صبح جمعه‌ای سرخوش

«انسان همواره از چهره فرد نصیحت‌کننده بیزار است». این تک جمله مفهومی، برای طیف گسترده‌ای از گروه‌های نخبه و برنامه‌ریز یک اصل غیرقابل اجتناب و البته پذیرفتنی محسوب می‌شود. در این راه کودکان که محوری‌ترین مباحث تربیتی و اجتماعی انسان را در بر می‌گیرند، می‌توانند منظور اصلی و اساسی این مقوله باشند. «تصویر» که غالباً به عنوان کلیدواژه انتقال محتوای اطلاع‌رسانی و از مولفه‌های «تفهیم» محسوب می‌شود، یک راهکار عملی است برای برنامه‌ریزان حوزه‌های تربیتی و اخلاقی که از این دیدگاه بحث دقیق و موشکافانه تعالی روند تربیت و اصلاح رفتار کودکان متولد می‌شود. «تلویزیون» به عنوان یکی از تاثیرگذارترین معلم‌های بی‌واسطه و مستقیم می‌تواند زمینه‌ساز گسترش روحیه تلطیف‌گرایانه و پالایش نگاه پرزوائد و حاشیه‌های بی‌مصرف باشد.
این رویکرد که متاسفانه غالباً از نگاه جمعی و کارشناسانه برنامه‌ریزان مجموعه‌های تلویزیونی پنهان می‌ماند، در برخی از برنامه‌های کودک جلوه‌ای جذاب و آموزنده‌ای به خود می‌گیرد. یکی از این نمونه‌های مثال‌زدنی برنامه سرخوشانه و آموزنده مباحث اخلاقی و اجتماعی «فیتیله» است که سال‌هاست با تهیه‌کنندگی و اجرای مجید قناد و گروه صمیمی و صدالبته کاربلد بازیگرانش در حال پخش است. به دور از سوابق درخشان و زودبازده «مجید قناد» که در حوزه رفتار صمیمی و دوست‌داشتنی‌اش با کودکان جاافتاده و پذیرفتنی شده است، حفظ جریان سیال خوب بودن و خوب دیده‌ شدن این جمع هنری، ارزشمند و قابل بحث است. «برنامه فیتیله جمعه تعطیله» با شناخت بررسی و مطالعه مشکلات و ناهنجاری‌های گروه‌های مختلف سنی و همین‌طور با استفاده از ابزارهای جذاب نمایشی به مانند شعر و حرکات موزون در جلب توجه گروه‌های سنی کودکان به تعمیق و انتقال مطالب مورد نظر کمک شایانی می‌کند.
کارشناسان حوزه روانشناسی کودکان به مولفه «گفتی، فراموش کردم، نشانم دادی یاد گرفتم»، اعتقادی راسخ دادند. از این رو نویسندگان و برنامه‌ریزان این برنامه ارزنده‌ترین استفاده‌های نمایشی و تصویری را از این پند موثر برده‌اند. نگاه برنامه نگاه قضاوت نیست – اشعاری که برای انتقال موردی پیام‌های اخلاقی و اجتماعی انتخاب می‌شوند، غالباً قابل فهم و تکرار شونده برای کودکان سنین مختلف است. این برنامه ترکیبی از ادبیات، تئاتر وحرکات موزون است، اما آنچه که یکی از شاخصه‌های برنامه فیتیله جمعه تعطیله محسوب می‌شود، عدم جلب توجه خواهی گروه سه‌نفره است. به عبارتی هیچیک از اضلاع مثلث نمایشی نمی‌خواهد جلوه‌ای خارج از استانداردهای تعیین‌شده داشته باشد. نمی‌خواهم به عنوان امتیاز از قابل توجه بودن این مجموعه برای طیف بزرگسال یاد کنم، اما حفظ راکورد پیام‌دهی برنامه، تعادل در نوع و انتخاب پیام‌های آموزشی و غیرکلیشه بودن سوژه‌های نمایشی و اجراهای خوب و قابل قبول باعث شده گروه‌های سنی طیف بزرگسال هم از این مجموعه استقبال کنند. اگر این‌گونه برنامه‌ها از سبد حمایتی گسترده‌ای برخوردار باشند حتی در تنوع دکور برنامه هم می‌توان از ایده‌های جذاب‌تری بهره برد. کودکان با کسب مهارت است که می‌توانند با دنیای چالش‌برانگیز آینده و زندگی پربرخورد دوران بزرگسالی روبرو شوند. با این اوصاف آموزه‌هایی از کسب مهارت‌های ساده همچون غذا خوردن، خوب صحبت‌کردن و حتی نظافت‌های شخصی در اشعار شنیدنی و جذاب‌ برنامه لحاظ شده است.
اگر این برنامه می‌توانست از توانایی‌های بالقوه کودکان در عرصه‌های مختلف نمایشی و حتی آموزشی، استفاده‌ای کاربردی‌تر نماید، آنوقت شاهد جلوه‌ای مدرن‌تر از بروز و ظهور متدهای برنامه‌سازی آن هم از نوع نمایش‌های آموزشی در مدیوم تلویزیون خواهیم بودیم.

امیر ماهرو

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی