از خاراندن پوست خود اجتناب کنید

اگزما واژه یی کلی برای وضعیت های مختلف پوست ملتهب است. یکی از شایع ترین فرم های آن درماتیت یا اگزمای آتوپیک است. تقریباً ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری مزمن، عودکننده و خارش دار هستند که در بعضی موارد در کودکی شروع می شود. خوشبختانه خیلی از کودکان مبتلا به اگزما با بزرگ شدن بیماری شان بهبود می یابد. در مجموع درماتیت آتوپیک بسته به عوامل بیرونی خود را بروز می دهد. اگرچه علتش ناشناخته است، به نظر می رسد ناشی از پاسخ غیرطبیعی سیستم دفاعی بدن است. در افراد مبتلا به اگزما پاسخ التهابی به مواد محرک سبب خارش و خاراندن می شود. اگزما واگیردار نبوده و مانند خیلی از بیماری های دیگر درمان قطعی ندارد. با این حال در بیشتر بیماران بیماری ممکن است با اجتناب از عوامل محرک بهبود یابد. اگرچه اگزما از فردی به فرد دیگر متفاوت به نظر می رسد اغلب با تکه هایی از ضایعات پوستی خشک، قرمز و شدیداً خارش دار مشخص می شود. اگزما گاهی تحت عنوان ضایعات بثوری خارش دار نیز شناخته می شود زیرا به دنبال خارش و خاراندن ضایعات پوستی ظاهر می شود. اگزما در هر قسمت از بدن به وجود می آید با این حال در شیرخواران اگزما به صورت تیپیک در پیشانی، گونه، ساعد، ساق پا، پوست سر و گردن رخ می دهد. در کودکان و بزرگسالان اگزما به صورت مشخص در صورت، گردن، قسمت داخلی آرنج، زانو و قوزک پا رخ می دهد. در بعضی افراد اگزما ممکن است تاولی و ترشح دار باشد. در بعضی دیگر ممکن است به صورت ضایعات پوسته ریز، خشک و قرمز خود را نشان دهد. خارش مزمن به دلیل افزایش ضخامت پوست سبب چرمی شدن (لیکن فیکاسیون) پوست می شود.
● علت خارش در اگزما
بسیاری از مواد، عامل محرک در اگزما شناخته شده است ولی در همه افراد سبب این حالت نمی شود. در بسیاری مواقع علت اصلی شعله ور شدن بیماری نامشخص خواهد ماند. در برخی موارد به نظر می رسد مواد خشن و زبر که در تماس با پوست قرار می گیرند سبب خارش می شوند. در بعضی دیگر گرما یا تعریق زیاد سبب بروز علائم می شود. در بعضی از بیماران نیز صابون ها، پودرهای رختشویی، گندزداها، تماس با آبمیوه تازه یا گوشت، مایت موجود در غبار بزاق حیوانات ممکن است سبب خارش شود.
عفونت های فوقانی دستگاه تنفسی که عمدتاً توسط ویروس ها رخ می دهد می تواند سبب شعله ور شدن بیماری شود. استرس گاهی اوقات سبب بدتر شدن بیماری می شود.
● چه کسانی به اگزما مبتلا می شوند
اگزما کودکان و بالغان، هر دو را درگیر کرده است اما معمولاً بیماری در شیرخوارگی شروع می شود. اگرچه علت اصلی بیماری شناخته نشده، اما معمولاً شرح حال خانوادگی حساسیت و آلرژی وجود دارد. افرادی که از نظر ژنتیک مستعد هستند و در معرض عوامل محرک محیطی قرار می گیرند، ممکن است اگزما را نشان دهند. خیلی از افرادی که اگزما دارند از رینیت آلرژیک (حساسیت فصلی) و آسم شکایت کرده یا در خانواده شان، افراد مبتلا به این بیماری ها وجود دارند.
● شیوع بیماری
انستیتوی ملی سلامت امریکا تخمین می زند ۱۵ میلیون نفر اشکالی از اگزما را دارند. حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد همه شیرخواران اگزما دارند با این حال نیمی از بیماران تا سنین بین ۵ تا ۱۵ سالگی بهبود می یابند. سایرین بعضی از اشکال این بیماری را در طول زندگی از خود نشان می دهند.
چگونه می توان از این بیماری جلوگیری کرد
با رعایت نکات بسیار ساده مانند موارد ذیل می توان از بروز بیماری تا حدودی جلوگیری کرد.
- مرطوب کردن مکرر پوست
- اجتناب از تغییرات ناگهانی در درجه حرارت یا رطوبت
- اجتناب از تعریق یا گرم شدن زیاد از حد بدن
- کاهش استرس
- اجتناب از مواد خارش زا مثل پشم یا سایر عوامل محرک
- اجتناب از صابون ها، پودرهای رختشویی و حلال های قوی
- اجتناب از عوامل محیطی که سبب تحریک و آلرژی می شوند مثل گرده، دانه ها، مایت، پشم و کرک حیوانات
- اجتناب از هرگونه غذایی که سبب بروز بیماری شود.
● درمان اگزما
یکی از مهم ترین اجزای درمان اگزما، اجتناب از خاراندن است. اگزما معمولاً خشک و خارش دار است. شایع ترین درمان، استفاده از لوسیون یا کرمی است که تا حد امکان پوست را مرطوب نگه می دارد. این درمان به خصوص اگر چند دقیقه پس از حمام کردن استفاده شود، موثر بوده و سبب احساس مرطوب ماندن پوست می شود. اگر کمپرس سردی مستقیماً روی ناحیه خارش دار پوست اعمال شود سبب تسکین خارش می شود. اگر وضعیت ادامه یافت یا بدتر شد یا بهبودی قانع کننده یی نیافت درمان موثر دیگر استفاده از کرم یا پمادهای کورتیکوسترویید (کورتون) برای کاهش التهاب است. در موارد شدیدتر، درمان با کورتون خوراکی انجام می گیرد ولی عوارض درمان شدیدتر بوده و اگر درمان قطع شود ممکن است بیماری شعله ور شود. در هر حال این درمان برای درازمدت توصیه نمی شود. باید دقت کرد استفاده از کورتون باید تحت نظارت و تجویز پزشک بوده و استفاده خودسرانه از آن عواقب جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. پوستی که تحت تاثیر اگزما است، ممکن است مکرراً عفونی شود. در این موارد استفاده از کرم ها و پمادهای آنتی بیوتیک (تحت نظارت پزشک) الزامی است. برای خارش های شدید آنتی هیستامین ها در شکل های مختلف موجود است. خواب آلودگی از عوارض این داروهاست. این داروها اگر غروب استفاده شوند باعث پیشگیری از بی قراری و ناراحتی ناشی از اگزما شده و سبب بهبود خواب می شوند. به دلیل اثر خواب آور این داروها باید از رانندگی و کار با وسایلی که نیاز به دقت بالا دارند، اجتناب کرد. درمان با تار (قطران) یا فتوتراپی، اثرات مثبتی دارد ولی باید در نظر داشت درمان با تار خوشایند نیست. فتوتراپی نیاز به وسایل اختصاصی دارد. در مواقعی که هیچ یک از درمان های بالا موثر نباشد استفاده از داروهای مهارکننده سیستم ایمنی می تواند باعث بهبود بیماری شود. داروهای جدیدی در حال اخذ تاییدیه لازم از FDA (اداره دارو و غذای امریکا) هستند.
● برای کودکان مبتلا به اگزما چه می توان کرد
برای موارد خفیف تا متوسط استفاده از مرطوب کننده به صورت مرتب مفید است. همان طور که خاطرنشان شد اگزما معمولاً با افزایش سن بهبود می یابد. علاوه بر اقداماتی مانند اجتناب از تغییرات شدید درجه حرارت و رطوبت و تهویه خوب هوا (جهت جلوگیری از وجود مایت در هوا) که در بالا ذکر شد، استفاده از صابون های ملایم برای پوست و لباس کودک توصیه می شود. بهتر است از لباس های کتان و با تهویه خوب استفاده شود.

دکتر رامین علاسوند
متخصص کودکان و نوزادان
افسانه طاعتی
کارشناس مامایی

منبع : روزنامه اعتماد