یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا


اقتصاد الکترونیک


اقتصاد الکترونیک
با توجه‌ به‌ اینکه‌ اکنون‌ بخش‌ اصلی‌ کاربرد اینترنت‌ در عرصه‌ اقتصادی‌ و بخشی‌ از تحولات‌ جهانی‌ مجازی‌ریشه‌ در این‌ مسأله‌ دارد، در اینجا سعی‌ می‌شود کلیاتی‌ از وضعیت‌ تجارت‌ الکترونیک‌ یا اقتصادالکترونیک‌درایران‌ را مورد بررسی‌ قرار دهیم‌. طبق‌ تحقیق‌«موسسه‌ فارستر » در فاصله‌ سال‌های‌ ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ به‌طورمتوسط هر سال‌، ۵۸ درصد به‌ حجم‌ مبادلات‌ تجاری‌ از طریق‌ بسترهای‌ الکرتونیک‌ افزوده‌ می‌شود. (۱)
ارقام‌ تجارت‌ اینترنتی‌ دراروپا بالغ‌ بر ۱/۴ میلیارد دلار، آمریکا ۲/۲ میلیارد دلار، کشورهای‌ شرق‌ آسیامشترکاً ۱/۷ میلیارد و کشورهای‌ غرب‌ آسیا را ۳۶۰ میلیون‌ دلار اعلام‌ کرده‌اند.«سایت‌ ریکچی‌ ایت‌» رقم‌معاملات‌ اینترنتی‌ ایران‌ در سال‌ گذشته‌ را نزدیک‌ به‌ ۱۰۰ هزار دلار اعلام‌ کرده‌ است‌ حال‌ آن‌ که‌ مبانی‌ ورود به‌لیست‌ تجارت‌ جهانی‌ داشتن‌ رقم‌ سالانه‌ یک‌ میلیون‌ دلار است‌ (۲) این‌ در حالی‌ است‌ که‌ پول‌ رایج‌ اینترنت‌اولین‌ بار توسط رضا امیری‌ محقق‌ ایران‌، اختراع‌ شد. و برخی‌ آمارهای‌ سهم‌ ایران‌ در معاملات‌ تجاری‌ اینترنتی‌را روزانه‌ ۵ دلار بیان‌ داشته‌اند. قابل‌ توجه‌ است‌ که‌ این‌ رقم‌ برای‌ چین‌ بیش‌ از۵ هزار دلار در روز می‌باشد. (۳)
برخی‌ از کشورها، همچون‌ هند در زمینه‌ اقتصاد الکترونیک‌ دستاوردهای‌ چشمگیری‌ داشته‌اند. آمار شاخص‌های‌ اقتصاد الکترونیک‌ هند بیانگر رشد سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتر در هند و گسترش اقتصاد الکترونیک‌ در این‌ کشور است‌.
بازار فن‌اوری‌ اطلاعات‌ هند (داخلی‌ و صادرات‌) با رشد سالانه‌ ۲۷/۹ درصد تا سال‌ ۲۰۰۶ میلادی‌ به‌ یک‌تریلیون‌ و ۹۶۱ میلیارد و ۵۰ میلیون‌ روپیه‌ خواهد رسید. کل‌ بازار فن‌آوری‌ اطلاعات‌ هند (داخلی‌ و صادرات‌) در سال‌ ۲۰۰۲ میلادی‌ ۲۱ درصد رشد کرد و به‌ ۷۳۲ میلیارد و ۱۹۰ میلیون‌ روپیه‌ بالغ‌ شد. برآورد می‌شود که‌ سال‌۲۰۰۳ نسبت‌ به‌ سال‌ ۲۰۰۲، ۱۶ درصد رشد داشته‌ باشد و پیش‌ بینی‌ می‌شود که‌ متوسط رشد فقط بازار داخلی‌هند تا سال‌ ۲۰۰۶ سالانه‌ ۲۱ درصد باشد.
سهم‌ هند در بازار صادرات‌ فن‌آوری‌ اطلاعات‌ جهان‌ از ۶۵ درصد کنونی‌ به‌ ۷۱ درصد در سال‌ ۲۰۰۶ خواهدرسید که‌ نشان‌ از رشد چشمگیر هند دارد. استراتژی‌ هند تبدیل‌ شدن‌ به‌ یک‌ کشور قدرتمند جهانی‌ ICT در سال‌ ۲۰۰۸ میلادی‌ است‌. (۴)
اکنون‌ دیدگاه‌ آرمانی‌ هندوستان‌ درخصوص‌ فناوری‌ اطلاعات‌، درآمد ۸۷ میلیارد دلاری‌ تا سال‌ ۲۰۰۸میلادی‌ را هدف‌ قرار داده‌ است‌. (۵)
براین‌ اساس‌ مشاهده‌ می‌شود که‌ در حال‌ حاضر کشورهای‌ دیگر استفاده‌های‌ اقتصادی‌ شایانی‌ را از فناوری‌های‌ اطلاعاتی‌ و ارتباطی‌ می‌برند و بخش‌ اعظم‌ سایت‌های‌ اینترنت‌ نیز به‌ مسایل‌ اقتصادی‌ و تجاری‌مربوط می‌شود. گفته‌ می‌شود که‌ بیش‌ از ۸۲ درصد از سایت‌های‌ اینترنتی‌ مربوط به‌ تجارت‌ است‌ اما کشور ما به‌دلایل‌ متعدد تاکنون‌ نتوانسته‌ است‌ از امکانات‌ و تسهیلات‌ اقتصادی‌ و تجاری‌ اینترنت‌ استفاده‌ ببرد. ایران‌ با داشتن‌ ۶۰ درصد جمعیت‌ جوان‌ و جویای‌ کار و با ۲/۵ میلیون‌ نفر بیکار، در راه‌ آموزش‌ و ایجاد شغل‌ از طریق‌اینترنت‌ کمرنگ‌ عمل‌ کرده‌ است‌. این‌ در حالی‌ است‌ که‌ از راه‌ تجارات‌ اینترنتی‌ تا به‌ حال‌ ۸ میلیون‌ شغل‌ بوجودآمده‌ است‌ که‌ بیشتر آنها در کشورهای‌ کانادا، ایالات‌ متحده‌ و استرالیا می‌باشد. (۶)
اعتقاد برخی‌ کارشناسان‌ بر این‌ است‌ که‌ مهمترین‌ و اثرگذارترین‌ ابزار در فرایند بانک‌ الکترونیکی‌ ودسترسی‌ به‌ بسترها و زیر ساخت‌های‌ ارتباطی‌ مناسب‌ از جمله‌ شبکه‌های‌ اینترنت‌، شبکه‌های‌ محلی‌ اینترنت‌،LAN و WAN، ماهواره‌ فیبرنوری‌ و شبکه‌ تلفن‌ همراه‌ است‌. توسعه‌ زیر ساخت‌های‌ مالی‌ و بانکی‌ نیز از دیگرساختارهای‌ مورد نیاز می‌باشد. ساختارهایی‌ مانند کارت‌ اعتباری‌، کارت‌ هوشمند، توسعه‌ سخت‌افزاری‌شبکه‌های‌ بانکی‌، فراگیر شدن‌ ATMو گسترش‌ DAM. ساختارهای‌ قانونی‌ از دیگر ساختارهای‌ پشتیبان‌ وحامی‌ این‌ فرایند به‌شمار می‌روند. (۷)
با این‌ همه‌ جای‌ امیدواری‌ است‌ که‌ برخی‌ از مسئولان‌ از مسایل‌ و مشکلات‌ ایران‌ بر سر راه‌ تجارت‌الکترونیک‌ مطلع‌ بوده‌ و بیان‌ می‌کنند، محمد شریعتمداری وزیر بازرگانی‌ در همایش‌«تجارت‌ الکترونیک‌» اظهارداشت‌: شرکت‌ در روند جهانی‌ تجارت‌ الکترونیکی‌ همانند عضویت‌ در سازمان‌ تجارت‌ جهانی‌، انتخاب‌ است‌ که‌به‌ تدریج‌ به‌ اجبار تبدیل‌ می‌شود.
وی‌ برخی‌ از شاخص‌های‌ توسعه‌ اقتصد الکترونیکی‌ از جمله‌ ضریب‌ نفوذ تلفن‌ همراه‌، تعداد استفده‌کنندگان‌ از اینترنت‌ و تعداد خدمات‌ میزبانی‌ (hosting) در ایران‌، در مقایسه‌ با سایر کشورهای‌ جهان‌ بسیارپایین‌ دانست‌. (۸)
آشنایی‌ با فرهنگ‌ اینترنت‌ است‌ نقشی‌ اساسی درتوسعه نیافتگی‌ تجارت‌ الکترونیکی‌ در ایران‌ ایفا می‌کنند. اما از سوی‌ دیگر به‌ نظر می‌رسد در مجموعه‌ نظام‌ حاکم‌ نیزنهاد یا ارگانی‌ خود را متولی‌ و مسئول‌ فرهنگ‌ سازی‌و آموزش‌ در این‌ زمینه‌ نمی‌بیند. از دیگر موانع‌ مشکلات‌ تجارت‌ الکترونیک‌ در ایران‌ نبود پشتوانه‌ها و ابزاربانکی‌ مورد نیاز در اینترنت‌ است‌ که‌ به‌ سیستم‌ سنتی‌ حاکم‌ بر بانک‌های‌ ایران‌ بازمی‌گردد که‌ این‌ مسأله‌ نیز خودبه‌ دولتی‌ بودن‌ بانکها و عدم‌ اجازه‌ فعالیت‌ به‌ بانکهای‌ خصوصی‌ است‌. اگر چه‌ در سالهای‌ اخیر اخیراً چند بانک‌خصوصی‌ تأسیس‌ شده‌اند اما به‌ دلیل‌ حاکمیت‌ مقررات‌ بانک‌ مرکز بانکهای‌ جدید نیز نتواسته‌اند ساختار شکنی‌کنند. برای‌ مثال‌ یک‌ گام‌ مهم‌ در این‌ زمینه‌ وجود کارت‌های‌ اعتباری‌ برای‌ پرداخت‌ و دریافت‌ پول‌ است‌ که‌ درکشور ما هنوز رایج‌ نیست‌. از بعد سیاسی‌ و قانونی‌ اگر چه‌ طرح‌ تکفا از نظر به‌ تصویر کشیدن‌ روند کلی‌دستگاه‌های‌ دولتی‌ و اجرایی‌ و ایجاد انگیزه‌های‌ لازم‌ تا اندازه‌ای‌ اثرات‌ زمینه‌ای‌ و فکری‌ مثبتی‌ گذاشته‌ است‌اما ا زمانی‌ که‌ این‌ برنامه‌ در عمل‌ خود را نشان‌ ندهد و در بعد اقتصادی‌ شاهد شروع‌ تجارت‌ الکترونیکی‌ نباشیم‌و به‌ عبارتی‌ از طریق‌ فضای‌ مجازی‌ نتوانیم‌ معاملات‌ اقتصادی‌ انجام‌ دهیم‌ این‌ برنامه‌ چندان‌ جالی‌ دلخوش‌کردن‌ ندارد. هر چند اکنون‌ گفته‌ می‌شود که‌: مصوبه‌ سیاست‌ تجارت‌ الکترونیک‌ وظیفه‌ کلیه دستگاه‌های‌ اجرایی‌را با زمان‌بندی‌ معین‌ مشخص‌ کرده‌ است‌. همچنین‌ بر مبنای‌ مصوبه‌ تکفا، هماهنگی‌ لازم‌ بین‌ دستگاه‌های‌اجرایی‌ مربوط به‌ اقتصاد الکترونیکی‌ از طریق‌ شورای‌ عالی‌ اطلاع‌ رسانی‌ و کمیسیون‌ اطلاع‌رسانی‌ اقتصادی‌، بازرگانی‌ و تجارت‌ الکترونیکی‌ به‌وجود آمده‌ است‌. (۹)
منابع‌
۱. فرنود حسنی‌، روزنامه‌ ابرار اقتصادی‌، ۱۸ مرداد ۸۲، صفحه‌ ۱۸
۲.«روزانه‌ ۵ دلار سهم‌ ایران‌ از بارا تجارت‌ بین‌المللی‌ اینترنت‌»خبرگزاری‌ ایسنا، ۱ مرداد ۸۲
۳. علی‌ اکبر جلایی‌، روزنامه‌ ابرار اقتصادی‌، ۶ مرداد ۱۳۸۲، صفحه‌ ۱۸
۴. روزنامه‌ ابرار اقتصادی‌، دوازده مرداد ۸۲، صفحه‌ ۱۸
۵. علی‌ اکبر جلایی‌،«نامه‌ به‌ رئیس‌ جمهور»، بخش‌ مقاله‌ ITiran، ۷ شهریور ۸۱
۶. علی‌ اکبر جلایی‌، روزنامه‌ ابرار اقتصادی‌، ۶ مرداد ۸۲، صفحه‌ ۱۸
۷. فرنود حسنی‌، روزنامه‌ ابرار اقتصادی‌، ۱۸ مرداد ۸۲، صفحه‌ ۱۸
۸. محمد شریعتمداری‌،«تجارت‌ الکترونیکی‌ انتخابی‌ که‌ به‌ اجبار تبدیل‌ می‌شود»، فرهنگ‌ و پژوهش‌، شماره‌۱۱۴، صفحه‌ ۱۵
۹. همان‌
توجه : برای استفاده از متون و نقل آنها لطفا نام منبع اصلی و نام پارس هو را ذکر نمایید
منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات


همچنین مشاهده کنید