اجرای کامل مدیریت واحد شهری در برلین

تجربه سفر به کشور آلمان، مقرراتی‌ترین مردم جهان، در حالی مهیا شد که این کشور را فقط از طریق فیلم‌های سینمایی و سیاست می‌شناختم.
۲۳ مه سال ۲۰۰۸ یک گروه متشکل از خبرنگاران، مدیران شهری و تشکل‌های غیردولتی به دعوت موسسه ایفاد اداره امور فرهنگ و ارتباطات دایره روابط فرهنگی و رسانه‌ای با آفریقای شمالی، خاورمیانه، افغانستان و ایران برای آشنایی با «خودگردانی در شوراهای شهری و روستایی و اشتراک شهروندان» راهی سه شهر کشور آلمان؛ برلین، کلن و اسن شدند.
آلمان با ۵/۸۲ میلیون نفر پرجمعیت‌ترین کشور اتحادیه اروپاست که یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر آنان از مهاجران ترکیه هستند که این موضوع در شهر برلین به وضوح قابل رویت است چرا که محله‌ای در برلین به نام استانبول دوم شهرت یافته است و تصور می‌کنی وارد کشور ترکیه شده‌ای و بیشتر مهاجران آلمان را تشکیل می‌دهند.نزدیک به یک‌سوم جمعیت آلمان در شهرهای بزرگ ساکنند که آلمان از نظر پراکنش جمعیت، یکی از متراکم‌ترین کشورهاست.
تراکم جمعیت در برلین، ۸/۳ هزار نفر در یک کلیومتر مربع است. در این کشور ۸۲ شهر بزرگ وجود دارد. پرطرفدارترین فعالیت‌ها در اوقات فراغت در این کشور، مربوط به استراحت در منزل است که ۷۰درصد را به خود اختصاص داده است. ۷۰درصد آن ۲ ساعت با تماشای تلویزیون و گوش‌دادن به موسیقی سپری می‌شود. ۳۸ درصد آلمانی‌ها تعمیرات در خانه و باغبانی و ۳۸ درصد دیگر نیز گردش و پیاده‌روی را ترجیح می‌دهند.کمترین درصد هم مربوط به فعالیت‌های فرهنگی با ۱۵ درصد است که ورزش و سینما با نسبتی مساوی توانسته ۱۵درصد آلمانی‌ها را جذب خود کند.
بد نیست بدانید که بیشتر هزینه‌های مصرفی خانوارها در آلمان، مربوط به مسکن است که جابه‌جایی، تغذیه و اوقات فراغت، رده‌های بعدی را تشکیل می‌دهند.
گرایش بیشتر آلمانی‌ها به کار پاره‌وقت است که هر روز تعداد شاغلان پاره‌وقت افزایش می‌یابد. ۸۵ درصد زنان و مادران آلمانی کار پاره‌وقت انجام می‌دهند که به این ترتیب، مردان به‌طور میانگین بیش از ۴۰ ساعت و زنان حدود ۳۱ ساعت در هفته کار می‌کنند.آلمانی‌ها معتقدند که داشتن یک خانه مسکونی یا آپارتمان تدارک مناسبی برای تامین دوران سالمندی است. حدود ۱۵ میلیون از ۳۵ میلیون منزل مسکونی در آلمان را مالکان آنها مورد استفاده قرار می‌دهند. از ۳۶ میلیون شاغل (۲/۶ میلیون در ایالات جدید) ۱۶ میلیون زن هستند. این تعداد برابر ۴۵ درصد کل شاغلان است.
آلمانی‌ها علاقه زیادی به حضور در انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی دارند. به طوری که ۷۰ درصد آلمانی‌ها بالاتر از ۱۴ سال به طور فعال در گروه‌ها، انجمن‌ها یا سازمان‌ها حضور دارند.در‌ آلمان حدود ۲۱ درصد از پست‌های مدیریتی در اختیار زنان و از هر ۳ مدیر آلمانی، یکی زن است. در آلمان بیش از ۷ میلیون خارجی، حدود ۹ درصد جمعیت زندگی می‌کنند که در میان خارجی‌ها اتباع ترکیه با ۸/۱ میلیون نفر بزرگ‌ترین گروه را تشکیل می‌دهند. مهاجران ایتالیایی، صربستانی، یونانی و لهستانی بزرگ‌ترین گروه‌ها در میان خارجی‌ها هستند.
پرطرفدارترین رشته‌ها در آلمان مربوط به حقوق، اقتصاد و علوم اجتماعی است. رشته‌های علوم مهندسی، زبان و علوم فرهنگی، علوم طبیعی و پزشکی رده‌های بعدی را به خود اختصاص می‌دهند. در حال حاضر ۹۶/۱ میلیون نفر دانشجو در موسسه‌های آموزش عالی تحصیل می‌کنند که از این تعداد ۴۸ درصد زن هستند.حدود یک‌سوم از کل قدرت خرید آلمانی‌ها در اختیار افراد بالای ۶۰ سال است. بیشترین زمان اوقات فراغت آنان در کنار استفاده روزانه از تلویزیون، رادیو و مطالعه روزنامه به ورزش می‌گذرد. یک‌چهارم جمعیت آلمان را سالمندان تشکیل می‌دهند.
در آلمان برخلاف کشور خودمان که کودکان زیادی می‌بینیم، فرزند بسیار کم است؛ به طور متوسط میزان موالید ۴/۱ فرزند به ازای هر زن است یعنی ۱۴ درصد زیر ۱۵ سال و ۱۹ درصد بالای ۶۵ سال هستند. برلین یکی از بزرگ‌ترین شهرهای آلمان نشان پایتختی را بردوش خود دارد.
با هواپیما از فرودگاه فرانکفورت تا شهر برلین یک ساعت راه است؛ فرودگاه فرانکفورت یکی از بزرگ‌ترین فرودگاه‌های اروپاست که ۴ روز تمام باید در این فرودگاه بمانی تا بتوانی از تمام قسمت‌ها دیدن کنی.فرودگاهی که در آن چهره‌های تمام ملیت‌ها را مشاهده می‌کنی.بیشترین افرادی که با لباس‌های متحدالشکل در این فرودگاه رفت و آمد می‌کنند، کارکنان شرکت‌ هواپیمایی لوفت‌هانزا یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی آلمان است. لوفت‌هانزا در دنیا به سرویس‌دهی و امنیت معروف است و بحق می‌توان با یک بار سفر با این هواپیما، صحه بر این مطلب گذاشت. شهر برلین که دیوار و دروازه آن هر سال صدها توریست و جهانگرد را به خود جلب می‌کند. به گفته ITB بزرگترین بازار مکاره گردشگری جهان، برلین ارزش یک بار سفر را دارد. اولین نکته در بدو ورود به شهر برلین که توجه هر غریبه‌ای را جلب می‌کند، فراوانی خطوط دوچرخه‌سواری است.در این شهر خبری از ترافیک مثل آنچه در تهران می‌بینیم، نیست. حرکت خودروها در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها بسیار روان است و بیشتر از خودرو، دوچرخه‌سوارانی را می‌بینی که در خطوط مخصوص به خود در حال حرکت هستند. برلین بزرگ‌ترین مسیر دوچرخه‌سواری آلمان را داراست و تمام نقاط شهر را می‌توانی با دوچرخه طی کنی.
در برلین علاوه بر خطوط دوچرخه‌سواری، جایگاه‌های مخصوص پارک دوچرخه و قفل آن تعبیه شده که البته محل قفل دوچرخه در شکل و ابعاد گوناگون طراحی شده است.
در این شهر فقط نیم ساعت در صبح و نیم ساعت در بعد از ظهر شاهد ترافیک هستی، آن هم در زمان آغاز به کار و تعطیل شدن مدارس و ادارات.
برلین با ۹ خط مترو، ۳۷۰ خط اتوبوس، تراموا، قطار شهری و تاکسی از نظر حمل و نقل عمومی در وضعیت بسیار مناسبی قرار دارد؛ هر دو دقیقه یک بار شاهد ورود اتوبوس هستی و میان ساکنان برلین استفاده از حمل و نقل عمومی به طور کامل نهادینه شده است و این موضوع را می‌توان از شلوغی واگن‌های مترو، اتوبوس‌ها و ترامواها مشاهده کرد.
در برلین خبری از برج‌ساز و بسازوبفروش‌ها نیست، دلالانی که شهر را می‌فروشند تا پول بیشتری نصیب خود کنند.شهرداری برلین بیشتر از هفت طبقه تراکم به شهروندان نمی‌فروشد. برلین شهری با ساختمان‌های زیبا است که بافت سنتی در این ساختمان‌ها کاملا حفظ شده است.شهرداری فقط به چهار ساختمان اجازه ساخت و ساز در طبقات بالا را داده که این ساختمان‌ها در حاشیه شهر قرار دارند و کاربری این ساختمان‌ها فقط برای ساخت هتل است.
در برلین آلودگی بصری ساختمان‌ها را نمی‌بینی. بالکن‌ها برخلاف آنچه در تهران وجود دارد محلی برای آویزان شدن لباس و انباری نیست و گلدان‌های گل بسیار زیبایی در آنها قرار دارد که آرامش شهر را دوچندان کرده است.ساختمان‌های برلین مربوط به سال‌های ۱۸۶۰ تا ۱۹۰۰ به دلیل قدیمی بودن دارای پارکینگ نیستند.
وسط همه خیابان‌های دارای مسیر رفت و برگشت، مسیری نیز برای پارک خودروها تعبیه شده است که البته بیشترین سهم پارک متعلق به تاکسی‌ها است. برلین شهر گرانی است به عنوان یکی از شهرهای زیبای دنیا قیمت تمام اجناس در آن بسیار بالا است. اما در عین حال در شهر متکدی کمتر می‌بینی. فقط در کنار در بیرونی ایستگاه‌های مترو گداهای معروف به کولی‌های رومانی دیده می‌شوند. این گداها بسیار محترمانه نزدیک می‌شوند و درخواست پول می‌کنند که بیشتر درآمد آنان از طریق خارجیان تامین می‌شود.در این شهر سطل‌های زباله مکانیزه را نمی‌بینی.
سطل‌های بزرگ مکانیزه جمع‌آوری زباله داخل ساختمان‌ها و ادارات قرار دارند تا چهره شهر زیبا بماند و ماموران جمع‌آوری زباله سطل‌ها را از داخل ساختمان خارج و پس از شست‌وشوی مجدد در جای مخصوص خود در داخل ساختمان بازمی‌گردانند.اگر در خیابان ولیعصر دقت کرده باشید سطل‌های زباله طوسی‌رنگ را می‌بینید که به صورت بیضی آویزان تیر چراغ برق هستند. این نوع سطل‌های زباله را فراوان در برلین می‌بینی با این تفاوت که در این سطل‌ها فضای مخصوص خاموش کردن سیگار پیاده‌ها تعبیه شده است.خیابان‌ها و معابر برلین بسیار تمیز است. به هیچ وجهی زباله یا آشغالی، نخاله ساختمانی، جعبه‌های میوه، کارتن، آب‌دهان و ته سیگار نمی‌بینی.
آلمانی‌ها خوب به حدیث معروف مسلمانان «النظافه من الایمان» عمل می‌کنند.تبلیغات شهری در برلین بیشتر مربوط به نمایشگرها یا به‌اصطلاح تلویزیون‌های شهری است. بیلبوردهای تبلیغاتی در مکان‌های مخصوص به خود به دیوار چسبانده شده‌اند.
اما در برلین نیز مانند تهران افرادی هستند که دیوار را دفترچه شخصی خود قلمداد می‌کنند و هر نوشته یا تصویری که دوستش دارند بر روی دیوار نقاشی می‌کنند. در برلین خبری از توزیع تراکت، ‌برگ‌های تبلیغاتی توسط افراد خاصی نیست و تبلیغات بیشتر منحصر به نمایشگرها است که هر چند دقیقه یک‌بار تبلیغات آن تغییر می‌کند.برلین که هر سال پذیرای جشنواره فیلم برلین است، در خود جزیره موزه‌ها، بزرگ‌ترین مجموعه موزه اروپا، ارکستر فیلارمونیک، ۱۵۰ سالن تئاتر و ۱۷ دانشگاه و موسسه آموزش عالی را جای داده است.اقتصاد این شهر با نام شرکت‌های شرینگ و فیلیپ موریس به خود می‌بالد.دیوار برلین که به نماد جدایی آلمان معروف است، در نزدیکی ساختمان زیبا و بزرگ شهرداری واقع شده است.پس از فروپاشی دیوار برلین در ۹ نوامبر سال ۱۹۸۹ و یکپارچه شدن دو آلمان، شرق و غرب آلمان به هم پیوستند. در حاشیه شرقی آلمان برخلاف حاشیه غربی، مجتمع‌های مسکونی‌ای را البته نه با ارتفاع بلند مانند شهرک اکباتان در تهران می‌بینی که به خانه‌های سازمانی شرقی‌ها معروف است اما ۵۰ هزار آپارتمان آن منطقه خالی از سکنه است و مشتری زیادی ندارد.بیکاری در شرق برلین بیش از غرب است و بیشتر شرقی‌ها برای کار به غرب برلین مهاجرت می‌کنند.فراوانی فضای سبز در تمام شرق و غرب برلین، جنگل‌های سرسبز شمال ایران را تداعی می‌کند.یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های جنگلی آلمان در برلین واقع شده که فضای بزرگی را به خود اختصاص داده است. تمام نهال‌ها در این شهر توسط حفاظ‌های آهنی به‌گونه‌ای محصور شده‌اند تا توسط جسم خارجی از بین نروند.
ساکنان شهر برلین با وجود فضای سبز فراوان، گلدان‌های گل را نیز در مجاورت خانه‌های خود قرار داده‌اند تا شهر سبزتر از آنچه که هست دیده شود.
در برلین مشاغل مزاحم وجود ندارد و به هیچ عنوان صدای بوقی را نمی‌شنوی. رانندگان برای تاکسی‌ها ارزش زیادی قائل‌اند و بیشترین حق تقدم با رانندگان تاکسی است.
در چراغ‌های راهنمایی شهرهای آلمان، علاوه بر تصویر انسان، تصویر دوچرخه نیز وجود داشت که نشان از اهمیت دوچرخه‌سواری در این شهرهاست.
متروی تهران زیباترین و تمیزترین متروی دنیاست. متروی برلین با ساختاری قدیمی، از زیبایی و تمیزی متروی تهران برخوردار نیست. در برلین فقط شاهد تردد قطارهای زیاد در فاصله‌های زمانی بسیار کم هستید. دیوارهای داخلی متروی برلین با دست‌نوشته‌های مسافرین مزین شده و آراستگی متروی تهران را به هیچ عنوان تداعی نمی‌کند.
بیشترین فضای خیابان‌ها مختص به پیاده‌روهایی است که با کف‌پوش‌های مناسب به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند تا با پیاده‌روی در این خیابان‌ها به پا و کمر آسیبی نرسد. پیاده‌روهای خیابان ولی‌عصر می‌تواند تداعی‌کننده پیاده‌روهای شهر برلین باشد.
کمترین فضای خیابان مختص به خودروهای شخصی است که در این فضاها هم کمتر خودرویی را می‌بینی. یک خط از خیابان مربوط به اتوبوس بود که حتی دوچرخه‌سواران هم وارد این خط نمی‌شدند. سیستم فاضلاب به‌طور کامل در تمام شهر برلین وجو د دارد. جوی‌ها و آب‌راهی در برلین دیده نمی‌شود. با وجود ۱۰ دریاچه در این شهر، تمیزی سطح دریاچه و اطراف آن باعث می‌شود که چشم مدت‌ها به این دریاچه‌ها خیره بماند.
علت برخورداری برلین از نظم، زیبایی، تمیزی، رعایت اصول مقررات، به خاطر حاکم بودن سیستم خودگردانی محلی است.بنابر قانون اساسی آلمان، روستاها، بخش‌ها و شهرها حق دارند در اداره تمام امور محلی، در چارچوب قوانین و با مسوولیت خود تصمیم‌گیری کنند. حق خودگردانی محلی پیش از هر چیز شامل برنامه‌ریزی حمل و نقل عمومی در هر محل، ایجاد جاده‌ها، تامین آب، گاز و برق، ایجاد سیستم فاضلاب و شهرسازی است.
آلمان ۱۶ ایالت دارد که برلین یکی از بزرگ‌ترین ایالت‌های آن است و دولت‌های ایالتی انجام سه وظیفه حکومتی را به‌طور کامل برعهده دارند. امور مربوطه به آموزش که تا حدود زیادی بخش آموزش عالی را نیز دربرمی‌گیرد، امنیت داخلی و امور مربوط به نیروهای انتظامی و خودگردانی محلی.ریاست ایالت برلین با شهردار شهر برلین است و شهردار به تمام معنا اداره‌کننده شهر است، بنابراین انتخابات شهرداران در آلمان از اهمیت زیادی برخوردار است.هر ایالت از «گماینده‌»‌های مجزایی که همان شورای شهر هستند، تشکیل شده و هر حزب با تصاحب بیشترین کرسی‌های نمایندگی ایالت خود چند گزینه را به مردم معرفی می‌کند و مردم از بین گزینه‌های انتخاب شده یک نفر را به عنوان شهردار شهر خود انتخاب می‌کنند.
دوره‌های انتخاباتی در ایالت‌ها متفاوت است؛ در هر ایالت تعطیلات مدارس نیز متفاوت با ایالت دیگر است و بر همین اساس،‌ آلمان هیچ وقت دچار ترافیک نمی‌شود.نماینده‌ها در ایالت‌ها دارای استقلال مالی زیادی هستند.در برلین به دلیل پایتخت بودن علاوه بر دولت محلی، یک دولت ایالتی نیز هست و دارای موضوعات مجزایی است.
خبرنگار گروه اجتماعی «تهران امروز» ماحصل سفر ۵ روزه خود به شهرهای برلین، کلن و اسن و دیدارهایی که با معاون شهردار برلین، یکی از شهرداران مناطق برلین، اساتید دانشگاهی، بازدید از مرکز پلیس برلین، شهرداری و نماینده شهر کلن، مدیرکل صندوق بازنشستگی، بازدید از رادیو و تلویزیون منطقه غرب آلمان WDR، بازدید از مرکز اتحادیه‌ شهرهای منطقه «رور» و بازدید از» کانون دموکراسی بیشتر« را در شماره‌های بعدی چاپ خواهد کرد.در این گزارش‌ها، مطالبی درباره مناطق توریستی و گردشگری شهرهای برلین، اسن و کلن برای آشنایی بیشتر مخاطبان چاپ خواهد شد.
در سلسله گزارش‌های «سفر به آلمان» درباره وضعیت مطبوعات و روزنامه‌نگاران آلمان در قسمت پایین به طور مفصل توضیح داده شده است.
● آلمانی‌ها روزانه ۳۰ دقیقه روزنامه می‌خوانند
به گزارش خبرنگار اعزامی روزنامه «تهران امروز» به آلمان، ۳۳۶ روزنامه محلی در کنار ۱۱ روزنامه فرامنطقه‌ای و ۱۰ روزنامه با کیفیت در آلمان منتشر می‌شود.
۸ روزنامه عامه‌پسند با فروش تک نسخه‌ای نیز در این کشور فعالیت می‌کنند.در این میان، روزنامه پرنفوذ بیلد ـ سایتونگ «انتشارات آلکس اشپرینگر» با شمارگانی بالغ بر چهار میلیون، تنها روزنامه فرامنطقه‌ای با فروش تک نسخه‌ای است که جایگاه مهمی در عرصه‌های روزنامه‌نگاری آلمان دارد.مجموع شمارگان ۳۵۰ روزنامه آلمان به ۲۳ میلیون نسخه در روز می‌رسد.نسل جوان در آلمان کمتر روزنامه‌ می‌خوانند و بیشتر اطلاعات مورد نیاز خود را با اینترنت به دست می‌آورند.در حال حاضر ۵۵ درصد مردم آلمان یعنی ۷/۳۵ میلیون نفر از جمعیت بالای ۱۴ سال «آنلاین» هستند.با این وجود هنوز از هر دو فرد بالغ در آلمان، یک نفر روزنامه می‌خرد.
پاره‌ای از روزنامه‌ها از نظر سیاسی و فرهنگی مانند «فرانفکورتر آلگماینه سایتونگ» و «زود دویچه سایتونگ» بسیار پرنفوذند.در کنار مجله‌های پرسابقه عمومی، مجله‌های تخصصی بیش از پیش در آلمان رونق گرفته‌اند به‌طوری که حدود ۲۰ هزار مجله عمومی با شمارگانی حدود ۲۰۰ میلیون نسخه در این کشور منتشر می‌شود.پرفروش‌ترین مجله‌های آلمان«اشترن»، «فوکوس» و «اشپیل» مجله‌هایی هستند که بخشی فعال از مباحث اجتماعی را تشکیل داده و یا گاه خود به موضوع مباحثی مهم تبدیل شده‌اند.
«اشپیگل» به عنوان یک مجله سیاسی، شاید در دراز مدت بیشترین تاثیری را که از یک هفته‌نامه انتظار می‌رود، به جا گذاشته است.در آلمان ۷۰ هزار روزنامه نگار حرفه‌ای فعالیت می‌کنند که فقط در برلین ۱۲۰۰ روزنامه خارجی عضو اتحادیه مطبوعات خارجی هستند که مجوز فعالیت آنان از دفتر مطبوعاتی دولت فدرال صادر شده است.آلمان از نظر تراکم روزنامه در اروپا در رتبه هفتم قرار دارد؛ هر آلمانی روزانه به‌طور میانگین ۳۰دقیقه روزنامه می‌خواند.عرصه فناوری اطلاع‌رسانی و ارتباطات با ۷/۱ میلیون شاغل از مهم‌ترین بخش‌های اشتغالزا در این کشور است.مطبوعات در آلمان به روزنامه‌های فوق منطقه‌ای، روزنامه‌های منطقه‌ای، هفته‌نامه‌های خبری، مجلات هفتگی غیرخبری و ماهنامه‌ها، گاه‌نامه‌ها و متفرقه تقسیم می‌شود.
● روزنامه‌های فوق‌منطقه‌ای:
روزنامه‌هایی هستند که در سطح وسیع در کشور توزیع سرتاسری می‌شوند. برخی از این روزنامه‌ها ابتدا کار خود را به صورت روزنامه‌های محلی شروع می‌کنند. مطالب اصلی این روزنامه‌ها با گرایش‌های سیاسی گوناگون خبر‌های روز هستند که در بخش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ورزشی به چاپ می‌رسند. شماره‌های روز شنبه این روزنامه‌ها که معمولاً شامل آگهی‌های استخدام، مستغلات و نیازمندی‌های عمومی هستند، گاه حجمی تا نزدیک به ۲۰۰ صفحه پیدا می‌کنند. روزنامه‌های پرتیراژ آلمان شامل فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ، زوددویچه سایتونگ، دی ولت، فرانکفورتر روند شاو، تاکس سایتونگ و بیلد می‌شود.
▪ فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ
(Frankfurter Allgemeine Aeitung)
روزنامه‌ای است محافظه‌کار و نزدیک به مواضع حزب دموکرات مسیحی. با وجود این تمایلات سیاسی دیگر را هم منتشر می‌کند. این روزنامه‌ یکی از معتبرترین روزنامه‌های آلمان است و لحنی بسیار جدی دارد. خبرهایش را دست‌اندرکاران سیاسی با اهمیت تلقی می‌کنند. بخش فرهنگی فرانکفورتر آلگماینه از اعتباری خاص برخوردار است و مهم‌ترین منتقدان و نویسندگان آلمانی برای این صفحات کار می‌کنند.این روزنامه شبکه وسیعی از گزارشگر در سرتاسر جهان دارد که تعداد آنها در حال حاضر به ۵۳ نفر می‌رسد. بدین ترتیب این روزنامه در آلمان بیشترین تعداد خبرنگار مستقر در خارج را در اختیار دارد. در شهرهایی چون پاریس، لندن و نیویورک چند فرستاده به طور مجزا گزارش‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تهیه می‌کنند.
فرانکفورتر آلگماینه یک سردبیر ندارد، بلکه توسط یک هیات پنج نفره اداره می‌شود. این روزنامه که از سال ۱۹۴۹ کار خود را آغاز کرده در واقع جانشین روزنامه فرانکفورتر سایتونگ است که پس از بیش از ۱۲۰ سال انتشار در سال ۱۹۴۳ در زمان حکومت نازی‌ها تعطیل شد. تیراژ فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ نزدیک به ۴۰۰۰۰۰ نسخه است.▪ زوددویچه سایتونگ( Suddeutsche Zeitung )
این روزنامه که در سال ۲۰۰۵ به دنبال یک همه‌پرسی از سوی اتحادیه روزنامه‌نگاران آلمان مهم‌ترین «رسانه هدایت‌کننده فکر و عقیده در آلمان» خوانده شد، از سال ۱۹۴۵ در زمان اشغال آلمان توسط متفقین در شهر مونیخ با تیراژی نزدیک به ۴۰۰۰۰۰ نسخه منتشر می‌شود.این روزنامه از لحاظ سیاسی یک رسانه لیبرال – انتقادی است . زوددیچه سایتونگ هم برای بخش فرهنگی اهمیت خاصی قائل می‌شود. مهم‌ترین بخش روزنامه صفحه سه است که هر روز حاوی گزارشی تحلیلی از حوادث مهم در صحنه داخلی یا خارجی است. این روزنامه روزهای دوشنبه برگزیده‌ای از مقالات اساسی نیویورک تایمز را به صورت روزنامه‌ای ضمیمه منتشر می‌کند. روزهای جمعه نیز یک ضمیمه فرهنگی در قطع مجله همراه با آن توزیع می‌گردد.
▪ دی ولت ( Die Welt)
روزنامه‌ای است که در آوریل ۱۹۴۶ در هامبورگ، مرکز تحت اشغال نیروهای انگلیسی تحت نظارت متفقین کار خود را آغاز کرد و در سال ۱۹۵۳ به روزنامه‌نگاری به نام آکسل اشپرینگر واگذار شد. دی ولت روزنامه‌ای است با تمایلات شدیداً محافظه‌کارانه. این روزنامه در حال حاضر در آن واحد در دو شهر هامبورگ و برلین منتشر می‌شود. هیات تحریریه آن نیز در این دو شهر مستقر است. روزنامه برلینر مورگن پست نیز در برلین توسط دی ولت منتشر می‌شود.
این روزنامه عضو اتحادیه روزنامه‌های اروپایی است که علاوه بر دی ولت، مسوولیت انتشار دیلی تلگراف در لندن، فیگارو در پاریس و آ – ب - ث در مادرید را بر عهده دارد. دی ولت همه روزه در ۲۵۰۰۰۰ نسخه منتشر می‌شود.
▪ فرانکفورتر روندشاو ( Frankfurter Rundschau)
فرانکفورتر روندشاو دومین روزنامه‌ای است که در سال ۱۹۴۵ پس از جنگ دوم جهانی در آلمان به چاپ رسید. (پس از زوددویچه سایتونگ). ناشران اولیه این روزنامه ابتدا نیروهای آمریکایی بودند که فرانکفورت را در اشغال خود داشتند. امتیاز فرانکفورتر روند شاو سپس به گروهی روزنامه‌نگار چپ‌گرا (از جمله کمونیست‌ها) واگذار شد، ولی بعد کمونیست‌ها را از هیات تحریریه اخراج کردند.این روزنامه که در فرانکفورت با رقیب سرسختی چون فرانکفورتر آلگماینه روبه‌روست، طی چند سال اخیر با مشکلات مالی شدیدی مواجه شد، به طوری که سرانجام حزب سوسیال دموکرات بخش اعظمی از سهام این روزنامه را خرید – به این شرط که برای چاپ مقالات مورد نظر خود اعمال نفوذ نکند. این روزنامه که کماکان ضرر می‌دهد، طی چند سال اخیر بیش از نیمی از ۱۷۰۰ عضو خود را اخراج کرده است. نیمی از سهام سازمان انتشاراتی ناشر فرانکفورتر آلگماینه سرانجام سال گذشته به تصرف انتشارات دومون در دوسلدورف درآمد که از موسسات بزرگ انتشاراتی چند ملیتی است. فرانکفورتر آلگماینه که اخیراً برای بالابردن فروش قطع خود را نیز کوچک کرده است، ۱۵۰۰۰۰ نسخه تیراژ دارد.
▪ تاگس سایتونگ (die tageszeitung)
تاگس سایتونگ یکی از روزنامه‌های فوق منطقه‌ای آلمان است که در سال ۱۹۷۸ در برلین به عنوان یک روزنامه چپ به چاپ می‌رسد. این روزنامه که به صورت تعاونی اداره می‌شود، حدود ۶۰۰۰۰ تیراژ روزانه دارد که ۵۰۰۰۰ نسخه از آن مستقیما برای مشترکین فرستاده می‌شود. این روزنامه چه از لحاظ لحن و چه موضوعاتی که مطرح می‌کند با روزنامه‌های سنتی تفاوت دارد و به‌خصوص از مواضع حزب سبز و سوسیال دموکرات‌های چپ دفاع می‌کند.تاگس سایتونگ یا تاتس برای مناطق مختلف آلمان ضمیمه‌های منطقه‌ای نیز چاپ می‌کند. هفته‌ای یک بار روزهای پنجشنبه نیز یک ضمیمه به زبان ترکی همراه با تاتس منتشر می‌شود.
▪ بیلد( Bild )
سوای مطبوعات خبری یومیه، روزنامه دیگری هم همه روزه در آلمان منتشر می‌شود که در میان صد روزنامه پرتیراژ جهان، مقام پنجم را دارد. بیلد سایتونگ روزنامه‌ای است که همه روزه در ۳۳ شهر با حجم و محتوای کم و بیش گوناگون در تیراژ ۵/۳ میلیون نسخه منتشر و در بیش از ۱۰۰۰۰۰ کیوسک روزنامه فروشی در ۴۴ کشور به قیمت تک شماره‌ای ۵۰ سنت به فروش می‌رسد.این روزنامه روزانه به دست ۴۹/۱۱ میلیون نفر از افراد ۱۴ سال به بالا می‌رسد که ۷/۱۷ درصد از جمعیت آلمان را تشکیل می‌دهند. ۶۲ درصد از خوانندگان این روزنامه مرد و بقیه زن هستند.
در میان خوانندگان بیلد ۴۵ درصد سواد دبستانی،‌۳۲ درصد در حد سیکل اول متوسطه و ۴ درصد دیپلم دارند. خوانندگان این روزنامه که به بنگاه انتشاراتی اشپرینگر (از جمله ناشر دی ولت) تعلق دارد برای خواندن هر شماره به طور متوسط ۳۸ دقیقه وقت صرف می‌کنند.این روزنامه که بیش از نیمی از صفحات آن با عکس پر شده است در روزنامه‌نگاری از روشی پیروی می‌کند که خود آن را ژورنالیسم مدرن می‌نامد. مطالب تا آنجا که ممکن است به طور خلاصه و با به کاربردن واژگانی محاوره‌ای مطرح می‌شوند تا خوانندگان کم سواد هم آن را درک کنند.روزنامه بیلد بدین‌ترتیب بیش از هر روزنامه دیگری در آلمان می‌تواند افکار و نظریات خود را به خوانندگان کم‌سواد القا کند.
● هفته‌نامه‌ها:
▪ اشپیگل( Der Spiegel)
هفته‌نامه‌ای است که از سال ۱۹۴۷ در هامبورگ منتشر می‌شود. اشپیگل که هر روز دوشنبه در ۱/۱ میلیون نسخه توزیع می‌شود، پرتیراژترین مجله خبری اروپاست.ردولف آوگشتاین، بنیانگذار اشپیگل تا سال ۲۰۰۲ که از دنیا رفت سرپرستی این نشریه را برعهده داشت. او در زمانی که در قید حیات بود نیمی از سهام اشپیگل را میان اعضای مجله تقسیم کرد. آخرین سردبیری که آوگشتاین برای اشپیگل انتخاب کرد، اشتفان آوست است که هنوز هم این مقام را برعهده دارد.اشپیگل بخصوص به سبب انتشار اطلاعات پشت پرده شهرت دارد و دولت‌های آلمان و بخصوص دولت هلموت کهل را با افشاگری‌هایش چندین بار به نزدیکی مرحله سقوط سوق داده بود.
گزارشی که اشپیگل در سال ۱۹۶۲ درباره عدم کارایی جنگنده‌های استارفایتر ارتش آلمان نوشت، وزیر دفاع وقت، فرانس یوزف اشتراوس را وادار به استعفا و خود آوگشتاین را نیز به اتهام افشای اسرار محرمانه نظامی روانه زندان کرد. این ماجرا که تحت عنوان «ماجرای اشپیگل» در فرهنگ زبان آلمانی نیز وارد شده است، مهم‌ترین نشانه قدرت مطبوعات در این کشور تلقی می‌شود.اشپیگل علاوه بر بخش گزارش‌ها و تحلیل‌های داخلی، از یک بخش نیرومند گزارش‌های بین‌المللی و فرهنگی نیز برخوردار است که معمولاً فرستادگان مستقر این نشریه در خارج آنها را تهیه می‌کنند. خط‌مشی سیاسی اشپیگل را می‌توان لیبرال افراطی خواند، گرچه موضع آن پس از فوت آوگشتاین تا اندازه‌ای نرم و محافظه‌کارانه شده است.
▪ فوکوس (Fosus)
فوکوس هم مانند اشپیگل یک مجله خبری است که از سال ۱۹۹۳ توسط بنگاه انتشاراتی بوردا (که به خاطر نشریات مختص زنان و نیز مجلات تلویزیونی و سرگرم کننده شهرت دارد) در مونیخ منتشر می‌شود.
این مجله خود را رقیب دو هفته‌نامه اشپیگل و اشترن می‌داند. فوکوس موضعی محافظه‌کارانه دارد و در انتخابات از حزب دموکرات مسیحی حمایت می‌کند. از این مجله همه هفته ۷۳۰ هزار نسخه به فروش می‌رسد.
▪ اشترن( Stern)
این مجله هفتگی در سال ۱۹۴۸ توسط هنری نانن بنیانگذاری شد و در حال حاضر با تیراژ فروشی به میزان حدود یک میلیون نسخه در کنار اشپیگل پرفروش‌ترین هفته‌نامه خبری اروپاست.اشترن علاوه بر تحلیل‌های مشروح سیاسی و اجتماعی، بخش بزرگی از صفحات خود را به گزارش‌های تصویری اختصاص می‌دهد و از انتشار خبرهای جنجالی نیز کوتاهی نمی‌کند.انتشار «خاطرات هیتلر» که در سال ۱۹۸۳ در این نشریه منتشر شد و همگی جعلی بودند، یکی از عظیم‌ترین جنجال‌های رسانه‌ای تاریخ آلمان را به‌پا کرد. خط‌مشی سیاسی اشترن را می‌توان لیبرال انتقادی و یا لیبرال چپ نامید.
▪ دی سایت(Die Zeit)
هفته‌نامه‌ای است در قطع روزنامه‌ای که از سال ۱۹۴۶ در هامبورگ منتشر می‌شود. خوانندگان این هفته‌نامه حجیم با بخش‌های مجزای سیاست، پرونده، اقتصاد، علم، فرهنگ، ادبیات، سفر، شانس و مجله ضمیمه «زندگی» اغلب تحصیلات دانشگاهی دارند. خط‌مشی سیاسی سایت لیبرال است ولی افکار و عقاید مختلف افراد نیز با ذکر نام در آن به چاپ می‌رسد.
خانم ماریون گرفین دونهوف، یکی از معتبرترین روزنامه‌نگاران و نویسندگان آلمانی از ابتدای انتشار تا زمان فوت خود در سال ۲۰۰۲ ناشر این هفته‌نامه بود. هلموت اشمیت، صدراعظم پیشین آلمان نیز پس از کناره‌گیری تا به امروز ناشر دیگر این نشریه است. میشائیل ناومان، وزیر مشاور در امور فرهنگی آلمان در دوره صدارت عظمای گرهارد شرودر نیز یکی دیگر از ناشران سایت است. در سایت که بجز شعب برلین و فرانکفورت در آلمان، دفاتری در لندن، بروکسل، پاریس، مسکو و واشنگتن دارد حدود ۱۱۵ روزنامه‌نگار به عنوان عضو ثابت کار می‌کنند.
● روزنامه‌های منطقه‌ای یا محلی
روزنامه‌های منطقه‌ای روزنامه‌هایی هستند که در یک منطقه خاص منتشر می‌شوند و بخشی از مطالب اساسی آنها به امور خاص آن منطقه بستگی دارد. در آلمان تقریباً در هر شهر و شهرکی حداقل یک روزنامه منطقه‌ای منتشر می‌شود که تعدادشان به ۳۳۴ روزنامه می‌رسد و در سطح آلمان با تیراژ جمعاً ۸۵/۱۴ میلیون نسخه منتشر می‌شوند.
برخی از این روزنامه‌ها مانند برلینر سایتونگ، لایپزیگر فولکس سایتونگ و یا گنرال انسایگر بن در خارج از محل انتشار خود نیز خواننده دارند.
● رادیو و تلویزیون در آلمان
تلویزیون در آلمان برای نخستین‌بار در ۲۲ ماه مارس سال ۱۹۳۵ کار خود را آغاز و به‌طور منظم از فرستنده برلین به پخش برنامه‌های زنده پرداخت. نقطه اوج فعالیت آن زمان پخش مستقیم مسابقات المپیک سال ۱۹۳۶بود.
در حال حاضر ۱۴۵ فرستنده تلویزیونی در آلمان وجود دارد که بیشتر آنها به بخش خصوصی و در نتیجه اقتصادی تعلق دارند.به‌طور کلی تلویزیون در آلمان به ۲ بخش به اصطلاح «عام‌المنفعه» یا «عمومی ـ قانونی» و بخش خصوصی تقسیم می‌شود.تلویزیون عام‌المنفعه در واقع همان تلویزیون دولتی است با این تفاوت که:
ـ بودجه آن به صورت عوارض مستقیم از تمام خانواده‌های دارنده تلویزیون اخذ می‌شود، گرچه دولت نماینده‌ای در هیات امنای این تلویزیون‌ها دارد ولی تصمیم‌گیری‌های تلویزیون توسط مدیران آن که عضو دولت نیستند اتخاذ می‌شوند و تلویزیون‌های عمومی چون بودجه خود را از طریق عوارض کسب می‌کنند تنها به صورت محدود و در ساعات بعدازظهر اجازه پخش آگهی دارند.آلمان دارای ۳۰۰ ایستگاه رادیویی، ۶۰ فرستنده دولتی و ۲۴۰ فرستنده تجارتی است که اغلب نیز در محدوده‌های محلی فعالیت دارند و با یکدیگر رقابت می‌کنند.رسانه‌های تلویزیونی آلمان به فرستنده‌های خصوصی و دولتی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، دارای برنامه‌های جامع یا تخصصی تقسیم می‌شوند.تلویزیون دولتی دارای ۱۲ کانال سراسری، ۸ کانال منطقه‌ای و ۳ کانال فراملی است.کانال‌های منطقه‌ای از طریق ماهواره برنامه پخش می‌کنند.
«دویچه وله» به عنوان رادیو و تلویزیون برای شنودگان و بینندگان خارج از آلمان، «آرته» کانال مشترک آلمان و فرانسه و «۳ سات» کانال مشترک فرهنگی بین آلمان، اتریش و سوئیس، توانسته‌اند با مجموع هزینه‌ای بالغ بر ۵ میلیارد یورو، حاصل از عوارض دریافتی از دارندگان دستگاه‌های گیرنده، درآمد آگهی و سایر منابع اداره ‌شوند. این کانال‌ها سهم بسیار بالایی در جلب مخاطب دارند و در قیاس با نهادهای مشابه در جهان از جمله بزرگ‌ترین موسسه‌های رادیو ـ تلویزیونی به‌شمار می‌روند.
● تلویزیون عمومی
تلویزیون‌های عمومی در آلمان شامل ARD و ZDF است. ARD (برنامه مشترک فرستنده‌های تلویزیونی آلمان) و یا برنامه اول: برنامه‌های این فرستنده را ۹ مرکز در ایالات آلمان تهیه می‌کنند. این ۹ فرستنده هر کدام بخشی از برنامه‌های فرستنده سرتاسری (برنامه اول) را تهیه می‌کنند و هر کدام نیز برنامه ۲۴ ساعته ویژه‌ای برای ایالت محل استقرار خود دارند که به اصطلاح «برنامه‌های سوم» خوانده می‌شوند. این برنامه‌ها در گذشته تنها در محل استقرار فرستنده قابل دریافت بودند، ولی اکنون از طریق ماهواره یا کابل در سرتاسر کشور دریافت می‌شوند.
ZDF (برنامه دوم تلویزیون آلمان)، مرکز این برنامه شهر ماینس است که دفتر بزرگی هم در شهر برلین دارد.این دو فرستنده علاوه بر برنامه‌های اصلی خود، مجموعه‌ای از برنامه‌های دیگر را نیز به صورت مشترک و یا مجزا تهیه می‌کنند که بخش بزرگی از آنها برنامه‌های دیجیتال هستند که کم و بیش جنبه آزمایشی دارند و تنها توسط گیرنده‌های دیجیتال دریافت می‌شوند.این دو فرستنده از برنامه‌های مشترکی برخوردار هستند که شامل arte، ۳sat و phoenix است.arte ، فرستنده‌ای که به صورت مشترک با تلویزیون فرانسه تهیه می‌شود و اغلب برنامه‌های آن جنبه فرهنگی دارد. این فرستنده برنامه‌های خود را به دو زبان فرانسوی و آلمانی پخش می‌کند و می‌توان زبان مورد نظر را برای شنیدن تنظیم کرد.۳sat، فرستنده‌ای با برنامه‌های فرهنگی و سیاسی که با مشارکت تلویزیون‌های اتریش و سوئیس تهیه می‌شود.Phoenix نیز برنامه گزارشی و خبری را پخش می‌کند.رادیو و تلویزیون کاملا دولتی آلمان deutsche welle است که تحت سرپرستی وزارت خارجه قرار دارد و علاوه بر یک برنامه چند زبانه تلویزیونی، برنامه‌های گوناگون رادیویی به زبان‌های مختلف دارد.
● بخش خصوصی
دو مجموعه بزرگ تلویزیون خصوصی در آلمان وجود دارد که هزینه‌های خود را از طریق آگهی تامین می‌کنند. برنامه‌های این فرستنده‌ها به این دلیل بیشتر جنبه سرگرم‌کننده دارند و سرویس‌های خبری آنها از اهمیت خاصی برخوردار نیستند.تلویزیون RTL شامل فرستنده‌های RTL، VOX، RTLII و فرستنده خبری n-tv است.
تلویزیون sat۱.pro۷ نیز شامل فرستنده‌های sat۱، pro۷، kabel۱ و فرستنده خبری n۲۴ و فرستنده ورزشی DSF است.
علاوه بر این دو مجموعه بیش از ۱۰۰ فرستنده خصوصی دیگر در آلمان هستند که در زمینه‌های مختلف فعالیت دارند.
فرستنده‌های ورزشی، فرستنده‌های پخش موسیقی پاپ، فرستنده‌های فروش کالاهای مصرفی به صورت تلویزیون و فرستنده‌های خبری اقتصادی.
علاوه بر این چند مجموعه چند فرستنده دیگر هم هستند که برنامه‌های آنها تنها از طریق اشتراک و دریافت دکودر قابل دریافت هستند. این فرستنده‌ها که اغلب برنامه‌های خارجی و فیلم‌های سینمایی پخش می‌کنند، از طریق کابل دریافت می‌شوند. در بیش از ۹۵ درصد خانوارهای آلمانی حداقل یک دستگاه تلویزیون وجود دارد.

فاطمه تنهایی

منبع : روزنامه تهران امروز