نظامیان، کودتاها و انتخابات آیندۀ پاکستان

اکنون که بیش از یک هفته از ترور خانم بوتو می گذرد، بحران سیاسی پاکستان وارد مرحلۀ تازه¬یی شده است، مرحله‌یی که گمان نمی‌رود به این زودی‌ها پایان یابد و خشونت و کشتار در این کشور نیز کما کان ادامه دارد.
در نخستین رویداد پس از مرگ خانم بوتو، میعاد تعیین شده از قبل برای زمان برگزاری انتخابات پارلمانی پاکستان که قرار بود به روز هشتم جنوری برگزار گردد، پس از بحث های طولانی، برای یک ماه و چند روز دیگر به تعویق افتاد؛ این در حالی است که تعدادی از گروه‌های اصلی پاکستان، از جمله حزب مردم و حزب مسلم لیگ (شاخۀ نواز)، که رهبری آن‌را نواز شریف، نخست وزیر پیشین برعهده دارد، به شدت با تعویق در تاریخ انتخابات مخالفت کرده و این اعلان کمیسیون انتخابات را، ناشی از فشار دولت بر آن کمیسیون دانسته اند. به باور آنان این در واقع کمک حکومت به حزب مسلم لیک (شاخۀ قاید اعظم ) خواهد بود که از حکومت آقای مشرف حمایت می کند، اما کمیسیون انتخابات مدعی است که دفاتر این کمیسیون در نتیجۀ خشونت‌های روزهای اخیر که بعد از قتل خانم بوتو، اکثر شهرهای عمده پاکستان را فراگرفته بود، به طور قابل ملاحظه‌یی خساره‌‌مند گردیده و به ترمیم و مرمت دوباره نیاز دارد که کار روی بازسازی و ترمیم دوبارۀ این دفاتر حداقل همان زمانی را در بر می گیرد که از سوی این کمیسیون برای تعویق زمان برگزاری انتخابات تعیین گردیده است و نیز مدعی اند که با توجه به شرایط امنیتی در ایالت‌های چهارگانه پاکستان که شبیه دوران وضعیت فوق‌العاده شده است، امکان برگزاری انتخابات به این زودی‌ها، ممکن نیست. به هر حال دولت و موافقان تعویق انتخابات با درنظرداشت اوضاع متشنج کنونی پاکستان دلایل اساسی دیگری را نیز مطرح نموده اند که می تواند به خواستۀ و کردۀ آنان تا حدی رنگ و نمود منطقی بخشد و در ضمن افکار عمومی را مجاب کند؛ نزدیکی ایام ماه محرم و صفر که هیچگاه در پاکستان، انتخاباتی در این ایام برگزار نشده، مانع از برگزاری انتخابات خواهد بود. احتمال حملات انتحاری در این ایام نسبت به مقاطع دیگر افزایش پیدا می کند و دولت نیز مایل نیست اتفاقی رخ دهد.
به گفتۀ کارشناسان، اگر انتخابات پارلمانی پاکستان در شرایط کنونی برگزار می گردید، گروه¬های مخالف دولت، به ویژه کاندیدان حزب مردم، نسبت وجود همدردی بیشتر رای دهنده گان، به ایشان، از اقبال بیشتری برای موفقیت، برخوردار می شدند. زیرا پس از واقعۀ ترور خانم بوتو، دولت به دلیل سهل انگاری در حفاظت از جان او، متهم شده و مورد انتقاد مخالفان قرار گرفته است. در واقع ترور بی‌نظیر بوتو، محبوبیت این حزب را دو چندان کرد، هرچند در فقدان خانم بوتو در بلند مدت، حضور موثری برای این حزب در پاکستان پیش بینی نمی‌شود، امانمی‌توان از افزایش محبوبیت آن در بین افکار عمومی جامعۀ پاکستان در مقطع فعلی، چشم پوشی کرد.
اکنون که زمان برگزاری انتخابات به تعویق افتاده، می توان پیش بینی کرد که تبلیغات گروههای رقیب و گذشت زمان از ترور بی‌نظیر بوتو، در کاهش آرای این حزب موثر می باشد.
● دیگر نه به امید دموکراسی
با توجه به اوضاع جاری پاکستان و ادامۀ تشنجات سیاسی در آنکشور، روند تازۀ حرکت به سوی دموکراسی در پاکستان که از سوی امریکایی‌ها در تفاهم با خانم بوتو و آقای مشرف به راه انداخته شده بود، در واقع با چالشی های جدی‌یی روبرو می باشد.
در واقع، امریکایی‌ها، امیدوار بودند که با بازگشت خانم بوتو به پاکستان و اشتراک فعالانۀ او در جریان سیاسی آنکشور، پاکستان را از سیطرۀ نظامیان و جنرالان بدرآورند و آنکشور را برای حرکت بسوی یک دموکراسی واقعی، کمک کنند اما مرگ بوتو و به دنبال، تعویق زمان برگزاری انتخابات پارلمانی، نشان داد که دموکراسی در پاکستان هنوز هم گرفتار دام جنرالان کودتاچی بوده و مجال پر زدن را ندارد،
این تصمیم ظاهرا کمیسیون انتخابات پاکستان، در حقیقت تصمیمی بود که در تفاهم با همی جنرالان و در مشوره با احزاب حامی دولت مشرف صورت گرفت و به وسیلۀ کمیسیون انتخابات اعلام گردید. به باور کارشناسان روند اوضاع در پاکستان و چگونگی ایجاد تغییرات و تحولات در آن، کاملا در حیطۀ جنرالان قرار داشته و هیچ تصمیم و فیصله یی از سوی هیچ نهاد و اداره¬یی در آن کشور بدون توافق و ابراز نظر آنان، صورت نخواهد گرفت.
● دموکراسی بهترین انتخاب، نه جنرال تحقیر شده
بنابراین تعویق زمان برگزاری انتخابات در اصل، کودتای دیگری بود که از سوی مشرف بر علیه دموکراسی در پاکستان به راه انداخته شد. اکنون که حزب مردم بعد از ترور بوتو به قدر کافی تضعیف و به سبب آن فعالیت‌های انتخاباتی آن گروه نیز به کندی مواجه گردیده است، و نیز شانسی را که این حزب به دنبال ترور بوتو رییس این حزب، به اثر همدردی مردم با خود داشت، با گذشت زمان و تبلیغات گروه¬های رقیب، از دست خواهد داد.
با این حال، مشارکت حزب مسلم لیک شاخۀ نواز در انتخابات که دومین حزب عمدۀ مخالف است، از قبل رد گردیده بود.
روی همین اصل، سیاستمداران و کارشناسان غربی که قبل از ترور خانم بوتو تا اندازه¬یی به آیندۀ پاکستان امیدوار به نظر می رسیدند، اکنون در وجود مشرف نمیتوانند آن امیدها و آروزهای خود را متبلور سازند. آنان رییس جمهور مشرف را نه تنها به جلوگیری از روند دموکراتیک در پاکستان متهم می سازند، بلکه اورا حامی گروه¬های اسلامی، عامل بی ثباتی و خشونتها، نیز می دانند.
گروه بین المللی بحران که مقر آن در نیویارک است، روز جمعه ۴جنوری ۲۰۰۸ اعلام کرد که اردوی پاکستان باید از مشرف بخواهد، طی دو ماه آینده از سمت خود کناره‌گیری کند. این گروه در اعلامیه خود افزوده، وقت آن رسیده است که این حقیقت درک شود که دموکراسی بهترین انتخاب برای ایجاد ثبات و نابودی اهداف سازمان های اسلامی است، نه یک جنرال تحقیر شده و طرد شده. همچنان بل ریچاردسن والی ایالت مکسیکو و کاندید حزب دموکرات برای انتخابات آیندۀ ریاست جمهوری امریکا نیز، مشرف را در پاکستان عامل بی ثباتی دانسته، می افزاید" قتل خانم بی نظیر بوتو که منجر به آشوب و درگیری ها در تمامی نقاط پاکستان در هفتۀ اخیر گردیده بود، نشانگر ضعف و ناتوانی مشرف در تامین امنیت و ثبات در کشور بوده است. وی نتواتنست که امینت خانم بوتو را بگیرد و ووی نمی تواند برای پاکستان امنیت بیاورد. در حال حاضر حمایت و پشتیبانی مردم از وی کاملا تقلیل یافته و به صفر تقرب نموده است.
سناتور بارک او باما کاندید احتمالی حزب دموکرات امریکا در انتخابات ریاست جمهوری نیز، خواستا قطع کمک‌های ایالات متحده به پاکستان شده است او گفته است که جورج بوش باید تا وقتی که پرویز مشرف دموکراسی را در پاکستان اعاده نکرده، کمک نظامی به این کشور را قطع نماید.
به هر روی، دیپلومات‌ها و مقام‌های غربی اکنون به این حقیقت رسیده اند که با حمایت از مشرف، کشورهای غربی نمی توانند در میان مردم این کشور نفوذ کنند، بلکه با کابوسی روبه رو خواهند شد که احتمال مسلح شدن افراط‌گرایان این کشور به تسلیحات اتومی را بیشتر خواهد کرد و یا اینکه این کشور ۱۶۵ میلیونی را درگیر خشونت های داخلی و یا احتمالا جنگ گستردۀ داخلی می کند که در این صورت تنها افراط گرایان هستند که به نتایج و اهداف خود دست می یابند.
در پایان با در نظر داشت آنچه گفته آمدیم، با تعویق زمان برگزاری انتخابات پس از مرگ بوتو در شرایط فعلی، تحولات سیاسی پاکستان درآستانۀ انتخابات پیچیده تر خواهد شد. در این شرایط طبیعی است که گروه‌ها و احزاب حامی دولت مشرف از این رویکرد، به نحو مطلوبی، بهره برداری خواهند کرد.
بطور قطع هنوز زود است که از برنده‌ها و بازنده‌های این بازی خطرناک سخن بگوییم ،اما می‌توان با قطعیت تصریح کرد که امنیت داخلی و اوضاع سیاسی پاکستان شاید تا دیر زمان دیگر با چالش‌های جدی تری رو به رو خواهد بود.

خادم احمد – کابل