سوگ‌ها و عزاها ، استان اردبیل

مردم اردبیل سوگواری‌های مربوط به ماه‌های مبارك و عاشورا و تاسوعا را مانند دیگر نقاط ایران انجام می‌‌دهند، ولی سوگواری‌های خصوصی آنها ویژگی‌هایی دارد كه شرح مختصر آن چنین است:
مراسم سوگواری پس از فوت هر كس بالای سر او یا در خانه یا به هنگام دفن در گورستان اجرا می‌شود. شعرهایی كه در این مراسم خوانده می‌شود، «آغی» نام دارد. در این شعرها از متوفی تعریف می‌كنند و نقایص و معایب او را به فراموشی می‌سپارند.
در بین مردمان قدیم آذربایجان، گریه كردن برای قهرمانان فوت شده یكی از آداب و عادات رسمی بود. روزی كه قهرمان می‌مرد، مردم را در یك جای معین جمع می‌‌كردند و برای آن‌ها میهمانی ترتیب می‌دادند. «آغیچی» یا مرثیه‌خوان، نخست از قهرمانی‌های متوفی سخن می‌گفت و به تعریف و توصیف او می‌پرداخت، سپس وارد آهنگی حزن‌انگیز می‌شد و برای قهرمان «آغی» می‌خواند.
«آغی‌ها» در زمان‌های طولانی نه تنها برای قهرمانان، كه برای همه فوت‌شدگان خوانده می‌شدند و از همین رو، در ادبیات فولكوریك مردم آذربایجان تعدادشان فراوان و از نظر مفهوم و معنی رنگارنگ است.
آغاجدا خزل آغلار برگ‌ها روی درخت می‌گریند
دیبینده گؤزه‌ل آغلار و یك زیبارو در زیر آن
بئله اوغلو اؤلن آنا چنین پسر مرده مادری
سرگردان گز‌ر آغلار سرگردان می‌گردد و می‌گرید
جان قارداش، جانیم قارداش جان برادر، جانم برادر
آغلاییر جانیم قارداش جانم می‌گرید، برادر
باش قویوم دیزین اوسته سرم را روی زانویت بگذارم
قوی چیخسین جانیم قارداش تا جانم درآید،‌ برادر

باغچادا تاغیم آغلار در باغچه بوته‌هایم می‌گریند
باسما یارپاغیم آغلار دست نزن كه برگ و بارم می‌گرید
نه قدر ساغام آغلارام تا زنده‌ام خودم می‌گریم
اؤلسم تورپاغیم آغلار وقتی كه مردم خاكم می‌گرید