شبکه شبکه‌ها

شایسته و بایسته است موضوع اینترنت ملی در فضایی علمی و با حضور صاحب‌نظران این حوزه مورد بحث و تفحص بیشتر قرار گیرد. در این راه، برگزاری هم‌اندیشی و همایش در دانشگاه‌ها با محوریت این موضوع می‌تواند تسهیل‌کننده روند تبادل آرا و نظرات باشد.
حوزه فناوری اطلاعات نیز از این تحولات بی‌نصیب نماند. با کم‌رنگ شدن نقش شورای عالی اطلاع‌رسانی، شورای عالی فناوری اطلاعات به عنوان متولی اصلی این حوزه در کشور مطرح شد. طرح اینترنت ملی که توسط دبیر این شورا ارائه شد، مهم‌ترین موضوع در شش‌ماه گذشته در حوزه فناوری اطلاعات کشور بوده است.
با نگاهی واقع‌بینانه به تحولات چند سال اخیر در حوزه فناوری اطلاعات، کاملاً مشخص است که مسأله ضعف زیرساخت ارتباطی و ضریب نفوذ پایین اینترنت همواره به عنوان مانعی اساسی برای توسعه این فناوری مطرح بوده است. بنابراین، در نظر گرفتن طرح اینترنت ملی به عنوان اولین و مهم‌ترین دغدغه مرد اول فناوری اطلاعات کشور، چندان جای تعجب ندارد. اما باید دید منظور از اینترنت ملی چیست.
● طرح اینترنت ملی
با توجه به آنچه از لابه‌لای اظهارات دبیر شورا و دیگر مسؤولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و همچنین گمانه‌زنی‌های کارشناسان این حوزه قابل استخراج است، طرح اینترنت ملی عنوانی است برای برآوردن انتظارات و توقعاتی از قبیل:
▪ تأمین ارتباط داخلی مطمئن در سطح کشور و افزایش ضریب اطمینان شبکه داخلی
▪ استفاده بهینه از پهنای باند بین‌المللی کشور و سرشکن کردن هزینه‌ها در دستیابی به اینترنت جهانی
▪ کاهش هزینه استفاده و دسترسی به اینترنت
▪ میزبانی سایت‌های ایرانی در داخل کشور
▪ اصلاح روش‌های مسیریابی و کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت
● مزایای اجرای طرح
اجرای صحیح این طرح مزایای زیر را به همراه خواهد داشت:
▪ ایجاد بستر مطمئن و مناسب برای توسعه فناوری اطلاعات در کشور
▪ حرکت در جهت حفظ و تقویت امنیت ملی
▪ امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت با قیمت مناسب برای اقشار مختلف جامعه
▪ گسترش عدالت اجتماعی و امکان بهره‌مندی مناطق محروم کشور از مزایای اینترنت
▪ درگیرکردن تمامی نیرو‌های دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی و بخش خصوصی در یک طرح بزرگ ملی
▪ فراهم شدن زمینه اشتغال برای نیرو‌های متخصص داخلی
● بررسی و تحلیل مراحل طرح
فرآیند تحقق این طرح در سه مرحله قابل بررسی و تحلیل است:
۱) مرحله تعریف مسأله: هدف در این مرحله، بیان جزییات و شرح مسأله است. شایسته است نکات زیر در این مرحله در نظرگرفته شود:
▪ اینترنت ملی می‌تواند عنوان طرحی برای توسعه همه‌جانبه فناوری اطلاعات در کشور باشد. یعنی علاوه بر توجه به آماده کردن زیرساخت ارتباطی، شاهد برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی لازم برای تحقق شایسته کاربرد‌هایی نظیر دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و فراگیری الکترونیکی باشیم. علاوه بر ایجاد و بهینه‌سازی بزرگراه ارتباطی کشور، در مورد افزایش اطلاعاتی که در این بزرگراه تردد می‌کنند، نیز چاره‌اندیشی شود.
▪ در مورد زمان و هزینه اجرایی این طرح نظرات مختلفی بیان شده است. با توجه به اقدامات انجام‌گرفته در این زمینه، از جمله توسعه شبکه فیبر نوری در کشور، مسائل مربوط به هزینه و زمان پروژه نیازمند ارزیابی و تخمین دقیق و نزدیک به واقع است. البته دو پارامتر زمان و هزینه وابسته به تعریف مسأله و بیان دقیق مشخصات آن است.
▪ بر طبق برنامه‌ریزی انجام‌گرفته، مرحله اول به بررسی مفهومی و تعریف مسأله اختصاص داده شده است. شایسته است در این مرحله، طرح‌های مشابه در سایر کشور‌ها بررسی و تحلیل شوند تا با بررسی تجارب دیگران، از تکرار اشتباهات یا بعضاً اختراع مجدد چرخ پرهیز شود.
