آنان رؤیا می فروشند

خانه ای كاهگلی كه برای وارد شدن به اتاق انتظارش باید سرت را خم كنی. پیرمرد در كنار صندوقچه ای كهنه و رنگ و رو رفته به بالشت بزرگی تكیه داده و با چند كتابی روی تاقچه مراجعان را می پذیرد. كتابچه ای كه در ورقه هایش اشكال مختلف نقاشی شده اند را جلویش باز كرده است. پیرمرد می گوید از راه های خیلی دور برای دیدنش می آیند. برخلاف انتظارم مشتریان او از قشر خاصی نیستند. هر مراجعه كننده با ورود به اتاق پیرمرد خیلی ساكت و دو زانو در برابرش می نشیند. از چهره هاشان می توان فهمید كه آنان با امیدواری های بسیاری پای به این بیغوله گذاشته اند. روستایی در میان دو رشته كوه. باید ۱۸ كیلومتر جاده خاكی و سنگلاخ را طی كنی تا وارد روستایی در شرق كشور شوی. می گویند پیرمرد فن رمالی را از نیاكان خود به ارث برده است. همانطور كه پسرش نیز با حضور در كنار او سعی در فراگیری این حرفه دارد.
سر صحبت را كه باز می كنی، پیرمرد از شاهكارهایش در این فن می گوید، ولی او خود نیز معترف است كه تاكنون جنی را ندیده و تنها با واسطه كتاب و ذكرهایی كه بلد است با آنها از طریق مراجعه كنندگان ارتباط برقرار می كند.
«در ستاره پسرت جدایی و طلاق نیامده است، او و همسرش مدت های زیادی دور از هم زندگی می كنند ولی آخر سر در كنار هم سالها خواهند ماند. این را پیرمرد به زنی می گوید كه برای حل مشكل اختلاف پسرش با عروسش به او مراجعه كرده است. زن امیدوارانه مبلغی می پردازد و اتاق را ترك می كند. با رفتن او می پرسم از كجا به این نتیجه رسیدید كه آنها از هم جدا نمی شوند، خنده ای كرده و می گوید: این حرفه من است. رمز و راز این كار گفتنی نیست. به چهره ام دقیق می شود. «تو با همسرت مشكل داری. یعنی ستاره شما جفت نیست. دو بختی هستی.» با این كه اعتقاد زیادی به این گونه پیشگویی ها ندارم دلم هری می ریزد. می پرسم یعنی چه و او تنها سكوت می كند. نام من و همسرم را می پرسد و دیگر حاضر به ادامه حرفهایش نمی شود و حالا درحالی كه سالها از آن ماجرا می گذرد، من در كنار خانواده ام زندگی سعادتمندی را دنبال می كنیم بی آنكه ستاره هامان با هم درگیری داشته باشند.
در چندسال گذشته بارها درباره بازداشت رمالان صحبت به میان آمده كه در گوشه و كنار شهر پراكنده اند. آنان با دریافت مبالغی ادعای حل مشكلات مردم را دارند. تعدادشان كم هم نیست. نمی توان درباره فعالیت هایشان به سادگی قضاوت كرد ولی از این نكته هم نمی توان گذشت كه همه آنها در كارهایشان صادق نیستند.
مدتی قبل پسر ۲۵ ساله ای با ادعای رمالی و فالگیری چند زن جوان را به خانه اش كشانده و...
شاید باور این نكته كمی سخت باشد ولی بسیاری از فالگیران و رمالان برای مراجعه كنندگان خود نوبت های گاه چندهفته ای می دهند. مردم از تمامی قشرهای جامعه برای گشایش و نجات از مشكلات روزمره زندگیشان پشت در خانه اینان به صف می ایستند.
مدتی قبل خودروی یكی از آشنایان را دزد برد. او برای پیدا كردن دزد به رمال مراجعه كرد. وقتی ماجرای صحبت های رمال را گفت تعجب كردم. مرد رمال با گرفتن ۲۵ هزارتومان تنها به او گفته بود كه مطمئن باشد خودرو اش به زودی پیدا می شود. چون با پول دزدی آن را نخریده است. ولی حالا ۳ سال از آن ماجرا می گذرد و حتی با وجود دستگیری شبكه های مختلف دزدان خودرو از سوی پلیس، خبری از پیدا شدن خودروی سرقتی نیست.
فالگیران زیادی در تهران و شهرستان های اطراف آن فعالیت می كنند. با این كه دستگاه قضایی درباره این نوع فعالیت ها قانون خاصی را ندارد، تنها در پاره ای اوقات با طرح شكایت خصوصی و به اتهام كلاهبرداری یكی از آنان بازداشت می شوند. بسیاری از آنان برای خود شجره نامه های طولانی تدارك دیده اند. با هر كدام از آنها كه صحبت می كنی هدف از كار خود را حل امورات و مشكلات مردم عنوان می كنند.
دكتر مجید ابهری، متخصص علوم رفتاری و آسیب شناس اجتماعی است. او گسترش روزافزون پدیده خرافه گرایی، رمالی و فالگیری را به عنوان یك واقعیت تلخ می داند كه مبانی اخلاقی و ارزشی جامعه را مورد هجوم قرار داده است. به گفته این آسیب شناس ۸۰درصد از افرادی كه به فالگیرها مراجعه می كنند دارای مشكلات عاطفی و رفتاری هستند كه با مشاوره قابل حل است.
ابهری می گوید: «معمولاً اغلب افرادی كه به فالگیرها و رمال ها مراجعه می كنند، با ارضا شدن كنجكاوی شان دیگر رغبتی به مراجعه بعدی ندارند ولی درصدی كه تقریباً بیش از نیمی از مراجعان را تشكیل می دهند در دام این شیادان گرفتار شده و فریب می خورند.»
اما رمال ها و فالگیرها نیز برای جذب مشتریان بیشتر هر روز به روشهای جدیدتری دست می زنند. آنان با آگاهی از نقاط ضعف مراجعان خود سعی می كنند از احساسات آنان استفاده كنند به گونه ای كه در او این باور را تداعی كند كه صحبت های مطرح شده را بپذیرد. هر چند تداوم این گونه خرافات در دوره پیشرفت تكنولوژی، نه تنها از دیدگاه علوم مادی كه از نقطه نظر دین اسلام نیز مغایر مبانی علمی وعقلی است.
هنگامی كه نخستین متدهای سال۸۴ نویسنده پیشكسوت آثار دینی برای كودكان و نوجوانان بحث مطالعه نادرست مفاهیم دینی را به عنوان گرم كننده بازار رمالان مطرح كرد، جواد محقق، سردبیر مجله رشد نوجوان و از نویسندگان كتاب های كودك و نوجوان در این باره پاسخی را مطرح كرد كه در نوع خود جالب بود.
این نویسنده، با بیان این كه مخاطبان رمالان و فالگیران را نوجوانان و كودكان تشكیل نمی دهند، به ضعف های آموزشی در زمینه مسائل دینی اشاره كرد.
به عقیده جواد محقق، خرافات در همه زمان ها و زمینه ها وجود داشته و مختص گروه سنی خاصی نبوده است. این نویسنده بر این باور است كه خرافه هایی مثل فالگیری و رمالی امروزه نه تنها در میان افراد كم سواد، بلكه در میان تحصیلكردگان جامعه نیز رواج پیدا كرده است. وی معتقد است خرافه از گذشته میان افرادی كه به دلایل مختلف دستشان از واقعیت های ملموس كوتاه می شود رواج پیدا می كند و ارتباطی با میزان تحصیلات و زندگی دركشور خاصی ندارند.
نگرانی از گسترش مراجعات به فالگیرها و رمال ها تنها به جمع نویسندگان خلاصه نمی شود. مصطفی برزگر گنجی دادستان «قم» نیز در مصاحبه ای به این رویكرد اشاره كرد و آن را از مشكلات اصلی مردم این استان عنوان كرده است.
این رویكردها هنگامی به عنوان زنگ خطر برای جامعه به حساب می آید كه بدانیم در بسیاری از فضاهای عمومی مثل فرودگاه ها،پاساژهای معروف و پارك های بازی كه محل تردد مردم است، اخیراً دستگاه هایی رایانه ای مستقر شده كه صاحبانشان با دریافت مبالغی برای علاقه مندان با طالع بینی هندی، چینی، ستاره شناسی و... از آینده خبر می دهند.
مراجع و علمای دینی هم فالگیری و رمالی را تأیید نمی كنند.
فالگیران و رمالان می دانند كه انسان ها به هم شبیه و همگی دارای باورهای كلی هستند، از طریق طرز رفتار و حركات آنان می شود جملاتی را در مورد آینده به آنها گفت.
فال شمع و قهوه، تاروت و كف بینی از كشورهای اروپایی و آمریكایی وارد شده است. اما بسیاری از انواع فالگیری ها نیز ریشه در فرهنگ و باورهای جامعه دارد.
امروزه یكی از مهارت های زندگی حل مسأله است كه برای رفع آن باید به مقابله با مشكلات و سختی ها رفت. كلید و راهگشای این مسأله فالگیرها و رمال ها نیستند. دكتر «سیدمهدی صابری» روانپزشك و عضو هیأت علمی تیم روانشناسی پزشكی قانونی نیز عقیده دارد: آدم ها برای رسیدن به چیزهایی كه نمی دانند ممكن است راه های گوناگونی را تجربه كنند. در این راه بسیاری هم به خطا در دام این افراد می افتند. باید این واقعیت را بپذیریم كه مردم در مواجهه با مشكلات كم طاقت شده اند و سعی می كنند به ساده ترین روش تمسك جویند. در این راه ممكن است در دام افراد سودجو هم گرفتار شوند.
دكتر جغتایی جامعه شناس نیز با اشاره به ریشه تاریخی این موضوع می گوید: فال و فالگیری نتیجه اعتقادات خرافی است و افرادی از این دست به این فرهنگ روی می آورند.
به گفته وی، فرهنگ و باورهای مردم در كاركردهای نفری آنان تأثیر می گذارد و باورهای آنان را تبدیل به نوعی رفتار می كند. جامعه زنان احساسی تر از مردان است. به همین دلیل مراجعات آنان به فالگیرها برای حل مشكلات خود بیشتر است.
دكتر مهدیس كامكار - روانشناس نیز با تأیید گفته های دكتر جغتایی، می گوید: فالگیری درمانی هنگامی رواج پیدا می كند كه احساس ناامنی برای كنترل فردا، به وجود بیاید. هر قدر منطق ضعیف تر شود، سوءاستفاده ها بیشتر است. زنان به لحاظ عاطفی بودنشان متأسفانه بیشتر به فالگیرها و رمال مراجعه می كنند. شاید آنان تصور می كنند كه توانایی عبور ازموانع موجود در سر راه زندگیشان را ندارند.
با توجه به همه احساس خطرهایی كه درباره این معضل احساس می شد، «محمود سالاركیا» معاون دادستان تهران در گفت وگویی هرگونه اقدام به رمالی و فالگیری در جامعه را خلاف قانون عنوان كرده وگفت با این افراد مطابق قانون برخورد قضایی خواهد شد.
به گفته این مقام قضایی، مطابق قانون مصوب سال۱۳۲۴ هرگونه اقدام به رمالی و جن گیری و فالگیری جرم محسوب می شود و مطابق بند ۱۸ ماده ۳ آئین نامه این قانون كسانی كه از طریق رمالی و پیشگویی در مغازه وخانه اقدام به فریب مردم كنند و این كار را به عنوان كسب و پیشه خود قرار دهند، مرتكب جرم شده و قانون برای آنها مجازات حبس و جزای نقدی پیش بینی كرده است.
چه باید كرد ما در جامعه ای زندگی می كنیم كه اعتقادات مذهبی و تقید به خانواده حرف اول را می زند.
اغلب كارشناسان مسائل دینی و اجتماعی، بهترین راهكار برای حل مشكلات را استفاده از نظرخواهی، هم صحبتی و مشورت با بزرگان فامیل و تمسك جستن به كتاب آسمانی اسلام و گفتارهای ائمه می دانند.

حسین خانی

منبع : روزنامه ایران