رانندگی تحت فرمان روزه

چرا تخلفات رانندگی در ماه رمضان کاهش می‌یابد؟
آماری که نیروی انتظامی، هر سال بعد از ماه رمضان منتشر می‌کند، نشان‌دهنده این است که تخلفات و جرایم راهنمایی رانندگی در طول ماه رمضان کاهش پیدا می‌کند. این آمار اگر چه به خاطر کم شدن سفرهای جاده‌ای قابل توجیه است، ولی به دلیل ترافیک سنگین قبل از افطار کمی عجیب به نظر می‌رسد. در واقع شاید این سوال به وجود بیاید که با افزایش بار ترافیکی در ساعت‌های قبل از افطار و عجله افراد برای رسیدن به خانه، چه طور آمار تخلفات رانندگی کمتر می‌شود....
دکتر پرویز رزاقی، روانشناس و مدرس دانشگاه آزاد، بخش عمده‌ای از کاهش تخلفات رانندگی در این ماه را ناشی از تقویت مکانیسم بازداری از گناه توسط روزه می‌داند. او در این‌باره می‌گوید: «در ماه رمضان مردم سعی می‌کنند تادر لحظه افطار کنار خانواده یا مهمان‌هایشان باشند و به همین دلیل یکی دو ساعت قبل از افطار جابه‌جایی ترافیکی داریم و به‌طور طبیعی باید میزان تخلفات رانندگی در این ساعت‌ها زیاد شود. اما برخلاف انتظار، میزان تخلفات کمتر می‌شود چون روزه تنها عامل خودداری از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه انگیزه‌ای برای خودداری از گناه و خطا است که یکی از انواع خطاها، تخلفات راهنمایی و رانندگی است.»
● خودآگاهی، تخلفات رانندگی را کاهش می‌دهد
یکی از نتایج روزه که در کاهش تخلفات راهنمایی رانندگی تاثیر به سزایی دارد، ایجاد خودآگاهی است. دکتر رزاقی ضمن تاکید بر این جنبه روزه می‌گوید: «در مواقع عادی ما دچار روزمرگی هستیم و رفتارهای نادرست و خطا، گاهی جزو عادات روزمره ما می‌شوند اما در ایام روزه افراد از نظر روانی به یک نوع خودآگاهی دست می‌یابند یعنی روی اعمال و رفتار خودشان شناخت و ‌آگاهی بیشتری پیدا می‌کنند. این خودآگاهی موجب کنترل بیشتر روی اعمال و کردار و در نتیجه خودداری از خطا می‌شود.»
او همچنین به نقش معنویت در کاهش خطاهای انسانی اشاره می‌کند که در ماه رمضان به اوج می‌رسد: «از آنجا که فرد روزه‌دار، خدا را حاضر و ناظر بر اعمال خود می‌داند، از ارتکاب به گناه در محضر خدا اجتناب می‌کند. البته علم به اینکه هر لحظه در محضر خدا هستیم، ویژگی‌ دایمی یک مومن است ولی در ماه رمضان این اعتقاد قوی‌تر می‌شود و نقش بازدارندگی بیشتری را ایفا می‌کند. ارتباط معنوی با خدا، در خلق و خوی افراد تاثیر می‌گذارد و خلق و خو هم روی رفتار آدم‌ها تاثیر مستقیم دارد. یعنی یک نوع آرامشی ایجاد می‌کند که شرط ضروری رانندگی ایمن است.»
● آرامش ناشی از روزه موجب رانندگی بهتر می‌شود
در صحنه‌های تصادف یا تخلفات رانندگی، اغلب با افرادی روبه رو می‌شویم که هیجان زده یا خشمگین هستند. کسانی که مرتکب تخلفات راهنمایی رانندگی می‌شوند به طور معمول افرادی با ویژگی‌های خلقی‌عصبی و برانگیخته هستند. دکتر رزاقی این‌گونه افراد را دارای استرس بالا، تحریک‌پذیر و آشفته توصیف می‌کند که دارای توقعات نابه‌جا از دیگران هستند: «این گونه افراد سطح توقع بالایی دارند، برای مثال می‌گویند وقتی من بوق می‌زنم تو باید راه را برای من باز کنی! این اشخاص مستعد پرخاشگری، درگیری‌های خیابانی و تخلفات رانندگی هستند.»
اما روزه‌داری به دلیل ایجاد خودآگاهی و حالت معنوی در افراد، موجب ایجاد آرامش و خلق متعادل می‌شود. دکتر رزاقی می‌گوید: «در این حالت، شخص خیلی مستعد تنش و دعوا نیست. انتظارات نابه‌جایش از دیگران به حداقل می‌رسد و در نوعی تعادل خلقی به سر می‌برد. تمام اینها ویژگی‌های یک شهروند خوب و یک راننده خوب است. چرا که مسوولان راهنمایی و رانندگی در تمام شعارها و تیزرهای تبلیغاتی می‌گویند با طمأنینه و آرامش برانید و در ماه رمضان این آ‌رامش در افراد جامعه بیشتر مشاهده می‌شود، چون میزان خویشتنداری افراد با وجود فشارها و تنش‌های ناشی از ترافیک و دیر رسیدن بیشتر می‌شود.»
● رعایت حق‌الناس
اگرچه سیستم پاداش و تنبیه نیز در کاهش تخلفات موثر است. بسیاری از افراد در ماه رمضان بیش از هر وقتی به نظام پاداش و تنبیه اخروی اعتقاد پیدا می‌کنند و تمایل دارند پاداشی را که قرار است نصیبشان شود تعمیم دهند، پس از انجام رفتارهایی که ممکن است این پاداش را کاهش دهند خودداری می‌کنند.
دکتر رزاقی سپس به موضوع حق‌الناس یا حقوق مردم اشاره می‌کند و می‌گوید: «در نظام پاداش و تنبیه مبحثی تحت عنوان حق‌الناس وجود دارد که اگر رعایت نشود، موجب تنبیه فرد در زندگی اخروی می‌شود و افراد مومن روی این بحث بسیار حساس هستند. این موضوع در روزهای ماه رمضان پررنگ‌تر می‌شود چون شخص روزه‌دار مایل نیست به خاطر زیر پا گذاشتن حق دیگران، اجر و پاداش معنوی خودش را به تنبیه تبدیل کند و به همین خاطر از زیر پا گذاشتن حقوق دیگران اجتناب می‌کند. تخلفات رانندگی هم یکی از موارد زیر پا گذاشتن حقوق دیگران است که افراد روزه‌دار بیش از روزهای عادی به آن توجه دارند.»
همچنین گاهی اوقات افراد سبقت غیرمجاز، رد شدن از چراغ قرمز و واردشدن به محوطه عبور ممنوع را دور از چشم پلیس، یک نوع زرنگی به حساب می‌آورند. دکتر رزاقی تأکید می‌کند که این قبیل رفتارها در رانندگی افراد روزه‌دار کاهش چشمگیری پیدا می‌کند چون کمتر از اوقات دیگر، منتظر فرصتی برای خلاف هستند. موید این موضوع هم، اقدامی است که از سال پیش توسط پلیس راهنمایی رانندگی شروع شده و امسال هم ادامه یافته و آن کاهش حضور پلیس در معابر و خیابان‌هاست. در واقع پلیس با زیاد کردن دوربین‌های کنترل نامحسوس در ماه رمضان و کم کردن کنترل محسوس قصد دارد تا رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی را بیشتر به عهده خود مردم بگذارد.
● توصیه‌های دکتر رزاقی به رانندگان
دکتر رزاقی برای به حداقل رساندن تخلفات رانندگی، توصیه‌هایی به راننده‌های روزه‌دار می‌کند. از جمله این که پیشنهاد می‌کند حتی‌الامکان زودتر محل کارشان را ترک کنند تا قبل از شروع شدن ترافیک و قبل از افطار به مقصد برسند و با این اقدام به کاهش حجم ترافیک قبل از افطار کمک کنند. او همچنین تأکید می‌کند که روزه‌داران در ماه رمضان و به خصوص در ساعات نزدیک به افطار با سعه صدر بیشتری رانندگی کنند؛ اگر در راه‌بندان ماندند با یک تماس تلفنی به خانواده‌شان خبر بدهند که دیرتر می‌رسند و در نظر بگیرند که دیگران هم به اندازه آنها برای رسیدن به سفره افطار در کنار خانواده‌هایشان، اشتیاق دارند.

منبع : روزنامه سلامت