برگی از سفرنامه تاریخی آیت الله هاشمی رفسنجانی به عراق

از دیروز که وارد نجف اشرف شدیم علاوه بر زیارت چندین باره مضجع شریف مظلومترین مرد تاریخ فرصتی به دست آمده که در کنار دیدار با علما و مراجع و زیارت اماکن مقدسه در وادی السلام از چند موسسه فرهنگی و دینی نیز بازدید کنیم که یکی از آنها موسسه شهید محراب یا موسسه آیت الله حکیم بود.
اگرچه عنوان « آیت الله حکیم » در شهر نجف و به طور کلی در عراق به خاطر تعدد وجود علمای اعلام از خاندان حکیم در طول تاریخ این کشور و حتی در تاریخ تشیع یک عنوان فراگیر است اما این موسسه منسوب به آیت الله سید محمدباقر حکیم است که مانند مولایش امام علی (ع ) مفتخر به صفت شهید محراب شد.
این سید بزرگوار که سالهای سال با رژیم بعثی مبارزه کرد و شکنجه زندانی و تبعید شد در اوج قساوت های صدامیان از عراق گریخت و به ایران آمد و ریاست مجلس اعلای عراق را برعهده گرفت . پس از سقوط رژیم بعث به عراق برگشت و الحق و الانصاف ملجا و مامن دلهایی بود که سالهای سال برای جمع شدن به گرد شمعی فروزان می تپیدند.
اگرچه دشمنان اسلام تشیع و ملت عراق این در گرانبها را از دستشان ربودند اما خون این شهید مانند همه شهیدان تاریخ در سرزمین عراق و در شهر نجف جوشیدنی روزافزون دارد و عاشقان مکتب آل الله و اهل بیت با یادآوری یاد وی و اجتماع در اماکنی که متبرک به نام ایشان است حقانیت راه چهارده معصوم را فریاد می کنند.
کاش فرصتی بود که در شهر می گشتم و الان در این گزارش نویسی می نوشتم که موسسه در کدام قسمت شهر است . بر من خرده نگیرید که زمان حضور ما در نجف کم بود و اماکن قابل بازدید و زیارت زیاد. به همین خاطر با اینکه وظیفه ام در حرفه گزارش نویسی ثبت و ضبط تاریخ و جغرافیای اماکن مورد بازدید است مانند قطره ای که هیچ اختیاری در امواج دریا ندارد و به هر سو می رود به همراه هیات ایرانی به برنامه ها می رفتم و مهمتر اینکه به خاطر مسایل امنیتی نه می توانستم زودتر بروم و نه حتی بعد از بازدید بمانم و اطلاعاتم را تکمیل کنم .
جالب تر اینکه در زمان حضور در برنامه ها هم سعی می کردم از عراقی های حاضر در محل پرس و جو کنم اما دریغ و درد که هم زبان عربی ام ضعیف است و هم رعایت مسایل امنیتی از جانب عراقی ها قوی .
چندین بار خواستم که با زبانی شکسته و بسته بپرسم اما یا جواب نمی دادند و یا آن قدر غلیظ عربی صحبت می کردند که باید اعتراف کنم چیزی نمی فهمیدم .
بگذریم . دیشب ساعت ۸ ۴۵ از مجموعه ای بازدید کرده بودیم که در دست احداث بود و اتفاقا مزار شهید آیت الله حکیم چون دری در صدف آن مجموعه می درخشید و امشب ساعت ۷ ۴۵ وارد محوطه موسسه آن شهید بزرگوار شدیم . از مسیری خاکی گذشتیم و به دیوار بلند تنی برخورد کردیم . از دربی که داشت وارد حیاطی بسیار زیبا با نخلهای بلند و سبزه های بهاری !! شدیم . آیت الله بحرالعلوم حجت الاسلام سیدعمار حکیم و چند تن دیگر که معمم و مکلا بودند منتظر میهمان خویش ایستاده بودند به محض پیاده شدن آیت الله هاشمی رفسنجانی از خودرو به سویش رفتند و با جملات و عبارات عربی به ایشان خیرمقدم گفتند و با هم وارد سالن شدند. سالنی بسیار زیبا و شیک که حتی مانند سالن های آمفی تئاترهای ما سن داشت و چند عکس از شهید حکیم در چند نقطه سالن نقش بر دیوار بود.
چون میهمان و میزبان با هم وارد سالن شدند معرفی صورت نگرفت و در آغاز تلاوت آیاتی از کلام الله مجید فضای معنوی مجلس را معطر کرد و در ادامه حجت الاسلام سیدعمار حکیم در سخنانی گفت : » مقدم شما را به نجف اشرف گرامی می داریم . شهر علی (ع ) و پناهگاه علمای اعلام و مراجع دینی و حوزه های علمیه شهر مرقد شریف امیرالمومنین شهر نجف شهر علم و علماست . حوزه علمیه آن قدمتی بیش از هزار سال دارد. شهر نجف مامن اهل بیت عصمت و طهارت بود و امروز بارانداز روحی دوستان و دوستداران اهل بیت .
جناب آقای آیت الله هاشمی رفسنجانی و هیات همراه ما را به خاطر زیارت خود خوشحال کردید. در این دیدار که شخصیت های بزرگوار علمی و سیاسی از کشور ایران و در راس آنان آیت الله هاشمی رفسنجانی می باشند علما استادان دانشگاه و مسئولین و تجار نجف اشرف نیز حضور دارند.
در این دیدار باید عمق روابط تاریخی بین مردم دو کشور را یادآوری کنیم . ارتباطات مردم ایران و عراق بسیار طولانی است که شامل همه زمینه های فکری عقیدتی و سیاسی می باشد و باید بگویم در این شرایط مصالح دو کشور تحکیم روابط را بر ما دیکته می کند. دشمنان اسلام با توطئه های عمیق تلاشهای زیادی می کنند که اختلافات بین دو مردم ریشه دارتر شود و این نکته را می توانیم در حوادث چند دهه گذشته ببینیم که چگونه بین دو مردم مسلمان فاصله انداخته بودند.
اما در عراق جدید علاقه مندی به ایجاد ارتباط با مردم و جمهوری اسلامی ایران بسیار جدی است و می خواهیم در هر فرصتی در جهت مصالح دو کشور اقدام کنیم . حوزه های علمیه در شهرهای نجف اشرف و قم دو زمینه بسیار مهم برای نشر آثار اهل بیت و نزدیکی قلوب است و الحمدلله مدارس علوم دینی دو شهر هم علاقه های زیادی برای تبادل اطلاعات و افکار دارند تا اندیشه های تابناک اهل بیت را به صورت کامل گسترش دهند و در این راه باید ارتباطات اقتصادی فنی علمی و سیاسی نیز ارتقا یابد و نخبگان دو کشور با هم دیدارهای متمادی داشته باشند.
یک بار دیگر از آیت الله هاشمی رفسنجانی برای سفر به عراق و حضور در موسسه فرهنگی شهید محراب تشکر می کنم و از علمای اعلام نجف اشرف هم تشکر می کنیم که در این دیدار حضور دارند. امیدواریم شاهد روزی باشیم که روابط مردم دو کشور در عالی ترین سطح باشد.
در ادامه دیدار آیت الله بحرالعلوم نیز در سخنانی گفت : « خداوند بزرگ را شکر که به ما توفیق داد تا در جمعی که بزرگان دینی و علمای حوزه و شخصیت های سیاسی و دانشگاهی و مسئولین ایرانی و عراقی حضور دارند حضور داشته باشیم . به همه شما سلام عرض می کنم .
در این جمع باید خوشحالی خود را از زیارت آیت الله هاشمی رفسنجانی ابراز کنم . کسی که حضور ایشان در شهر نجف تاریخی است . کسی که شهرت اسلامی سیاسی و شخصیت علمی ایشان فراتر از ایران و جهان اسلام در دنیا به نیکی یاد می شود.
ایشان از جمله اشخاصی است که در جهت ثبات آرامش و تقویت علم در منطقه تلاشهای زیادی کرد و ایشان مختص به جمهوری اسلامی ایران نیست . اهمیت حضور ایشان خیلی زیاد است . دنیای اسلام به تحلیل های سیاسی و همت بلند ایشان برای ارتقای روابط کشورهای مسلمان نیاز دارد. انشاالله خداوند ایشان را از شر همه بدی ها حفظ فرماید.
با توجه به شخصیت برجسته ایشان در امور سیاسی و دینی از ایشان و همچنین از طریق ایشان از آیت الله خامنه ای می خواهیم در دوره جدید عراق که حکومت استبدادی سرنگون شد در جهت رشد همه جانبه عراق به عراقی ها کمک کنند.
در ادامه این دیدار دکتر عبدالرزاق رئیس دانشگاه کوفه به نمایندگی از دانشگاهیان حاضر در جلسه در سخنانی گفت : من هم از طرف استادان دانشگاههای نجف و کوفه مقدم هیات ایرانی مخصوصا حضرت آیت الله هاشمی را گرامی می دارم و امیدوارم این سفر نقطه عطفی در تاریخ روابط دو کشور باشد. ایران و عراق به خاطر همسایگی و بالاتر از آن فرهنگ مشترک شیعی دارای تاریخی بسیار طولانی در همکاری همدلی و همبستگی هستند و اگرچه در طول تاریخ کسانی آمده اند که این روابط را به هم بزنند اما شاهدیم که هر وقت زمینه ای فراهم شد دو ملت راه همکاری خود را پیدا می کنند.
همه ما می دانیم که مردم عراق و منطقه ما به خاطر شرایط ویژه ای که دارد همیشه آبستن حوادث مثبت و منفی بود و متاسفانه تا بحال دشمنان مردم ایران و عراق توانستند با دامن زدن به بعضی از اختلافات اشتراکات فراوان را در محاق ببرند و از این طریق به خواسته های خود برسند. اما ما باید هوشیار باشیم و نگذاریم منافع و مصالح دو ملت بیش از این دست مایه اختلافات القائی دشمنان ما شود.
ما از آیت الله هاشمی رفسنجانی تشکر می کنیم که این سفر را انجام دادند. تشکر می کنیم که این حرکت را در جهت تقویت روابط دو ملت انجام دادند. تشکر می کنیم که در سفر به عراق علاوه بر دیدارهای سیاسی دیدارهایی نیز با مراجع دینی و شخصیت های علمی و دانشگاهی داشتند.
در ادامه دیدار آیت الله هاشمی رفسنجانی نیز در سخنانی فرمودند :
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السلام علی رسول الله و آله الطاهرین
باید خوشحالی و خوشبختی خودم و هیات همراهم را اعلام می کنم که علاوه بر زیارت عتبات عالیات در شهرهای کاظمین سامرا کربلا و نجف توفیق دیدار با علما مراجع شخصیت ها و مسئولین عراقی را پیدا کردیم و این دیدار نیز یکی از آن توفیقات است و از این بابت خداوند متعال را شکر می گوییم .
مسایل کلی توسط برادر عزیز ما جناب آقای حکیم و حضرت آقای بحرالعلوم و ریاست دانشگاه کوفه مطرح شد که من می خواهم مقداری پیاده تر و عملیاتی تر این مسایل را مطرح کنم . البته طرح است و باید دو طرف روی آنها کار کنند.
نکته ای که باید روی آن به عنوان نقطه آغاز حساب کنیم این است که امروز به هر دلیل فرصت کاملا " جدیدی برای دو کشور به وجود آمده که این فرصت در گذشته نبوده است . در قرون اخیر برای اولین بار می بینیم که الان عراق دارد از عدالت مدیریتی بهره می گیرد. یعنی اقوام گوناگون و مذاهب مختلف موجود در عراق سهمی متناسب با جمعیت خود در اداره کشور به دست آوردند و این موقعیت ممتازی است .
نکته مهم در اینجا این است که پایه این تقسیم مسئولیت ها دمکراسی است که امروز دنیا راه برگشتی از دمکراسی ندارد و الحمدلله این نکته یعنی توجه به آرا و خواسته های مردم در عراقی که هنوز تحت اشغال است تحقق پیدا کرده است . من این توفیق را به شما بزرگان عراق تبریک می گویم که در عین گرفتاری و اشغال کشورتان و در عین وجود تروریسم حاد و بی رحم در بین شما و در عین اینکه سابقا مدیریت ظالمانه بر زندگی شما حاکم بوده و هنوز هم آثارش هست توانستید این وضع را در قانون اساسی پارلمان شوراها و اداره کشورتان به وجود بیاورید.
امید ما این است که این جریان در آینده ریشه دارتر و قوی تر باشد و حالت بالندگی خود را حفظ کند. در ایران هم همانگونه که می دانید از ۳۰ سال قبل وارد این راه شدیم و صرفا با خواست مردم و بدون حمایت خارجی ها و بدون عواملی که بتوانند حرکت مردم را آلوده کنند سرنوشت مردم به دست آنهاست که همه امور کشور را انتخاباتی کردند.
ترکیب جمعیت و عقاید ما در ایران با مقداری تفاوت در ابعاد ترکیب شبیه عراق است و کاملا " می خواند که با هم حرکت مشترکی را برای پیشرفت و تقویت دنیای اسلام و خودمان داشته باشیم . هر دو کشور دارای سابقه تمدنی بسیار عظیم هستند که قابل انکار نیست . بی انصاف ترین دشمنان ما هم این سوابق تمدنی را که ایران و عراق دارند فراموش نکردند و اعتراف می کنند. منابع طبیعی دو کشور هم انصافا ممتاز است . در دنیا کمتر کشوری پیدا می شود که مثل ایران و عراق منابع طبیعی غنی و جغرافیای مناسب و انسانهای توسعه یافته داشته باشد.
من در تاریخ استعمار انگلیس جمله ای را دیدم که به نظرم خیلی چیزها را روشن می کند که به خاطر موقعیت ممتاز کشور شما یعنی عراق می باشد . چند قرن است که گرفتار توطئه استکبار جهانی شدید . مشخصا بعد از جنگ در سال ۱۹۱۸ که دولت عثمانی شکست خورد و امید می رفت که عراق آزاد و مستقل شود انگلیسی ها به اهداف چند صد ساله خودشان رسیدند و سلطه خود را بر عراق تحکیم کردند.
نیکسون مسئول سیاست منطقه ای انگلیس در پایان جنگ و سلطه آنها بر عراق گفت : « ما با گرفتن عراق آنچنان میخی در منطقه کوبیده ایم که از بغداد می توانیم منطقه را مهار کنیم . » « لردکورزان نخست وزیر انگلیس هم گفت : « وضعیتی که امروز پیش آمده نتیجه ۳۰۰ سال برنامه ریزی و کار است » .
در حرکت آنها دو سه نکته خیلی روشن است . یکی اینکه تفرقه جدی بین مردم عراق و مردم منطقه به وجود بیاورند تا همه جریانها محتاج به آنها باشند.دیگر اینکه اکثریت مردم عراق یعنی شیعیان را که آزموده بودند به طور کلی از مسئولیت های سیاسی دور کنند. سوم اینکه روحانیت و حوزه نجف و بقایای حوزه حله را آنچنان ضعیف کنند که قدرت رهبری روحانیت را که می توانست مردم را در جهت ضدکفر به حرکت درآورد بی اثر کنند.
با گماردن مشاور برای همه وزرا و مدیران سطح بالای دولت سلطنتی عراق اراده خود را بدون هیچ ملاحظه ای بر اداره کشور شما تحمیل می کردند. جهاد روحانیت و مردم را با خشونت سرکوب کردند. دوره سلطنت که به پایان رسید جریان دیگری را که آبشخورش در جریان الحاد دنیا بود به عنوان شعار مقاومت و عدالت و امثال اینها آنچنان بر مردم مسلط کردند که شما نمی توانید آثار دیکتاتوری بعث عراق را به این زودی از کشورتان دور کنید. باید با صبر و طمانینه این فتنه ها را از کشورتان بیرون کنید.
الان ۹۰ سال است که عراق پس از استقلال چنین تاریخی را در گذشته خود ثبت کرد . همین وضع با مقداری تفاوت در ایران هم جریان داشت . چون ایران شرایط مختلفی داشت . اکنون ۳۰ سال است که ما آزاد و مستقل هستیم و دولت اسلامی داریم و شما هم چند سال است که راهتان را آغاز کردید. مسیر هم تقریبا یکی است .
فکر می کنم یکی از توطئه هایی که الان بسیار جدی است این است که تلاش می کنند تا به هرنحوی که می توانند بین مردم ایران و عراق فاصله بیندازند . می بینید که آمریکا که عراق را اشغال کرده و سالهاست سرنوشت کشور شما را در دست گرفته و هنوز ۱۵۰ هزار نیروی رسمی نظامی به علاوه نیروهای دیگر در این کشور دارد همکاری ایران و عراق را در موضوعات حتی فرعی دخالت ایران ولی اشغال یک کشور مسلمان توسط یک ابرقدرت غیرمسلمان را مقدمه آزادی تلقی می کند!
من با کمال صراحت و صداقت عرض می کنم برای ایران هیچ منفعتی بالاتر از این که عراق آزاد آباد مستقل مردمی و پیشرفته باشد وجود ندارد. همکاری با شما در همان حدی است که شما بخواهید.
هیچ انگیزه ای برای هیچ موضوع دیگری غیر از اینکه با تمایل شما و ما همکاریها را تقویت کنیم نداریم . ولی عرض می کنم که تجربه ۳۰ ساله ما می تواند برای کشور شما خیلی مفید باشد . انتخابش با خود شماست . اگر مایل باشید می توانید از هر تجربه از تجربیات ما در زمینه های گوناگون استفاده کنید.
اگر اشغالگران مانع نمی شدند و از امکانات ایران بیشتر استفاده می شد بسیاری از عقب افتادگی هایی را که با امکانات خود نتوانستید برای کشورتان جبران کنید و زیربناهایتان را از نو بسازید در این چند سال جبران و ساخته می شد.
من این همکاری را یک طرفه نمی دانم . فکر می کنم در عراق هم امکانات فراوانی است که می تواند به کمک ایران بیاید. همین الان در کشور خود از تعداد زیادی از نیروهای عراقی که به ایران مهاجرت کردند استفاده می کنیم . یکی از زمینه هایی که ما خیلی نیاز داریم این است که این عتبات مقدسه و آثار ارزشمند اسلامی که در عراق است آنچنان باشد که ملت ما به وفور بتواند از انوار این مراکز بهره مند شود و روحیات خود را تقویت کنند.
امروز وقتم را کمی در وادی السلام مسجد سهله مسجد کوفه مسجد صعصعه زیارتگاه کمیل و بخشی از ارزشهای بزرگی که در خاک شما آرمیده گذراندم . روحیه ای که در خودم و همکاران می بینم احساس می کنم همه ایرانی ها عشق دارند که از این مراکز استفاده کنند.
شما باید از این انگیزه عظیمی که در ملت ایران و خیلی از محبان اهل بیت در سراسر دنیا وجود دارد بیشتر استفاده و زمینه حضور زائران را بیشتر تهیه کنید. این کار احتیاجی به سرمایه گذاری عراق ندارد. خود محبان و عاشقان اهل بیت حاضر در اینجا هرگونه که شما بخواهید عمل می کنند تا به آن انگیزه مقدسی که دارند جامعه عمل بپوشانند.
حوزه های علمیه عراق قطعا باید به سرعت بازسازی شوند. اینجا به خاطر ظرفیت معنوی که عراق دارد و سابقه بی نظیر تاریخی حوزه نجف که در سراسر جهان اسلام با حضور انسانی خود نورافشانی می کند باید مرکز تجمع استعدادهای نیرومند و قوی شود.
در موضوع همکاری دانشگاهها زمینه های بسیار وسیعی داریم . الان ایران تقریبا در همه تخصصها در حد قابل قبول استانداردهای جهانی است . در عراق هم الحمدلله شخصیت های متخصص و دانشمند کم نیست به خصوص در خارج از ایران و عراق نیروهای ارزنده ای داریم که متاسفانه مهاجرت کردند و ما می توانیم با همکاری و همدلی آنها را به اوطان خودشان بیاوریم و از آنها استفاده کنیم .
می دانیم که بدون دلیل نبوده که امیرالمومنین علی بن ابیطالب (ع ) مرکز حکومت اسلامی را از مدینه به کوفه و عراق منتقل کرده اند. می دانیم که اوج پیشرفت تمدن اسلامی در زمانی بود که آن حضرت در عراق بودند و و بعد از ایشان هم حکومت های شیعی فراوانی در اقصی نقاط جهان تشکیل شد.
ایران هم از انوار مقدسه معارف امیرالمومنین (ع ) و اهل بیت بهره برد و خداوند عشق به اهل بیت را به عنوان مبلغین اسلام ناب به مردم ایران اعطا کرد و ما با این حرکت نظامی مبتنی بر معارف شیعه را پایه گذاری کردیم .
این مربوط به انقلاب اسلامی نیست . از گذشته هم مردم و علمای ایران در راه اسلام مبارزه می کردند. البته گرچه علمای ایرانی در مشروطه و نهضت تنباکو حضور داشتند اما در عراق بودند و حوزه نجف پشتوانه این کار بود. این همدلی ها و همکاری ها و تاثیرات متقابلی که بر همدیگر داشته اند این ثمر را به بار آورد.
به هرحال نمی خواهم بگویم الان ارتباطات ما قوی نیست . بحمدالله همکاریها خوب است . ولی موانع جدی داریم که باید بر آنها غلبه کنیم و خودمان تصمیم بگیریم . تا زمانی که نسل های انقلابی در دو کشور حضور دارند کار آسان تر است .
قربانی هایی که علما روحانیت دانشگاهیان و مردم عراق در این چند ده سال دادند و همچنین قربانی هایی که ایرانی ها دادند سرمایه های بزرگی برای ما هستند و اگر در یک جهت باشند خیلی ما را به هم نزدیک می کند. خاندانهای بزرگی مثل خاندان حکیم خاندان صدر و خاندان بحرالعلوم جمعیت زیادی از سرمایه های عظیم فکری دینی و علمی خود را قربانی کرده اند تا راه ملت و راه اسلام در عراق گم نشود. در ایران هم این وضع را داریم . این خاندانها مخلوطی از ایرانی ها و عراقی ها هستند.
می خواهم عرض کنم که طبیعی ترین همکاری در دنیای اسلام و در منطقه ما همکاری ایران و عراق است . کسانی که جنگ را علیه ایران شروع کرده اند هدفشان این بود که آنچنان دریای خونینی بین دو کشور به وجود بیاورند که مردم آنها تا سالهای سال به هم نرسند ولی شکست خورده اند. دلیلش همین است که هیاتی که من و همراهانم برای سفر به این کشور تشکیل دادیم امروز در میان مردم عراق چنان مقبولیتی دارد که دارید می بینید. حضور این هیات مقبول عراقی هاست و این نشان می دهد که توطئه گران نتوانستند در آن توطئه موفق شوند.
مردم عراق می دانند که عامل آن فتنه ها چه کسی و کسانی بودند. مردم ایران هم می دانند. الان بحث بر سر این است که ملت های ما این قدر رشد دارند که بفهمند راه درست برایشان همکاری با همدیگر است .
به هرحال از طرف ایران هر نوع همکاریهایی که فکر می کنید در این مقطع لازم است مقدور است و ما هم از هر نوع همکاریهایی که عراقی ها مایل باشند استقبال می کنیم . الحمدلله هوشیاری مردم و همکاری مسئولان کارها را برای گسترش ارتباطات آسان می کند. بعضی ها می خواهند کشورهای همسایه را از همکاری ایران و عراق بترسانند و تعبیراتی مثل هلال شیعی و امثال اینها را جلوی مردم می گذارند.
شبکه الجزیره در مصاحبه ای از من درباره هلال شیعی سوال کرد و من گفتم : می توانید فتنه گری را در همین کلمه بفهمید. کره ای را در نظرگرفته که باریکه ای از آن در حد هلال شیعه و بقیه ساکنان این کره غیرشیعه هستند. سئوال اینجاست که آیا کلیت کره باید از این هلال بترسد یا این هلال باید احتیاط کند من می گویم همه این مجموعه اعم از هلال و بقیه یعنی شیعه و سنی باید صمیمانه با هم کار کنند. ما با هم برادریم . خود این کلمه به گونه ای است که فتنه گران متوجه نشدند و تشبیه خوبی نکردند و نمی توانند هدف خود را با این تشبیه مشخص کنند.
این نکته مهمی است . مسئولیت و مصلحت ما این است که با دنیای اسلام و درباره همه فرق اسلامی همکاری داشته باشیم و باید در داخل کشورهای خود و در تعاملات خود به آن توجه کنیم .