▪ بررسی تحولات چند ماه اخیر در حوزه فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که گهگاه با مطرح شدن موضوعی از سوی دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات، تا مدتی این موضوع به عنوان بحث اصلی محافل این حوزه مطرح است و بعد از آن، به‌یکباره سکوتی سنگین حاکم می‌گردد. شایسته و بایسته است این موضوع ملی در فضایی علمی و با حضور صاحب‌نظران این حوزه مورد بحث و تفحص بیشتر قرار گیرد. در این راه، برگزاری هم‌اندیشی و همایش در دانشگاه‌ها با محوریت این موضوع می‌تواند تسهیل‌کننده روند تبادل آرا و نظرات باشد.
۲) مرحله اجرای طرح
▪ طرحی با این ابعاد می‌‌تواند فرصت مناسبی برای نیرو‌ها و شرکت‌های داخلی برای افزایش توان رقابتی باشد. بنابراین، در اجرای این طرح باید به بحث حداکثر استفاده از توان داخل و انتقال تکنولوژی توجه شود.
▪ اجرای پروژه‌های بزرگ و در سطح ملی چندان کارنامه درخشانی در کشور ندارد. اغلب این پروژه‌ها با مشکلاتی از قبیل تأخیر در تأمین اعتبارات، ضعف نظارت اصولی و غیره روبه‌رو است که موجب طولانی شدن زمان اجرای آنها گشته است و اغلب بدون نتیجه و با اتلاف بخش عمده‌ای از منابع ملی متوقف شده‌اند. این موضوع به عنوان یک تهدید جدی درمورد اجرای طرح اینترنت ملی نیز مطرح است.
▪ یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های حوزه فناوری‌ ارتباطات و اطلاعات، سرعت بالای تحولات در این حوزه‌ است. زمان همواره به عنوان بزرگترین دشمن پروژه‌های این حوزه مطرح بوده است. اجرای این طرح در حدود سه سال به طول خواهد انجامید. بنابراین در انتخاب تکنولوژی‌ها باید دقت لازم صورت پذیرد؛ چرا که تغییر و به‌روز کردن این شبکه هزینه بسیار سنگینی در پی خواهد داشت.
▪ به منظور کاهش اثر آفت‌هایی چون تأخیر در تأمین اعتبارات یا حتی توقف طرح در مراحل میانی، شایسته است اجرای طرح در چند مرحله صورت پذیرد و هر مرحله، زمان‌بندی، خروجی و هزینه مشخص داشته باشد و تا حد امکان استقلال مراحل در نظر گرفته شود.
▪ در اجرای این طرح باید حداکثر استفاده از امکانات موجود (سخت‌افزارها،‌ طرح‌ها و برنامه‌های اجراشده یا دردست‌اجرا) صورت پذیرد. تجربه نشان می‌دهد در این قبیل پروژ‌ه‌ها، بخش عمده‌ای از بودجه صرف خرید سخت‌‌افزارهایی می‌شود که عمدتاً لازم نیستند و بلااستفاده می‌مانند.
۳) مرحله بعد از تکمیل طرح
▪ گرچه افزایش شمار کاربران اینترنت در کشور، به عنوان شاخصی مهم در ارزیابی وضعیت توسعه فناوری‌ ارتباطات و اطلاعات محسوب می‌شود، اما این موضوع به منزله افزایش تقاضا برای محتوای الکترونیکی در کشور است. بی‌پاسخ گذاشتن این تقاضا و فراهم نکردن محتوای مناسب برای کاربرانی که اکثراً در سنین جوانی هستند، عواقب خوشایندی برای کشور نخواهد داشت و این خلاء را دیگران پر خواهند کرد. بنابراین، شایسته است در این طرح برنامه‌ریزی دقیقی برای ایجاد و تقویت مراکز تولید محتوای الکترونیکی مناسب و متنوع صورت پذیرد.
▪ بر طبق برنامه چهارم توسعه، تعداد کاربران اینترنت در کشور باید به حدود ۲۲میلیون نفر برسد. به این ترتیب، گام مهمی در جهت حرکت به سوی جامعه مجازی برداشته می‌شود. اما باید راهکار‌هایی برای آموزش مردم و ترغیب آنها به استفاده از اینترنت اندیشیده شود. در این زمینه صداوسیما به عنوان متولی فرهنگ‌سازی در کشور می‌تواند ایفای نقش کند.
▪ گسترش عدالت اجتماعی و فراهم کردن امکان دسترسی به اینترنت یکی از مهمترین اهداف این طرح است. برای این منظور باید برنامه‌ریزی اصولی جهت تولید کیوسک‌های اینترنتی و نصب آنها در شهر‌های مختلف صورت پذیرد تا از این طریق، استفاده از اینترنت برای همه اقشار امکان‌پذیر گردد.
امید آنکه با تحقق و اجرای صحیح این طرح ملی، شاهد تسریع روند توسعه فناوری اطلاعات در کشور باشیم.

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا