از خطابه‌گویان و راه‌یابان دیروز تا راهنمایان امروز

صنعت گردشگری در سال‌های اخیر به‌عنوان مهمترین مقوله در امر پیشرفت جوامع نقش داشته است.صنعتی که از گذشته‌های دور البته نه به شکل امروزی وجود داشته زیرا مردم روزگاران پیشین نیز به سفر کردن علاقه داشته و اهمیت آن را دریافته بودند. هر چند به سفر کردن علاقه داشته و اهمیت آن را دریافته بودند. هر چند مسافرت و انتقال یافتن از یک مکان به مکانی دیگر بسیار سخت و دشوار بود اما مردمانی که به این مسئله توجه جدی داشتند نه از گرمای تابستان و نه از راهزنانی که در میان کوه‌ها کمین بسته بودند هراسی به دل راه نمی‌دادند و راه خود را برای رسیدن به آنچه در ذهن داشتند پیش می‌گرفتند. بسیاری برای تجارت، اندکی برای کسب علم و عده‌ای برای دیدار از بستگان و آشنایان به غرب رفته خود عزم سفر می‌کردند. اما از این میان عده‌ای نیز برای به پیدا کردن بهتر مسیر و آشنا شدن به مقاصد سفر خود اطلاعات کافی نداشتند و از همان‌جا بود که راهنمایان این گروه‌ها شکل گرفتند. عده‌ای که با اطلاعات و آگاهی خود نسبت به راه‌ها، جاده‌ها و مسیرهای دشوار و سهل می‌توانستند به مسافران کمک شایانی کنند. این رویه از گذشته تا به امروز ادامه داشته و در همین دوران نیز به پیشرفت‌هائی رسید. در جامعه امروز راهنمایان وجهه بهتری نزد مسافرین یافته‌اند و حتی دیگر به‌عنوان یک رشته به‌خصوص تحت آموزش قرار داده می‌شوند و وظایف بیشتری بر دوش آنها قرار گرفته است.در همین رابطه مسعودی مورخ و کارشناس می‌گوید: در صنعت گردشگری که عموماً به‌صورت دسته‌جمعی اجرا‌ء می‌گردد فردی که مهمترین نقش را در این میان بازی می‌کند، فردی که حاصل زحمات تمام آژانس‌ها است و می‌تواند این تلاش را به نقطه اوج برساند یا یکباره تمام آن را از میان برد راهنما و در اصطلاح لیدر تور است. شخصی که مورد اعتماد هر دو طرف مسافر و آژانس است و شاید بتوان گفت مهمترین نقش را در گردشگری ایفا می‌کند. حال نیاز است که شغل این شخص تعریف شد و حدود و مرز آن همراه انتظاراتی که طرفین از او دارند نیز مشخص باشد. این راهنمای تور می‌افزاید: این شغل اگر چه سابقه‌ای حدود ۴۰ تا ۵۰ ساله در کشور ما دارد ولی بتازگی مورد اهمیت قرار گرفته. زیرا در پی همان بی‌اطلاعی‌ها از کم و کیف دقیق صنعت گردشگری و به دنبال آن راهنمایان نیز خود گاهی از اهمیت شغل خود بی‌اطلاع هستند و طرف‌های آنان هم که تورگردان و مردم هستند نیز اطلاع دقیقی از تعریف این شغل و انتظاراتی که باید از او داشته باشند ندارد.وی می‌گوید: ابتدائی‌ترین راهنمایان در طی قرون ۱۴ تا ۱۸ تورهای بزرگی ترتیب می‌دادند که مسافران آنها را جوانان اشرافی تشکیل می‌دادند. راهنمایان آن دوره یا خطابه‌گویان عبارت بودند از کسانی‌که دارای فصاحت بوده و به چند زبان سخن می‌گفتند و به کلیه موضوعات اشراف داشتند مانند تاریخ، ادبیات، معماری و دیگر امور. سپس با نیاز به دانستن جغرافی برای طی راه به‌طور دقیق‌تر، به اشخاصی که در این زمینه از تبحر برخوردار باشند احتیاج پیدا شود لذا از خردمندان و آموزگاران شخصی یا مشاورین روحانی استفاده شد که به راه‌یابان معروف شدند.در دوران امپراتوری باستان از ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح تا ۵۰۰ سال پس از آن تمدن‌های بزرگی مانند ایرانیان، یونانی‌ها، رومی‌ها و آشوری‌ها و مصری‌ها از طریق زمین و دریا به وسیله راهنمایان خود به نام Proemos یا نمایندگان و مدیران تورها به سفر خود ادامه می‌دادند.در دوران قرون وسطی به‌علت سقوط امپراتوری روم جاده‌ها، تجارت و اقتصاد نیز به افول و انحطاط کشیده شد.راهنمایان طی این دوران به نام‌های راه‌یابان، حافظان ایمنی حامیان و رشوه‌دهندگان معروف بودند. در دوره‌های بعد مانند رنسانس با به‌وجود آمدن صنعت و رشد دوباره تمدن تورهای بزرگ شکل گرفت که به نام دوره آموزش خوانده می‌شد.مسعودی می‌افزاید: در این دوره تصویر راهنمایان در نظر دیگران بهبود یافته بود و راهنمایان به‌عنوان آموزگاران مسافر شناخته می‌شدند. آنها در ایالات متحده پس از جنگ‌ شکل گرفتند و در جنگ پنسیلوانیا خانواده‌های کشته‌شدگان و عدم سوءاستفاده افراد سودجو، از طرف مسئولان تصمیم گرفته شده راهنمایان را پس از طی دوره با نصب کارت راهنمائی بر روی سینه آنها جهت هدایت خانواده‌ها به‌سوی اجساد فرزندانشان به پارک پنسیلوانیا اعزام کنند. همچنین این مورخ می‌افزاید: راهنمایان اروپا از انگستان و با کمک توماس کوک در سال ۱۸۴۱ با آموزش‌های لازم همراه با ارزشیابی و تدوین مقررات راهنمایان این رشته تعریف و ایجاد شد. موزه‌داران در این دوره از شهرت بسیار خوبی برخوردار بودند که به آنها Docent گفته می‌شد.

منبع : روزنامه اعتماد