ائمه (ع ) ما با صبر و همکاریهای خود با خلفای دیگر این درس را به ما دادند و عقل هم این را در این شرایط به ما دیکته می کند. لذا باید علما شخصیت ها و سیاستمداران مواظب باشند که عوامل تفرقه انگیز در دنیای اسلام تفرقه ایجاد نکنند و تیرشان به سنگ بخورد.
فکر می کنم خیلی زیاد حرف زدم . وقتی دیدم آقایان حرف نمی زنند جلسه را پر کردم . اگر شما اظهار نظر کنید استفاده ما بیشتر می شود. مایلیم از نظرات شما استفاده کنیم .
والسلام علیکم و رحمه الله
در ادامه این جلسه آقای عبود طفیلی یکی از تجار نجف در سخنانی گفت : از آقای حکیم تشکر می کنیم که این دیدار را جهت ایجاد فرصت گفت و گو با شما ترتیب دادند. چون جناب عالی می خواهید دمکراتیک برخورد شود مایلم بعضی از انتقادات را مطرح کنم . از یک خانواده دینی هستم اما در بخش خصوصی و در زمینه اقتصاد فعالیت دارم و در حال حاضر رئیس اتاق بازرگانی نجف و سرپرست هتل زمزم هستم .
می خواهم درباره توریسم دینی صحبت کنم و امیدوارم سعه صدر شما این اجازه را بدهد. می دانیم که مردم ایران بسیار تمایل دارند که به زیارت عتبات مقدسه بیایند. حتی در زمان صدام خطرات را تحمل می کردند و می آمدند چون عشق داشتند. همین باعث فعال شدن چرخه های اقتصادی در نجف و کربلا شده است . اما می خواهم خیلی صریح بگویم که بعد از سقوط رژیم صدام مرزهای دو کشور بی در و پیکر باز شدند و گروههایی از ایران می آمدند که غیرمنظم بودند. لذا آثار منفی داشت . بعدها هم به خاطر مشکلات نجف مسافرت زائران متوقف شد. اما دوباره که شروع شد با مشکلاتی روبروشدیم .
چون با این مسئله برخورد تجاری صورت می گرفت . در زمان صدام هر زائر ایرانی ۱۵۰ دلار می پرداخت و الان با اینکه در ایران از هر زائر برای مسافرت به عتبات مقدسه ۳۰۰ دلار می گیرند فقط ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار را به عراق می دهند . به همین دلیل در عراق شاهد کاهش سطح هتل داری بودیم .
مسئله دوم بحث تجارت است . من با وزیر سابق بازرگانی صحبت کردم و گفتم : تجار ایرانی زرنگ هستند و کالاهایشان خارج از مشخصات فنی ارسال می شود. تمایل ما بیشتر به کالاهای ایرانی است که دلیل آن همجوار بودن و مسایل مشترک عقیدتی است . دل ما می خواهد کالاهای ایرانی با کالاهای دیگر کشورها رقابت کنند. در حالی که این گونه نیست . اگرچه آمار حضور کالاهای ایرانی در بازار عراق وضع را مشکل می کند.
مسئله سوم این است که نجف نیازمند برق مستقل است . نیازمند کمک های ایرانی هستیم و می دانیم که در ایران هم کسانی هستند که راغبند این کار را بکنند لذا باید تلاش کنیم تا هتل ها و رفاهیات لازم را در اینجا احداث کنیم .
آیت الله هاشمی رفسنجانی پس از شنیدن سخنان این تاجر نجفی رو به سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق کردند و گفتند : « آقای قمی اگر مایل هستید به این انتقادات جواب دهید » .
آقای قمی سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق نیز در پاسخ به انتقادات مطرح شده گفت : » در چارچوب توافقاتی که بین وزارت سیاحه و سازمان حج و زیارت صورت گرفته نرخ گذاری شده است . ایران از این رقمی هم که گفته شد بیشتر می دهد. از لحاظ اقتصادی برای هتل دارها مقرون به صرفه تر است که ۳۶۵ روز سال فعال باشند تا اینکه مثلا چهار یا پنج روز پررونق باشند .
در چارچوب همکاریها و توافقاتی که صورت گرفته کل هزینه هایی را که برای یک زائر هزینه می شود برآورد کرده اند که در قالب کمیته فنی مشترک بین سازمان حج و زیارت ایران و وزارت سیاحه عراق می باشد. این گونه نیست که این توافق یک طرفه باشد. مبلغی هم که داده می شود کمی بیشتر از مبلغی است که دوست ما گفتند. چون کمیته هزینه های دیگری را هم پیش بینی می کند. از طرف دیگر سازمان حج و زیارت هم بر چند نکته تاکید کرده است . یکی اینکه عدد زوار را زیاد کنند. دوم اینکه آمادگی داریم قیمت ها را افزایش دهیم . اما باید متناسب با توسعه خدماتی باشد که به زائر داده می شود. یعنی اگر بخواهیم خدماتی را که در عراق به زائران داده می شود با خدماتی که در عربستان سعودی به زائران داده می شود بسنجیم معلوم می شود که قابل مقایسه نیست . در حالی که مبلغی که برای عربستان پرداخت می شود همین مقدار است و مدت مسافرت زوار دو برابر مدت حضور در عراق یعنی ۱۴ روز است و در عراق مدت مسافرت ۷ روز است . در عربستان زائر ایرانی برای یک مسافرت ۲ هفته ای با هواپیما می رود و برمی گردد یعنی برای خدمات ۱۴ روزه آن هم با هواپیما به اندازه ای می دهد که یک زائر برای مسافرت یک هفته ای زمینی به عراق می دهد. سازمان حج و زیارت اعلام کرده که آمادگی افزایش پرواز را دارد به شرط اینکه خدمات بیشتر شود. بحث های فنی مفصلی بین دو طرف صورت گرفته که هنوز هم ادامه دارد.
آیت الله هاشمی رفسنجانی از قیمت ویزا برای مسافران دو طرف یعنی ایرانی ها و عراقی ها پرسیدند که آقای سفیر در پاسخ گفت : » از طرف ایران برای هر ویزا ۱۶ دلار می گیریم و از طرف عراق برای زائران ما ۳۰ دلار است . تفاوت در اینجاست که ما برای هر پاسپورت ۱۶ دلار می گیریم در حالی که از طرف عراق به هر نفر ۳۰ دلار گرفته می شود . اینها کسانی هستند که کاروانی می آیند اگر به صورت انفرادی بیایند باید ۴۰ دلار بپردازند . دلیل افزایش قیمت برای مسافرت های انفرادی که ما هم می پذیریم این است که زائران ایرانی بدون مسئولیت به عراق نیایند.
در خصوص کالاهای ایرانی که دوست عزیز ما گفتند باید بگویم که تاکید همیشگی ما این است که کالاها با استاندارد وارد شوند. متاسفانه شایعاتی در خصوص ورود کالاهای غیرمرغوب ایرانی در عراق مطرح شد که خیلی از شایعات با واقعیات بسیار متفاوت بود. البته اخیرا دو موسسه استاندارد دو کشور قراردادی امضا کردند که اجرایی خواهد شد.
اگر مواردی مشاهد می شود بیشتر مربوط به کالاهایی است که به صورت قاچاق می آید که تا به حال هرجا متوجه شدیم برخورد کردیم . ضمن اینکه بعضی از مسایل از پایه دروغ است . مثلا اخیرا در عراق شایع شد که مرغ های فاسدی از ایران وارد عراق می شوند. تبلیغات وسیعی هم در این زمینه صورت گرفت . در حالی که از ایران هیچ مرغ و حتی تخم مرغی وارد عراق نشده بود. این شایعات در جهت جوسازی ها و برای تخریب روابط و تخریب همکاریها به ویژه در زمینه های اقتصادی و تجاری از طرف کسانی که نمی خواهند این روابط گسترده شود صورت می گیرد.
پس از پایان سخنان سفیر که از ساعت ۱۱ شب هم گذشته بود حجت الاسلام و المسلمین عمار حکیم آیت الله هاشمی رفسنجانی و میهمانان را برای صرف شام به سالنی دیگر دعوت کرد و ایرانی ها و عراقی ها در کنار بحث های انتقادی چند دقیقه پیش صمیمانه با هم نشستند و شام خوردند. از برنامه بعدی پرسیدم که گفتند : زیارت مرقد امیرالمومنین است . خود را آماده کردیم تا از این لحظات طلایی برای جلای دل بهترین و بیشترین استفاده ها را ببریم .

حمزه خلیلی واوسری

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی