خلاقیت و کارآیی رمز پیروزی عملیات بیت المقدس

تردیدی در این نیست که عملیات بیت المقدس یکی از موفق ترین نبردهای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، با ارتش متجاوز بعثی صدام، برای بیرون راندن اشغالگران از خاک عزیزمان، ایران است. رزمندگان اسلام در این عملیات که در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۱ آغاز شد، توانستند با اتکال به قدرت لایزال الهی و قدرت خلاقیت خود و با همدلی و همکاری با هم، خرمشهر را که علامت و نماد اشغال کشور از سوی نظامیان بعثی بود، پس از حدود یک سال و نیم، در روز به یاد ماندنی سوم خرداد سال ۱۳۶۱، از دست دشمن سمج، باز پس بگیرند و پرچم پرافتخار انقلاب اسلامی را برفراز مسجد جامع آن به اهتزاز در آورند. رزمندگان اسلام با انجام این نبرد بزرگ توانستند عرصه جدیدی را به روی ایرانیان بگشایند و آن ها را بیش از گذشته برای رسیدن به پیروزی امیدوار نمایند.
بخشی از موفقیت عملیات بیت المقدس را می توان ناشی از خلاقیت فرماندهان و طرح ریزان عملیات ومهارت آن ها در برنامه ریزی و چگونگی استفاده از توان رزمندگان اسلام برای بیرون راندن دشمن دانست. انتخاب طرح مناسب عملیاتی که عبور از رودخانه کارون در نزدیکی های خرمشهر را به عنوان تلاش اصلی و محور عمده عملیات، تلقی می کرد، موجب شد تا از تاکتیک حمله به «نقطه کانونی» و«عقبه دشمن» از مسیری که مورد انتظار وی نیست، استفاده شود. طبیعتا طرح ریزی این عملیات، حکایت از هوشمندی و خلاقیت مبتکران آن دارد. اما علاوه بر ویژگی های شخصی فرماندهان حاضر در این عملیات و تلاش های شبانه روزی آن ها برای خلق یک «ابتکار عمل جدید»، باید عوامل دیگری را نیز که بوجود آورنده و موجد این موفقیت بزرگ بوده در دل این عملیات مهم، سراغ گرفت تا بتوان به همه مولفه هایی که موجب شادی ونشاط بزرگ ملت ایران وامام امت شد اشاره نمود.
باید توجه داشت که موفقیت در این نبرد پایان دهنده به اشغال اکثر سرزمین های ایران، منوط به عملکرد و کارایی مجموعه ای از افراد و رزمندگان شجاع و باغیرت اسلام است. رزمندگانی که هرکدام کارایی بسیار زیادی داشته اند و در عین حال می توانستند با هم به خوبی کار گروهی انجام دهند و به صورت یک سازمان منسجم و یکپارچه عمل نمایند. بررسی نبردهای گوناگون در دوران جنگ تحمیلی نشان داده است که سطح کارایی رزمندگان داوطلب عمدتا بسیجی، که با اختیار و آزادی کامل پا به عرصه جبهه ها گذاشته اند، بسیار بیشتر از کسانی بوده است که صرفا به حکم یک وظیفه سازمانی، به انجام ماموریت می پرداخته اند. بنابراین طراحان و برنامه ریزان عملیات بیت المقدس، از حیث دسترسی به نیروی رزمنده کارآمد، در شرایط مناسبی بوده اند.
البته پیروزی در عملیات فتح المبین که حدود ۴۰ روز قبل از آغاز نبرد بیت المقدس پایان گرفت، زمینه مناسبی را برای انگیزه پیروزی در اعضای نیروهای مسلح و رزمندگان داوطلب بسیجی ایجاد کرده بود و این امر موجب شد تا سیل نیروهای داوطلب مردمی، عازم جبهه های جنگ با دشمن شوند و آیه کریمه «اذا جاء نصرالله و الفتح و رایت الناس یدخلون فی دین الله افواجا» به خوبی در آن شرایط در جبهه ها مصداق یافت. بنابراین طرح ریزان عملیات بیت المقدس، از نظر دسترسی به نیروهای جنگی پرانگیزه و پرانرژی، در مضیقه نبوده اند. گرچه برای ادامه پیشروی ها و رسیدن به خرمشهر به یگان های سازمان یافته بیشتری نیاز بوده است.
البته این بستر مناسب را برای حضور مردم در جبهه ها، حضرت امام خمینی (ره) پدید آوردند، زیرا براساس تفکر اسلامی ایشان، دفاع برهمه مردم واجب است واختصاص به نیروهای مسلح رسمی کشور ندارد. علاوه براین، فرماندهان یگان ها، هیچگاه درگیر مناقشه با رزمندگان برای دادن روحیه تهاجمی به آن ها نمی شدند، بلکه این روحیه سلحشوری رزمندگان اسلام بود که فرماندهان را وادار می کرد که از توان فکری و قدرت خلاقیت خود استفاده کرده و در طرح ریزی های عملیاتی، به نوآوری های جدید و اتخاذ ابتکار عمل مناسب روی آورند. رزمندگان و مردم ایران هم، محیط جبهه ها را محیط امنی برای ارتقای توان معنوی و روحی خود می دیدند، به طوری که محیط تبدیل به دانشگاهی بزرگ برای «انسان سازی» شده بود و آنان که می خواستند ره صدساله را در عرفان و سیر و سلوک و حرکت به سوی رضوان الهی، یک شبه بپیمایند، به جبهه ها سرازیر می شدند.
به همین دلیل بود که به یکباره، استعداد سازمانی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نسبت به روزهای آغازین جنگ چندین برابر گشت، به طوری که در کنار هریگان ارتش، واحدی قدرتمند، با توانی مستقل وبا نشاط از سپاه پاسداران انقلابی اسلامی، به سرعت شکل گرفت و سازماندهی شد. امام خمینی(ره) هم این توسعه قدرت سپاه و ارتش اسلام،را ضروری می دانستند و برسازماندهی مردم داوطلب تاکید داشتند.
شرایطی که در محیط جبهه ها ایجاد شده بود به همه رزمندگان، این اجازه و امکان را می داد که استعدادها و خلاقیت های خود را به منصه ظهور برسانند و از امثال حسن باقری، فرماندهان بزرگ و از کسانی چون حسین خرازی، فرمانده پرنفوذ لشکر امام حسین(ع) بسازند و از ابراهیم همت واحمد متوسلیان، لشکر پرافتخار ۲۷ محمد رسول الله (ص) را پدید آورند.
بنابراین برای تحلیل نبردهای انجام شده در دوران دفاع مقدس، بایستی به پدیده ایجاد «سرمایه انسانی» که امام خمینی (ره) موجد آن بوده اند به عنوان یکی از موثرترین مولفه های برتر ساز قدرت رزمی ایرانیان توجه کرد و برای موفقیت در دوران فعلی نیز آن را نباید فراموش نمود.

صبح صادق
دکتر حسین علایی

منبع : سایت بصیرت