ساختار استخوان صفحات رشد

استخوان بافت محكمی است كه تشكیل شده از مواد معدنی مختلفی از جمله كربنات كلسیم و منیزیوم و تركیبات فسفات، فلوراید سدیم و پتاسیم همچنین در استخوان فیبرهای كلاژن و سلول‌های استخوانی شامل استئوبلاست، استئوسیت و استئوكلاست قرار دارد.
صلابت و سختی استخوان به حدی است كه شاید برای همیشه سختی خود را حفظ نموده و به حالت استخوانی باقی بماند برای خم كردن استخوان نیروی معادل ۲۵۰۰ كیلوگرم برهرسانتیمتر مربع لازم است.
استخوانهای بدن انسان را برحسب ابعادشان به سه گروه تقسیم‌بندی می‌كنند. استخوانهای دراز، كوتاه و تخت.
الف) استخوانهای دراز :
طول استخوان بیشتر از دو بعد دیگرش است. شامل یك تنه یا دیافیز، دو انتها یا اپی‌فیز است مانند استخوانهای بازو، ران، ساق پا.
ب) استخوانهای تخت :
ضخامت استخوان كمتر از دو بعد دیگرش است. شامل دو تیغه استخوانی متراكم خارجی و داخلی است كه مابین این دو بافت اسفنجی قرار دارد مانند استخوانهای كاسه‌سر و استخوان كتف.
ج) استخوانهای كوتاه :
در این استخوانها سه بعد استخوان تقریباً با یكدیگر مساویند و یك صفحه از بافت استخوان متراكم آن را احاطه می‌كند مانند استخوانهای مچ دست، مچ پا، تنه مهره‌ها و غیره.
● بافت استخوان :
استخوان اساساً یك بافت زنده، پرعروق و دائم درحال تغییر است. سختی و قابلیت ارتجاعی، مكانیسم رشد اختصاصی و استعداد بازسازی آن قابل توجه است. رشد استخوان به طوركلی به دو صورت است : یا این كه بافت‌های جنینی (مزانشیم) مستقیم به استخوان تبدیل می‌شود و یا ابتدا یك مدل غضروفی از استخوان ساخته می‌شود و سپس تبدیل به استخوان می‌گردد. در استخوانهای دراز معمولاً ابتدا یك مدل غضروفی از استخوان وجود دارد.
● ساختمان استخوانهای دراز :
استخوانهای درازز ساختار اصلی اندامهای فوقانی و تحتانی را تشكیل می‌دهند و دارای سه قسمت است.
۱) تنه استخوان یا دیافیز
۲) دو انتهای استخوان یا اپی‌فیز
۳) صفحات غضروفی بین تنه و انتهاها به نام صفحه رشد.
استخوانهای دراز ابتدا به شكل غضروف می‌باشند و تقریباً بافت نرمی دارند. سپس مراكز استخوان‌سازی در این بافت پدید آمده و شروع به استخوانی شدن می‌كند. این عمل تا استخوانی شدن تمام قسمت‌های یك استخوان دراز ادامه پیدا می‌كند. به جز ناحیه‌ای كه بین سر استخوان و تنه استخوان قرار دارد كه تا آخرین مرحله رشد همچنان غضروفی باقی مانده و باعث رشد طولی استخوان و افزایش قد می‌شود.
پیدایش مركز استخوان سازی در رشد استخوان زمان زیادی طول می‌كشد. بعضی از آنها در دوران جنینی وجود دارند. برخی بعد از تولد و بقیه در دوران رشد بعد از تولد ایجاد می‌شوند. به عنوان نمونه استخوان ساق را درنظر می‌گیریم، بدنه این استخوان در هفته هفتم جنینی كاملاً غضروفی است و از آن موقع شروع به استخوانی شدن می‌كند. اما دو انتهای استخوان یا اپی‌فیزها در مراحل بعدی استخوانی می‌شوند.
بین سراستخوان و تنه استخوان ناحیه‌ای همچنان غضروفی باقی می‌ماند كه تا آخرین مرحله رشد باعث رشد طولی استخوان می‌شود به این ناحیه صفحه رشد (Growth Plate) گفته می‌شود. صفحات رشد معمولاً در هر استخوان دو عدد است یكی در بالای استخوان و دیگری در پائین استخوان قرار گرفته است. ولی بعضی از استخوانهای كوچك مثل انگشتان فقط در یك انتها دارای صفحه رشد هستند.
این صفحات رشد تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارند كه این عوامل به طور مستقیم در كوتاهی و بلندی قد انسان مؤثر است. اگر این صفحات دیرتر استخوانی شوند رشد قد همچنان ادامه دارد. این عوامل عبارتند از : هورمون رشد مترشحه از هیپوفیز قدامی، هورمون تیروئید، انسولین، گلوكاگون، هورمون‌های جنسی و همچنین عواملی از قبیل وراثت، تغذیه، بیماری‌های استخوان، نیروهای كششی و فشاری وارده به استخوان و اشعه ماوراء بنفش.
بررسی‌های تجربی نشان داده است كه میان رشد در صفحه اپی‌فیز یا صفحه رشد ابتدا در دو انتهای استخوان برابر است ولی پس از تولد یكی از غضروف‌ها سریعتر رشد می‌كند بنابراین استخوان از یك طرف بیشتر رشد می‌كند. رشد بیشتر در یك طرف استخوان نسبت به طرف دیگر با مطالعات رادیولوژیك كاملاً به اثبات رسیده است. همچنین مشخص گردیده است طرفی از استخوان كه دارای رشد بیشتری است عروق خونی بیشتری و درنتیجه تغذیه بهتری دارد و این موضوع نقش تغذیه را در افزایش قد به اثبات می‌رساند.
در استخوانهای دراز انتهائی را كه از نظر رشد طولی فعال‌تر است به نام انتهای رشد (Growing End) می‌نامند اما این به این معنی نیست كه رشد فقط مخصوص این ناحیه است بلكه میزان رشد در این ناحیه بیشتر است.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار