چاشنی شفابخش

زنجبیل یا زنجفیل، گیاهی است كه به نام جینجر در دنیا مشهور است.برگ های این گیاه پهن بوده و با غلافی به ساقه ها متصل شده اند. این گیاه بومی هندوستان است ولی در نقاط دیگری از جهان از جمله چین نیز وجود دارد. طعم این گیاه در غذا بسیارتأثیر دارد و اگر زیاد مصرف شود طعم تندی به غذا می دهد ولی دلیل اصلی مصرف این گیاه عطر و طعم آن است. مصرف آن به افراد مبتلا به بی اشتهایی بسیار توصیه می شود. زنجفیل در عطاری های قرون وسطی جایگاه خاصی داشت و از آن برای درمان تهوع عادی و تهوع در سفر و نفخ استفاده می شده است.
همانطور كه گفتیم زنجفیل جزو گیاهان دارویی با اهمیت بوده و دارای خواص متعددی از جمله ضد تهوع و مقوی قلب و ضد لخته شدن خون، ضد باكتری، آنتی اكسیدان و ضد سرفه، ضد سموم كبدی، ضد التهاب، ادرارآور، محرك و كاهش اسپاسم و محرك سیستم ایمنی، ضد نفخ و افزایش ترشحات روده ای معدی، پایین آورنده كلسترول خون و محرك هضم غذا است.
در واقع استفاده های متنوعی از زنجفیل در جهان معمول گشته كه كاربردهای جدید از قبیل پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ، كم اشتهایی، بی اشتهایی روانی و حتی مشكلات روماتیسم و در صنعت مواد غذایی همچنین به عنوان چاشنی می توان برشمرد. در چین از ریشه و ساقه زنجفیل به عنوان آفت كش برای دفع شته و هاگ ها و قارچ ها استفاده می شود. با توجه به میزان متغیر اسانس زنجفیل كه ارزش دارویی زنجبیل وابسته به آن است انواعی كه بالاتر از ۵/۱ درصد اسانس داشته باشد ارزش دارویی دارند، بنابر این در صورتی كه زنجفیل كهنه باشد و یا به صورت پودر به مدت طولانی مصرف شود كم كم رایحه آن كم شده و ارزش دارویی آن كاهش می یابد.
از انواع زنجفیل می توان انواع هندی، آفریقایی و جامائیكایی كه دارای ارزش بالاتری بوده نام برد و نوع ژاپنی از ارزش كمی برخوردار است به طوری كه نوع ژاپنی برای استفاده دارویی توصیه نمی شود. فرآورده های مختلفی در نقاط مختلف جهان در دسترس است كه شامل پودر، محلول الكلی، اسانس و عصاره تازه این گیاه است. میزان مصرف آن تا سه گرم در روز بلامانع است، البته این میزان ممكن است به صورت ۳-۲ نوبت مصرف شود.(مثلاً سه نوبت یك گرمی) اما به عنوان ضد تهوع می توان یك جا از ۲ گرم آن استفاده كرد. مقادیر مصرف زیاد زنجفیل ممكن است با داروهای قلبی، داروهای ضد انعقاد و دیابت تداخل نماید. همچنین مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود و حتی دیده شده كه مصرف بالای زنجفیل ممكن است باعث اختلالات سیستم عصبی مركزی شود.
علیرضا بی پروا

منبع : روزنامه همشهری