبرس می تواند به حل این مشکل کمک کند، اما بهترین سیاست در این خصوص، سیاست شکیبایی است.
ترکیه باید به آرامی اصلاحات مورد نیاز برای عضویت کامل خود در اتحادیه اروپا را انجام دهد. از آن سو اتحادیه اروپا نیز باید تعهداتی که در اکتبر سال ۲۰۰۵ اعلام کرد - بدون توجه به اینکه روند اصلاحات در ترکیه چقدر طول خواهد کشید- پایبند بماند. البته احتمال زیادی وجود دارد که ترکیه در پایان دست به انتخاب بزند که به اتحادیه اروپا بپیوندد یا خیر، اما به هر حال چنین شرایطی بهتر از شرایطی است که در آن اروپا درها را روی ترکیه ببندد.

آرمین منتظری
منبع؛ اکونومیست ۲۲ جولای

منبع : روزنامه اعتماد