نگاهی به باغ آلبالوی جشنواره تئاتر فجر

تمام آن چه می خواستم این بود که صادقانه به همه بگویم به خودتان نگاهی بیندازید و ببینید چه زندگی دردناک و بدی دارید! آن چه حائز اهمیت است این است که همه بدانند وقتی کاری انجام می دهند، حقیقتا زندگی دیگر و بهتری را برای خود رقم می زنند. من تا آن هنگام نخواهم زیست، اما می دانم از زندگی کنونی ما کاملا متفاوت خواهد بود. و مادامی که این زندگی متفاوت وجود ندارد، همچنان به همه مردم خواهم گفت لطفا درک کنید که زندگی کوتاه و بدی دارید!
این جملا ت گوشه ایست از جملا ت آنتوان چخوف داستان سرا و نمایشنامه نویس مشهور معاصر که از ۱۸۶۱ تا ۱۹۰۴ زیست و در سال آخر عمرش، نمایشنامه ای نوشت با عنوان «باغ آلبالو» که اندکی هم پس از نخستین نمایش این اثر درگذشت. اکنون این نمایش با هنرنمایی گروه تئاتر کلکتیو از بریتانیا و گروه تئاتر بازی از ایران و در ایام جشنواره بین المللی تئاتر فجر روی صحنه است. برخی می گویند چخوف در نمایشنامه «باغ آلبالو» که این باغ نهایتا فروخته می شود و درختان آن برای ساخت و ساز قطع می شوند- آینده روسیه را پیش بینی کرده است. او حتی ممکن است آینده جهان را پیش بینی کرده باشد. چخوف به دنبال آن بود تا از طریق ادبیات وهنر، مردم جهان را به داشتن«زندگی متفاوت و به دور از تکرار و ملا ل» فراخواند و شاید به همین دلیل بود که پزشکی را رها کرد و به داستان سرایی و نمایشنامه نویسی روی آورد.
این نمایشنامه شاید به نوعی نشان دهنده تقابل شرق و غرب عالم نیز باشد و ما را به یاد فیلمی مثل «هامون» ساخته به یادماندنی داریوش مهرجویی می اندازد که در آن فیلم هم کتابی مانند«آسیا در برابر غرب» معرفی می شود.
«باغ آبالو» در حالی در اداره تئاتر روی صحنه رفت که بیش از همه، عدم وجود سالن های مناسب برای اجرای چنین نمایش هایی در ایران عزیز را یاد آور شد، نمایش هایی که با نوآوری کارگردان می کوشد تماشاگران را در جا و ثابت نگه ندارد، بلکه با آنان همراه شود تا در معرفی یک ساختمان و باغ قدیمی، گام بردارند و شاهد اجرای یک تئاتر در لوکیشن های مختلف باشند، حرکتی که بیش از هر چیز نشان دهنده آن است که تئاتر، عین زندگی است و در زندگی روزانه ما جاریست، حتی وقتی این نمایش ۱۰۰ دقیقه ای به پایان می رسد، بازهم تماشاگر به راحتی می تواند در جای جای باغ قدم بزند و د راین که چرا چنین باغ قدیمی و با هویتی در معرض فروش گذاشته می شود، تامل کند، نکته ای که منحصر به چخوف یا روسیه یا باغ آلبالوی روسیه نیست و ناظر به زندگی همه افراد است که فکر می کنند می توان گذشته را فروخت و آینده را خرید، آینده ای که هنوز نیامده است. آن چه مهم است آن است که در لحظه زندگی کنیم و از اکنون لذت ببریم، آینده خود خواهد آمد. «باغ آلبالو» در اقدامی تحسین بر انگیز به شکل انگلیسی- فارسی روی صحنه رفت و شاهد حضور ۵ بازیگر ایرانی و ۸ بازیگر خارجی بود. بازیگران ایرانی این نمایش از جمله آتیلا پسیانی وبابک حمیدیان نتوانسته بودند کاملا با گروه انگلیسی و در بازی هماهنگی ایجاد کنند، اگر چه تلا ش بابک حمیدیان برای رسیدن به مطلوب قابل تقدیر بود. از بازیگران خارجی هم«رابرت راو» در نقش«فیرس» فوق العاده نشان داد.
نمایشنامه در حالی با کلمات او پایان می پذیرد که به نظر می رسد کمی قبل از آن به پایان رسیده است، آن جا که «مارین برایان» با گفتن «خداحافظ خانه قدیمی» از صحنه خارج می شود، گویی که «رابرت راو» به عنوان خدمتکار خانه روی مبل مرده است. جشنواره بین المللی تئاتر فجر امسال در حالی شاهد اجرای یک نمایش خارجی نسبتا به یادماندنی با نوآوری نسبی در اجرا و ایرانیزه کردن نسبی در متن بود که به نظر می رسد توزیع بیش از حد بلیت جشنواره حتی تا ۲ برابر ظرفیت هر سالن! بزرگترین بی تدبیری دست اندرکاران جشنواره بوده است!

نویسنده : حسن حائری

منبع : روزنامه مردم‌سالاری