بیگانه های زیستی در خانه شما

دانشمندان و سیاستمداران و همه افرادی كه نگران هر چه كمتر شدن جانداران و نمونه های مختلف زیستی در زمین هستند، بهتر است ابتدا پاسخ این سؤال را بدهند كه همین حالا چند نمونه از این دست در سطح جهان وجود دارند و تعداد جانداران و گیاهان موجود به چه میزان می رسد؟
جف مك نیلی رئیس بخش تحقیق «مجمع جهانی حفظ زیست» می گوید: «برخی از افرادی كه مسؤول تحقیق درباره جانداران در سطح دنیا هستند، معتقدند كه تا ۱۰۰میلیون نمونه جاندار و گیاه وجود دارند. با این حال اگر به نظرات رسمی بیولوژیست ها و مقامهای رسمی رجوع كنید، به شما خواهند گفت كه از ۱۵میلیون فراتر نمی رود.»
در مقام توضیح باید گفت كه واژه نمونه جاندار به آن دسته از جانوران و گیاهان اطلاق می شود كه تعداد معتنابهی از آن نوع موجود و صاحب ویژگی های زیستی یكسان و قادر و مایل به زندگی مشترك باشند. اخیراً یك كنفرانس با نظارت سازمان ملل (U.N) در برزیل برپا شد كه هدف از آن مذاكره و كوشش برای یافتن راههای كاستن از محو و انقراض شماری از جانداران و طیفهای مختلف زیستی بود. در همین ارتباط سازمان ملل در سال۲۰۰۲ قطعنامه ای را به تصویب رساند كه براساس آن متعهد شده است هر كاری را كه منجر به كاستن از نابودی نسلهای مختلف جانداران توقف و انقراض آنها می شود انجام بدهد و دیگران را نیز موظف به انجام آن كند و این روند باید تا ۲۰۱۰ به نهایت قوام و قدرت خود برسد.
تا آنجاكه بشر می داند وبه ثبت رسیده و مدارك آن موجود است۱‎/۷میلیون جانور و گیاه جاندار در سطح جهان موجود است و به زیست خود ادامه می دهند و توسط بشر نامگذاری هم شده اند. قدر مسلم اینكه دیگر نباید درانتظار كشف ناگهانی نمونه هایی ماند كه از فیل های ماموت نشأت و ریشه گرفته اند ولی در اواسط دهه۱۹۹۰ در ویتنام و در مناطقی كه توسط آمریكایی ها و طی جنگ دوكشور بمباران شده بود، نمونه های جدیدی از گوزن ها و خوكها یافت شدند كه شكل مشابه آنها در گذشته رؤیت نشده بود.
●«منقرض های زنده شده»
اكثر قریب به اتفاق پرنده ها شناسایی و نامگذاری شده اند، ولی گاه به گاه نمونه هایی تازه رؤیت می شوند كه دانشمندان مدعی اند نمونه های آن در گذشته نبوده اند.جالب تر اینكه برخی نمونه ها كه قبلاً تصور می شد منقرض شده اند، نیز بازگشته و دوباره ابراز وجود كرده اند. داركوبهای مجهز به نوكهای عاجی كه بیشتر به مناطق جنوب آمریكا مربوط می شوند، از آن قبیل اند.
جذابیت موضوع زمانی بیشتر می شود كه در نظر بگیریم جانداران مختلف و گیاهان متعددی در سطح جهان وجود دارند كه هنوز نامگذاری و تفكیك نشده اند و این شامل انواع ماهی ها در زیر دریا هم می شود كه آنقدر زیادند كه حتی نمی توان به طور تقریبی شمرد، جان لروی نویسنده آمریكایی كه با كمك همسرش كتابی درباره حیات عنكبوت ها در آفریقای جنوبی نوشته است، می گوید: «جالب است بدانید كه در مناطق جنوبی آفریقا بین ۳هزار تا ۴هزار نوع مختلف از عنكبوتها وجود دارند و تازه گمان به اثبات نرسیده من این است ك هنوز ۵۰درصد از عنكبوتهای باقی مانده را شناسایی و ردگیری نكرده ایم. حتی تعدادی از این عنكبوتها در باغهای معمولی در منطقه نیز وجود دارند. كافی است در ژوهانسبورگ باشید و در باغ خانه تان دقت لازم را به كار گیرید و نمونه های جدیدی را خواهید یافت. اطلاعات زیادی در این خصوص جمع آوری و ارائه شده اما متأسفانه متون مربوطه در این اداره و آن اداره و یا لابراتوارهای مختلف انباشته شده اند و خاك می خورند.»
●تعداد دانشمندان ناكافی است
یك دلیل كمبود اطلاعات درباره جانداران موجود و تنوع و تعدد آنها به این نكته و حقیقت مربوط می شود كه تعداد دانشمندان حاضر در صحنه برای ردگیری و شناسایی و نامگذاری آنها نیز به حد كفایت نمی رسند و تعداد زیادی از همان اندك دانشمندان موجود نیز به جای تمركز بر موجودات ناشناخته وكشف نشده توان خود را برای شناخت هر چه بیشتر موجودات شناخته و نامگذاری شده به كارگرفته اند و می خواهند اطلاعات خود را درباره آنها كامل كنند و ظاهراً دلایل موجهی هم برای این رویكرد دارند.
یك حقیقت دیگر هم این است كه ما برخلاف باورهای موجود و در تضاد با آنچه كه نگاه به اطلس و نقشه جهانی به ما می گوید اطلاعات كاملی درباره دنیا نداریم و جهان را آنچنان كه باید و ادعا می كنیم، نگشته ایم. همین دوماه پیش بود كه دانشمندان گفتند یك دنیای گمشده و جالب را در جنگلهای كوهستانی اندونزی یافته اند و در آن انواع بیشماری از جانداران مختلف و بخصوص پرنده ها، پروانه ها، قورباغه ها و گیاهان را مشاهده كرده اند و انگار وارد یك فیلم استیون اسپیلبرگ شده اند! به حرفهای مك نیلی بازمی گردیم. «تقریباً هر سفر تحقیقی از این دست و سر زدن به جاهایی كه پیشتر پای بشر به آنها نرسیده است باعث رؤیت و كشف نمونه های ناشناخته و جدید زیستی می شود و به مواردی برخورد می كنیم كه پیشتر آنها را نمی شناخته ایم.»
پس چگونه می توان حد و مرزی را بر این قضیه قایل بود و از ارقامی مشخص سخن گفت؟ دانشمندان می گویند سرنوشت بسیاری از انواع جانوران كه در دورانهای مختلف حیات كره خاكی در این كره و در خاك و یا آب می زیسته اند، نامعلوم است و برخی قطعاً منقرض شده اند اما به جز این اطلاع بنیادین واولیه (كه حتی روی آن نیز می توان بحث كرد) اطلاع دقیق تری در دست نیست. دیویدرائوپ یك زیست شناس معروف در كتاب خود تحت عنوان «انقراض؛ ژنهای بد یا بداقبالی؟» نوشته است: «میلیونها نوع از جانوران و گیاهان ذی حیات در سطح زمین موجودند و شاید به ۴۰میلیون هم برسند، اما گمان می رود كه ۵ تا ۵۰ میلیارد هم در گذشته بوده اند كه دیگر نیستند. شاید از هر هزار نمونه زیستی كه وجود داشته الآن فقط یكی در قید حیات باشد كه رقم تأسف باری است و این یعنی ۹۹‎/۹درصد نمونه ها دچار قطع حیات شده اند.»
●آلودگی هوا
دانشمندان روی این نكته تأسف بار هم اتفاق نظر دارند كه انقراضها به طرز فزاینده و نگران كننده ای مرتبط با فعالیت های مضر بشر طی دهه های اخیر شده است. بر اثر این فعالیت ها آلودگی هوا بیشتر و محیط های زیست به شدت فاسد شده اند و حتی لایه اوزون شكاف برداشته و محیط سبز به حداقل رسیده و گرمای مصنوعی و متكی بر اكسیژن فاسد بر بالای جو سنگینی می كند و طول عمر جانداران زیر چنین سرپوشی به حداقل رسیده است.
با این وجود رسیدن به یك رقم و درصد حقیقی و دقیق از میزان انقراضها هم غیرممكن است، زیرا نمونه های زیستی زیادی یا اصلاً شناخته نشده و یا اگر شناخته شده اند به طور مدون به ثبت نرسیده و نامگذاری نشده اند. كافی است در اطراف ژوهانسبورگ كه پیشتر نیز وصف آن آمد، یك عملیات ساختمان سازی به اجرا درآید و در آن صورت یك نوع ناشناخته از پروانه ها در آن هنگامه به شدت كم شمار و حتی منقرض شود و همچنین كافی است قسمتی از جنگلهای موسوم به رین فارست در برزیل مورد تهاجم قرار گیرد و درخت هایش قطع شود و در آن صورت حداقل یك رده از حشرات نیست و نابود گردد.
●از زمان شروع سرشماری
براساس آمار منتشره از سوی «مجمع جهانی حفظ زیست» از سال۱۵۰۰ به بعد حداقل ۸۰۰گونه زیستی، چه حیوانی و گیاهی منقرض شده اما به نظر می رسد این رقم بیش از حد خوش بینانه و بسیار كمتر از عدد واقعی باشد، هر چه هست ۱۵۰۰سالی است كه سرشماریهای موجود در این زمینه دقیق تر و علمی تر شد و با این حساب قبل از آن باید موارد غیرقابل شمارشی از همین دست وجود داشته باشد و یافتن رقم دقیق در این مورد كوششی عبث می نماید. در همین ارتباط خیلی ها معتقدند ارقام حقیقی در ارتباط با گونه های منقرض شده بسیار بیش از آنی است كه مسؤولان امر حاضر به اعتراف به آن هستند، زیرا هرگونه حقیقت گویی در این زمینه آنها را مواجه با گروههای طرفدار محیط زیست می سازد كه بهانه بیشتر وقویتر و مستدل تر برای كوبیدن بشر سهل انگار بابت نابودی این محیط به دست می آورند و به نفع مسؤولان است كه ارقام را تا سر حد امكان پایین بیاورند و یا به كلی درباره آن اظهار بی اطلاعی كنند و درغیر این صورت به شدت تقاص پس خواهند داد!
●پایانی ناامید كننده
هر چه هست حدود یك سوم از جانوران دوزیستی یا منقرض شده اند و یا در خطر انقراض قرار دارند، برای پرندگان این رقم به ۱۲درصد می رسد و در مورد پستانداران این درصد به ۲۳می رسد. برای پایان دادن به مطلب به حرفهای ناامیدكننده اما صحیح مك نیلی رجعت می كنیم.« تلاش زیادی صورت گرفته، اما تعداد گونه های زیستی آنقدر زیاد و شمار دانشمندان ذیصلاح چنان كم است كه نمی توان به هیچ رقم صحیح و دقیقی درباره جانداران قطع زیست شده دست یافت و یا مشخص كرد كه دقیقاً چند مورد در خطر انقراض قرار دارند. تنها چیزی كه می توانیم با اطمینان بگوییم این است كه چند مركز و مقر حفظ محیط زیست و حفاظت از جانداران در سطح دنیا احداث شده است و بودجه آنها چقدر است، اما بدیهی است كه این هم مشكل ما را حل نكند.»
منبع: New Scientist
وصال روحانی

منبع : روزنامه ایران