استراتژی جهانی برای حل بحران‌های جمعیتی

یك دهه پیش رهبران جهان در قاهره در كنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه(ICPD) گرد هم آمدند. آن ها در آن جا برنامه ای را برای تحقق « بهداشت و حقوق تولید مثل برای همه» تا سال ۲۰۱۵ طراحی كردند این برنامه گسترده و جامع بود و از جلوگیری بیشتر از آبستی و مرگ و میر كمتر مادران گرفته تا تحصیل بهتر برای دختران و حقوق برابر برای زنان اما برنامه كنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه هدفش تنها تعیین غایت ها نبود بلكه همچنین می‌خواست شیوه فكر كسانی را كه در راس سیاست گذاری و ارائه خدمات قرار داشتند درباره تولید مثل تغییر دهد این برنامه می‌خواست ازتوجه زیاد روی برنامه ریزی خانوادگی و (با گسترش سیاست های دولت درباره كنترل جمعیت) به سوی یك دیدگاه گسترده تر از بهداشت جنسی و سیستم ها وخدماتی كه با نیازهای فردی شكل می گیرند، حركت كند. در اوایل سپتامبر صدها مقام دولتی كارشناس بهداشت عمومی و فعال اجتماعی در لندنگرد آمد تا سالروز (ICPD) را برگزار كنند و نگاهی به پیشرفت‌هایی كه تاكنون در جهت تحقق هدف های آن صورت گرفته است بیاندازند روی كاغذ این پیشرفت‌ها چشمگیر بوده اند دولت ها در اطراف جهان قوانینی ارائه داده اند كه هدف های ICPD را منعكس می كند اما وقتی نوبت به تبدیل سیاست به عمل می رسد موفقیت متغیر حكمی است كه گارش اخیر سازمان « شمارش معكوس ۲۰۵ ائتلافی از نهادهای داوطلب فعال در این زمینه درباره آن داده است. به طور مثال جلوگیری از آبستنی را به عنوان نمونه می گیریم به گزارش صندوق كمك به جمیت سازمان ملل متحد(UNFPA) ۶۱ درصد اززوج های ازدواج كرده اكنون از داروهای ضد بارداری استفاده می كنند كه این یك افزایش ۱۱ درصدی را نسبت به سال ۱۹۹۴ نشان می‌دهد این عمل كمك كرده است تا رشد جمعیت تجهان از ۸۲ میلیون نفر به ۷۶ میلیون نفر در سال طی دهه گذشته كاهش یابد اما در بعضی منطقه ها (بویژه در جنوب صحرای آفریقا و بخش‌هایی ازآسیا) نرخ زاد و ولد هم چنان بالا باقی مانده است. این موجب شده است تا بعضی دولت‌ها كسانی را كه فرزند كمتری دارند، تشویق كنند و برای كسانی كه فرزند بیشتری دارند مجازات‌هایی در نظر بگیرند. گاهی یك نرخ زاد ولد بالا نتیجه خواست مردمی است كه می خواهند خانواده های بزرگ داشته باشند. اما این مساله بیشتر از نداشتن وسع مالی برای استفاده از داروهای ضد بارداری ناشی می شودUNFPA برآورد می كند كه ۱۳۷ میلیون زن در جهان وجود دارند كه می خواهند از داروهای ضد باردای استفاده كنند اما نمی توانند آن ها را بدست آورند. همانطور كه « اماره بدادا» رئیس اتحادیه راهنمای خانواده اتیوپی خاطر نشان می سازد:« ما نیازی نداریم به مخاطبان خود درباره داروی ضد بارداری چیزی بگوییم آن ها می بینند كه قطعه های زمین شان به مرور از بین می رود و به ما می گویند كه می خواهند اندازه خانواده هایشان را محدود كنند.» بهداشت مادران زمینه دیگری است كه نیاز دارد كار خیلی بیشتری روی آن انجام شود زنان فقیر در شمارهای عظیم هنوز بر اثر عوارض ناشی از بارداری و تولد كودك می میرند. به گزارش UNFPA از هر ۱۰۰ هزار زن در جنوب صحرای آفریقا ۹۲۰ نفر هنگام زائیدن می میرند. بر عكس در اروپا این رقم ۲۴ نفر است. اما این رقم ها در بهترین شرایط تنها بر آوردهای ابتدایی بر اساس آمار بیمارستان ‌ها هستند. بسیاری از زنان در این آمار نمی آیند چون آن ها قبل از هر چیز هرگز به سیستم مراقبت های پزشكی برای مداوا نمی رسند. تحقیقات فراوان نشان داده اند كه برای كاهش بیماری و مرگ ماردان چه چیزهایی مورد نیاز هستند. مراقبت بهداشتی پیش از زایمان حیاتی است همینطور داروهای ارزان و ساده مانند « اوكشی توسین» برای جلوگیری از خونریزی هنگام تولد كمك ماماهای آموزش دیده ( یا آنطور كه در بیان پزشكی خوانده می شود. پرستار تولد نیز مورد نیاز است و هم چنین مراكز زایمان اضطراری محلی كه بتوانند زایمان های سخت را انجام دهند. بعضی كشورها مانند سری لانكا توانسته اند با هزینه كردن دقیق برای این تدابیر مرگ مادران را كاهش دهند این فعالیت می تواند این موفقیت ها را به دیگر منطقه ها گسترش دهد. اما موضوع دیگری كه نیاز دارد به طور مؤثرتر حل شود روابط جنسی جوانان است بزرگترین نسل نوجوان تاریخ (رقم غول آسای ۳/۱ میلیارد نوجوان ۱۰ تا ۱۹ سال اكنون نشانه های فعالیت جنسی خود را برای نخستین بارنشان می دهد و این كه نسل حاضر چگونه رفتار می كند و چه می آموزد بسیار مهم است. برنامه ICPD نخستین موافقت نامه بین المللی بود كه حقوق جنسی و تولید مثل جوانان را به رسمیت شناخت شمار معدودی از كشورها قوانینی برای حفظ بعضی از این حقوق ارائه داده اند در بسیاری از كشورهای دیگر برنامه های دوستانه ویژه جوانان برای دادن توصیه و كمك در زمینه مسائل پیچیده مانند بارداری ناخواسته و بیماری هایی كه از طریق روابط جنسی منتقل می‌شوند كه در حال حاضر به ۳۵۰ میلیون مبتلا در سطح جهان می رسد ارائه شده است.
روابط جنسی و پول
یكی از موانع مهم بر سر راه حل این مشكلات پول ، یا بهتر بگوییم فقدان آن است ده سال پیش ICPD هزینه اجرای برنامه هایی را كه توصیه كرده بود تا سال ۲۰۰۵ حدود ۵/۱۸ میلیارد دلار (یا ۷/۲۳ میلیارد دلار به نرخ امروز) برآورد كرد. هدف گرفتن یك سوم این پول از اعتبار دهنده های ثروتمند و بقیه از خود كشورهای در حال توسه بود اما بودجه كنونی خیلی پائین تر از این مبلغ است. معدودی از كشورهای فقیر به حد كافی ازبودجه خود برای برآوردن نیازهای بهداشتی تولید مثل شهروندان شان كنار گذاشته اند اما كمك دهنده‌‌ها انتظاراتی را كه از آنان می رفت برآورده نساخته اند با این كه در سال های اخیر به كمك چند كشور اروپایی مانند هلند و اعتبار دهنده‌های خصوصی مانند بنیاد « گیتس» كمك ها افزایش یافته است اما این مبلغ هنوز ۶/۱ میلیارد دلار از مبلغی كه انتظار می رفت ( حتی اگر كاهش ارزش ناشی از تورم را در نظر نگیریم) كمتر است. اكنون به نظر می رسد كه تولید مثل دیگر یك مسأله جنسی نیست. همانطور كه «‌استیوسیندینگ» رئیس فدراسیون برنامه ریزی بین المللی پدران و مادران IPPF خاطر نشان می سازد: علاقه كمك كننده ها در گذشته تا اندازه زیادی از وحشت از یك بحران جمعیت سرچشمه می گرفت. وقتی كنفرانس «قاهره» مسائل را در قالب واژه‌های بهداشت زنان و حقوق تولید مثل زنان ریخت آن دلیل جمعیتی از بین رفت و كمك ها را هم با خود برد. به علاوه علل دیگری نیز در میدان مبارزه برای دریافت كمك مالی بین المللی رقابت می كنند كه از همه چشمگیرتر « ایدز» است. در زمان كنفرانس قاهره ۲۰ میلیون نفر به « اچ.آی . وی» موروسی كه موجب ایدز می شود مبتلا بودند امروز این رقم دو برابر شده است در حقیقت ایدز خطر آن را دارد كه استراتژی ICPD را از خط خارج كند چون با اینكه میلیاردها دلار در حال حاضر برای مبارزه با این بیماری خرج می شود بیشتر این پول صرف برنامه های خاص ایدز می گردد كه بهداشت تولید مثل را به طور گسترده در بر نمی گیرد.
همانطور كه «‌نفیس صدیق» رئیس سابقUNFPA و مشاور ویژه كنونی دبیر كل سازمان ملل متحد برای ایدز در آسیا می گوید ده سال پیش كسانی كه در برنامه ریزی خانواده كار می كردند از حوزه «‌اچ.آی.وی» با بار سنگین داغ ننگ آن پا پس می كشیدند امروز با فرورفتن بهداشت تولید مثل در توفان جنجال مذهبی و سیاسی قضیه بر عكس شده است. اما به طور كلی آنچه كه زمینه بهداشت تولید مثل از نظر منابع كم دارد به ایدئولوژی ختم می شود طی ده سال گذشته میان دیدگاه های متضاد درباره روابط جنسی نبردهایی در گرفته است و محافظه كاران مذهبی (در خط مقدم آنها واتیكان) را به جان سوسیال لیبرال ها انداخته است. این جنگ بویژه از انتخاب «جورج دبلیو، بوش» به ریاست جمهوری آمریكا، شدیدتر شده است. دیدگاه های محافظه كارانه اجتماعی آقای بوش در شیوه ای كه آمریكا (بزرگترین اهدا كننده پول در جهان به بهداشت خانواده) از آن طریق پول خود را در داخل و خارج خرج می كند اثر گذاشته است.
ایجاد دردسر
جنگ اصلی بر سر سقط جنین است « آستین راس» رئیس موسسه كاتولیكی حقوق بشر و خانواده CFAM یك گروه صاحب نفوذ آمریكایی استدلال می كند كه تغییر بحث از كنترل باروری به حقوق و خدمات تولید مثل تنها نام رمزی برای همگانی كردن سقط جنین است او این كار را اشتباه می داند و معتقد است طرح اقدام ICPD و آن موسسه هایی كه از آن حمایت می‌كنند بویژه UNFPA باید با هر حركت بوسیله ائتلاف گروه های «هوادارخانه» در سرتاسر جهان مورد مخالفت قرار گیرد. اما UNFPA دیدگاه متفاوتی دارد و عجیب هم نیست« ثریا عبید» رئیس این سازمان معتقد است كسانی كه مخالف طرح اقدام ICPD هستند تنها با قانونی كردن سقط جنین مخالف نیستند بلكه به طور كلی علیه حقوق زنان می جنگند او به متن طرح اشاره می كند كه می گوید: سقط جنین هرگز نباید به عنوان شكلی از برنامه ریزی خانواده تلقی شود و زنان را باید كمك كرد تا با استفاده از راه های ضد بارداری از سقط جنین پرهیز كنند ( این متن همچنین می گوید آن هایی كه مجبور به سقط جنین شده اند باید از بهترین امكانات پزشكی برای مقابله با عوارض آن برخوردار شوند). همه چیز روشن به نظر می رسد اما مشكل در این عبارت طرح است كه می گوید: سیاست سقط جنین باید به دولت ها سپرده شود تا درباره اش تصمیم بگیرند از سال ۱۹۹۴ تاكنون ۱۲ كشور قوانین خود را درباره سقط جنین آزاد كرده اند (با دو كشور كه آن را سخت تر كرده اند) اما اینكار در هیچ یك از كشورها بدون مبارزه و اغلب به رهبری كلیسای كاتولیك صورت نگرفته است.
در بسیاری از كشورهای درحال توسعه گروه های مسیحی و ضد سقط جنین مانند بین الملل حقوق انسان آمریكا (سازمان خواهرCFAM برای كمك به سازمان دادن مقاومت در برابر تغییر در قوانین سقط جنین وارد میدان شده اند اما مقام های آمریكایی نیز وارد دعوا شده اند. نماینده های شركت كننده در گردهمایی های منطقه ای در آمریكای لاتین كه در جریان سال گذشته برای تاكید مجدد بر تعهداتش در قبال طرح اقدام ICPD برگزار شد از فشار مقام های آمریكایی برای رد حمایت از طرح حقوق و خدمات گسترده تولید مثل شكایت داشته اند. دیدگاه های دولت آمریكادرباره سقط جنین در« سیاست مكزیكوسیتی» كه در سال ۲۰۰۱ بوسیله آقای «بوش» از نو ارائه شد منعكس است این سیاست كه ابتدا بوسیله «رونالد ریگان» اجرا شد كمك مالی دولت آمریكا را به سازمان های خارجی كه به هر شكلی سقط جنین را تشویق تایید یا ترغیب كنند ممنوع می كند. قواین آمریكا از سال ۱۹۷۳ كمك خارجی را برای نمایش مستقیم سقط جنین محكوم كرده است اما سیاست مكزیكوسیتی با « قانون دهان بند جهانی نامی كه مخالفان روی آن گذاشته اند معنایش این است كه گروه هایی كه می خواهند با پول سایر منابع سقط جنین را اجرا كنند باید هم چنین طبق دستور ایالات متحده عمل كنند، وگرنه تاوان كمك آمریكا را پس خواهند داد.مخالفان این سیاست استدلال می كنند كه این سیاست محدودیت هایی را به خارجیان تحمیل می كند كه در آمریكا بر خلاف قانون اساسی است. در حقیقت همین طور است.
« فرانس گیسلینگ» ، رئیس كاتولیك های هوادار یك گزینه آزاد یك سازمان افتخاری آمریكایی كه مخالف ممنوعیت سقط جنین است استدلال می كند كه آقای بوش با افكار محافظه كارانه دارد، در خارج قدرت نمایی می كند بنابر این هواداران خود را به داخل خشنود می سازد چون دقیقاً نمی تواند یك برنامه ضد سقط جنین داخلی ارائه دهد. (بطور مثال اخیراً یك دادگاه در نیویورك ممنوعیت سقط جنین ناقصی را كه آقای بوش در سال ۲۰۰۳ به عنوان قانون سقط جنین ناقصی را كه آقای بوش در سال ۲۰۰۳ به عنوان قانون امضا كرده بود غیر قانونی اعلام كرد چندین سازمان عمده برنامه ریزی خانواده مانند MSI,PPF از موافقت با سیاست مكزیكوسیتی خودداری كرده و گفته اند كه این سیاست بر توانایی آنها در دادن خدمات به زنان كشورهای فقیر یعنی خدماتی كه در كشورهای ثروتمند در دسترس است اثر منفی می گذارد این سازمان ها به طور مثال در اتیوپی مجبورند كه خدمات خود را اصلاح و هزینه هایشان را در نتیجه از دست دادن هر دو كمك و تدارك داروهای ضد بارداری كه از دولت آمریكا می گیرند كاهش دهند.
اما این استدلال ها روی « جین هد» نماینده سازمان ملل متحد برای حقوق ملی حیات یك گروه آمریكایی ضد سقط جنین اثری نمی گذارد.
آن طور كه او می گوید:« اگر آن ها این كمك را نپذیرند و نتوانند به كارشان ادامه دهند پس این نشان می دهد كه زنان برایشان مهم نیستند بلكه تنها سقط جنین برایشان مهم است. من فكر می كنم مقصر این سازمان ها هستند ونه دولت آمریكا.»
« جان كری» گفته است كه اگر انتخاب شود سیاست مكزیكوسیتی را لغو خواهد كرد. نامزد دمكرات ها هم چنین قول داده است كه كمك مالی آمریكا را به UNFPA از سر خواهد گرفت. این كمك طی سه سال گذشته بوسیله دولت بوش تحت قانونی به نام متمم « كمپ كستن» متوقف شده است.
كاخ سفید UNFPA را متهم می كند كه كار تولیدمثل اجباری را در چین كاهش داده است (اتهامی كه UNFPA رد می كند) چندین نماینده بین المللی از جمله نماینده هایی از پارلمان بریتانا و وزارت خارجه آمریكا نیز درباره فعالیت های UNFPA در چین تحقیق كردند و نتوانستند مدركی پیدا كنند كه این اتهام را ثابت كند. بر عكس آن ها می گویند در جاهایی كه UNFPA فعالیت می كند سیاست های چین بهبود پیدا كرده است اما این یافته ها اكنون زیر سؤال است. دولت بوش می گوید UNFPA هنوز باید راهش را اصلاح كند و از پرداخت ۳۴ میلیون دلار كمك تصویب شده كنگره به آن سازمان خودداری می كند. این مؤسسه می گوید كه توانسته است از طریق اهدا كننده های بزرگ مانند بریتانیا كه سهم سالانه اش را به ۲۰ میلیون پوند افزایش داده است، و با كمك اهدا كننده های كوچك مانند افغانستان كه ۱۰۰ دلار برای این سازمان كنار گذاشته است این شكاف را پركند.
اما فراهم كردن پول بخش آسان كار است مبارزه امروز بر سر سقط جنین خویشتن داری و وسایل ضد بارداری كار را شاق تر و آنچه را كه هم اكنون كار بسیار دشواری است پیچیده تر می سازد. روابط جنسی را امن تر و تولید مثل را كم خطرتر كردن در سده بیست ویكم نیاز دارد كه همه امكانات را در دسترس داشته باشد. سیاست هایی كه گزینه های مردم را محدود كنند نباید واقعیت زندگی امروز باشند.

منبع : بنياد انديشه اسلامي