صنعت خودروسازی بزرگ‌ترین قربانی بحران اقتصادی دنیا

بحران بازار خودرو جهان در نتیجه بحران اقتصادی و اعتباری در اقصی نقاط دنیا ایجاد شد.
البته این بحران ریشه در مشکلات اقتصادی آمریکا و سیاست‌های نادرست این کشور داشت ولی نتیجه آن گسترش بحران به دیگر کشورهای جهان و در نهایت تبدیل شدن به یک مشکل بین‌المللی بود. طبق گزارش‌های موجود در سال‌های گذشته صنعت خودرو جهان پررونق‌ترین روزهای خود را تجربه کرده است ولی با آغاز بحران اقتصادی در انتهای سال ۲۰۰۷ میلادی، این صنعت نیز همچون دیگر صنایع با افت تولید و درآمد مواجه شد.
از طرف دیگر از آنجا که این بحران ریشه در مشکلات اقتصای آمریکا داشت، صنعت خودروسازی این کشور نیز بیشترین آسیب را متحمل شد. جنرال موتورز بزرگ‌ترین خودروساز جهان و قدیمی‌ترین خودروساز آمریکا یکی از شرکت‌هایی بود که در عرض یک‌سال گذشته بارها در آستانه ورشکستگی قرار گرفت و هر بار با یک تمهیدی از این بحران رهید. یکی از ابزارهای مورد استفاده جنرال موتورز برای رهیدن از ورشکستگی کامل کاهش تولید و تعدیل نیرو بود.
به نحوی که شمار زیادی از کارخانه‌های خودروسازی در جهان تعطیل شد و هزاران نفر شغل خود را از دست دادند. از طرف دیگر خودروسازان جهان میلیاردها دلار از دولت کشورهای متبوعشان وام و کمک مالی دریافت کردند.
در اوسط سال قبل خودروسازان آمریکا از دولت خواستند تا با ارائه کمک مالی به آنها مانع از تضعیف بیشتر این صنعت شود ولی دولت جورج دبلیو بوش که در آن زمان اداره کشور را بر عهده داشت از ارائه کمک مالی به خودروسازان امتناع کرد تا اینکه در انتهای سال ۲۰۰۸ میلادی و انتهای حضور خود در کاخ سفید با تصویب کنگره ۴/۱۷میلیارد دلار به خودروسازان تعلق گرفت. این در حالی است که خودروسازان آمریکا درخواستی برای دریافت ۳۴میلیارد دلار را مطرح کرده بودند.
به هر حال این مبلغ جنرال موتورز را از ورشکستگی حتمی نجات داد ولی حمایت مالی دولت تنها توانست برای کمتر از سه‌ماه سلامت را به این شرکت‌ها باز گرداند و به سرعت شرایط تغییر کرد. دو شرکت کرایسلر و جنرال موتورز در اواسط ماه فوریه اعلام کردند بدون دریافت کمکی دیگر از طرف دولت ورشکسته می‌شوند و به همین دلیل طرح تازه‌ای را به دولت ارائه دادند که نتیجه نهایی آن هنوز مشخص نیست.
از طرف دیگر باراک اوباما رییس‌جمهوری منتخب مردم آمریکا درست در زمانی که شرکت‌های کرایسلر و جنرال موتورز درتکاپوی دریافت وام برای ادامه بقا بودند و فروش خودرو در آمریکا به کمترین سطح طی دو دهه اخیر رسیده بود از خودروسازان خواست تا سرمایه‌گذاری بیشتری در ساخت خودروهای کم‌مصرف یا به تعبیر وی خودروهای سبز بکنند. دیوید کول یکی از تحلیلگران بازار خودرو می‌گوید: «در شرایطی که صنعت خودروسازی در حال فروپاشی ویرانی است شما می‌توانید هر قانون تازه‌ای را تصویب کنید. زیرا امکان اجرای آن وجود ندارد.»
وی ادامه داد قانون‌های تازه باید به گونه‌ای طرح شود که برای صنعت بیمار امروزی قابل اجرا باشد نه اینکه به دلیل تحمیل هزینه‌های گزاف امکان اجرای آن وجود نداشته باشد. این تناقضات ایجاد شده نشان‌دهنده این مساله است که موضوع بحران در صنعت خودرو آمریکا بسیار پیچیده‌تر و بزرگ‌تر از چیزی است که تاکنون عنوان شده است.
صنعت خودروسازی آمریکا در حال فروپاشی است ولی طرح‌هایی که هر روزه ارائه می‌شود نشانی از این بحران بزرگ را در خود ندارد. کارل مایک یکی از تحلیلگران در این مورد می‌گوید: «سال‌ها کوچک‌نمایی مشکلات اقتصادی آمریکا سبب شد تا مشکلات اقتصادی کشور عمیق‌تر شود و هم‌اکنون آسیبی به اقتصاد وارد آورده که بر طرف کردن آن سال‌ها به طول می‌انجامد.
هم‌اکنون شرایط خودروسازان هم به همین صورت است. با وجود اینکه آنها بارها اوضاع خود را نامناسب و بحرانی توصیف کرده‌اند ولی دولت برای پاسخگویی به این درخواست کمک عجله‌ای ندارد و وقت را با ارائه طرح‌های مختلفی که اغلب هم در شرایط فعلی غیرقابل اجرا است تلف می‌کند. این یعنی کوچک‌نمایی مشکلات صنعت خودرو آمریکا.» شرکت جنرال موتورز برای آمریکایی‌ها از چند جنبه اهمیت دارد. این شرکت در سال ۱۹۰۸ میلادی توسط ویلیام دورانت تاسیس شد و قدمتی بیشتر از یک قرن دارد. جنرال موتورز قدیمی‌ترین شرکت خودروسازی جهان است و تا سال ۲۰۰۷ میلادی بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی دنیا از نظر میزان درآمد نیز محسوب می‌شد.
داشتن رکورد اولین خودروساز جهان سبب شده است تا جنرال موتورز برای آمریکایی‌ها از اهمیت خاصی برخوردار باشد. از طرف دیگر این شرکت برای بیشتر از ۲۶۶هزار نفر فرصت شغلی ایجاد کرده است و تولیدات آن نه تنها در بازار داخل بلکه در بازار خارج نیز دیده می‌شود.
فروش تولیدات جنرال به کشورهای دیگر درآمد زیادی برای شرکت مذکور به همراه می‌آورد و همین مساله سبب شد تا جنرال موتورز به یکی از درآمدزاترین شرکت‌ها برای اقتصاد آمریکا تبدیل شود.
در سال‌های اخیر تولیدات شرکت جنرال موتورز با عنوان برندهای بیوک، کادیلاک، شورلت، GMC، دوو، هولدن، ‌هامر، اوپل، پونتیاک، ساب، ساتورن، واکس‌هال و وولینگ به ۱۴۰ کشور جهان فرستاده ‌شد. در سال ۲۰۰۸ میلادی این شرکت بیشتر از ۳۵/۸میلیون دستگاه از مجموعه برندهای ذکر شده را در جهان به فروش رسانید. با وجود اهمیت زیاد این شرکت برای اقتصاد آمریکا، جنرال موتورز در سال‌های گذشته با مشکلات مالی زیادی روبرو بود و در سال ۲۰۰۸ میلادی بارها اعلام کرد در آستانه ورشکستگی قرار دارد.
ریچارد واگونر که مدیریت این شرکت آمریکایی را بر عهده دارد. در مصاحبه‌ای که پیش از آغاز بحران صنعت خودرو انجام داده بود اعلام کرد: «جنرال موتورز در حال مطالعه برای تامین نیازهای نسل آینده جهان است.»
او جنرال موتورز را خودروساز آیندگان معرفی کرد و گفت: «ما در حال مطالعه روی بخش‌هایی هستیم که می‌تواند برای نسل آینده مفید باشد» همان‌طور که گذشتگان برای امروز ما مطالعه کرده‌اند. وی آینده نگری‌را راز ماندگاری شرکت جنرال موتورز ذکر کرد.
طبق اطلاعات مندرج در سایت جنرال موتورز در عرض دوازه ماه یعنی از اکتبر سال ۲۰۰۷ تا اکتبر سال ۲۰۰۸ میلادی فروش تولیدات این شرکت در آمریکا ۴۵درصد کاهش یافت و سودآوری آن به کمترین سطح از سال ۱۹۹۰ میلادی رسید. طبق گزارش‌های موجود در سال ۲۰۰۷ میلادی قدیمی‌ترین خودروساز جهان ۱۸۱/۱۲۲میلیارد دلار درآمد کسب کرد و بیشتر از ۳۸میلیارد دلار زیان اقتصادی متحمل شد. زیان این شرکت در سال ۲۰۰۸ میلادی بیشتر از ۶۰میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال پیش از آن رشد چشمگیری داشت.
جنرال موتورز همچون دیگر شرکت‌های خودروسازی در این سال با اجرای طرح‌های تعدیل نیرو و کاهش تولید تلاش کرد تا هزینه‌های خود را به حداقل میزان ممکن برساند و مانع از افزایش زیان‌دهی شود ولی این کار بی‌نتیجه بود و زیان اقتصادی این شرکت بیشتر شد.

مونا مشهدی‌رجبی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد