ژان پیاژه

در دنیای روانشناسی، مشکل بتوان کسی را به اهمیت ”ژان پیاژه“ یافت. او جامع‌ترین و مجاب‌کننده‌ترین نظریهٔ رشد ذهنی را ارائه داده است.
”پیاژ“ در ”نوشاتل“، شهری کوچک و دانشگاهی در سوئیس به دنیا آمد. پدرش استاد تاریخ قرون وسطی در دانشگاه بود. ”پیاژه“ از پدرش به‌عنوان متفکری دقیق و نظامند یاد کرده است.
او از همان آغاز، خود را به‌عنوان یک دانشمند شناساند. در ۱۰ سالگی مقاله‌ای در مورد پرنده‌ای که به‌نحو ناهنجاری فاقد رنگ بود، نوشت هنگامی که هنوز دبیرستانی بود، پژوهشی در مورد نرم‌تنان انجام داد که باعث شد با اساتید خارجی ملاقات کنند. همچنین شغلی به او پیشنهاد شد به‌عنوان سرپرست یک موزه که به‌دلیل سن کم خود نپذیرفت.
”پیاژه“ در سن ۲۱ سالگی مدرک دکترای خود را در علوم طبیعی به‌دست آورد. ولی در ۳۳ سالگی تصمیم گرفت در مورد روانشناسی کودک به پژوهش علمی بپردازد و رشد ذهن را مورد مطالعه قرار دهد. او این طرح جدید را ”معرفت‌شناسی ژنتیک“ نامید.
”پیاژه“ هنگام اقامت در پاریس، پژوهش‌ خود را که مبتنی بر رویکرد جدیدش بود، منتشر کرد. او ابتدا با کودکان ۴ تا ۱۲ ساله مصاحبه کرد و دریافت که کودکان، قبل از ۷ سالگی در مورد رؤیاها، اخلاق و بسیاری از موضوع‌های دیگر، از نظر کیفی به‌نحو متفاوتی فکر می‌کنند.
در سال ۱۹۲۵ نخستین کودک پیاژه به نام ”ژاکلین“ متولد شد و همین امر موجب شد مطالعه‌های مهمی در مورد رفتارشناختی نوزادان انجام دهد. او و همسرش، مشاهده‌های دقیقی را در مورد رفتار ”ژاکلین“ و دو کودک بعدی خود ”لوسین“ و ”لورن“ انجام دادند.
در سال ۱۹۴۰، ”پیاژه“ بار دیگر به مطالعهٔ کودکان و نوجانان پرداخت. ولی موضوع پژوهش خود را تغیر داد. او در گذشته مواردی مانند رؤیاها، اخلاق و سایر موضوع‌های مورد علاقهٔ کودکان را مورد بررسی قرار داده بود، ولی در پژوهش‌های جدید خود بر درک کودکان از مفاهیم ریاضی و علمی تأکید داشت و تا پایان عمر در مورد همین مسئله کار کرد.
به پژوهش‌های او انتقادهائی نیز وارد شده است، ولی در دههٔ ۱۹۶۰، تغییر قابل ملاحظه‌ای در علاقهٔ روانشناسان به کارهای او به‌وجود آمد. آنان بدون توجه به دشواری آن و نحوهٔ گردآوری داده‌ها، شروع به شناخت اهمیت نظریهٔ او کردند.
امروزه به‌ندرت می‌توان پژوهشی در مورد تفکر کودکان یافت که در آن ذکری از ”پیاژه“ به میان نیامده باشد. نظریهٔ ”پیاژه“ با وجود ضعف‌ها و انتقادهائی که برانگیخته است، ولی هنوز پابرجا است و جنبه‌های اساسی ”رشد شناختی“ را مطرح کرده است.

به انتخاب، مرضیه سیدی
کارشناس روانشناسی بالینی
منبع: ”نظریه‌های رشد“ ”ویلیام کرین“ ترجمهٔ ”دکتر خوی‌نژاد - دکتر رجائی“