لینوکس در ایالت اکسترامادورا (Extremadora) اسپانیا

در آگوست ۲۰۰۴، نسخه‌ی جدید gnuLinEx، سیستم‌عاملی که توسط دولت خودمختار ایالت اکسترامادورا در اسپانیا استفاده می‌شود، عرضه شد. این نسخه به صورت مجانی توسط دولت مذکور توزیع می‌شود. اکسترامادورا یکی از ۱۷ ایالت خودگردان اسپانیاست که استقلال قابل ملاحظه‌ای از دولت مرکزی دارد که به عنوان نمونه می‌توان به استقلال سیستم آموزشی آن اشاره کرد. این ایالت در جنوب غربی اسپانیا و مرز پرتقال، در میانه‌ی مثلث شهرهای مادرید، سویل و لیسبون قرار گرفته است. ناحیه شامل ۸% از مساحت کل کشور اسپانیاست و جمعیت آن در حدود ۱.۱ میلیون نفر است که ۲.۶% از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهد. این جمعیت در ۳۸۳ شهر و روستای مختلف توزیع شده‌اند و تنها شهر Badjoz جمعیتی بیشتر از ۱۰۰.۰۰۰ نفر دارد. ناحیه‌ی اکسترامادورا فقیرترین ناحیه‌ی اسپانیا و پنجمین ناحیه‌ی فقیر در کل اتحادیه‌ی اروپاست. در ۱۹۹۸ اعلام شد که اینترنت، در صورتی که به آن توجهی نشود، باعث وجود شکاف دیجیتالی در این ناحیه خواهد شد. به همین دلیل یک پروژه‌ی منحصر بفرد در آن آغاز شد.
در ماه آوریل، دولت اقدام به یک رشته عملیات غیرمعمول برای تبدیل تمامی سیستم‌های کامپیوتری منطقه نمود. سیستم‌ها در تمامی ادارات دولتی، مراکز تجاری و خانه‌ها از ویندوز به لینوکس، که جایگزینی است رایگان، تغییر یافت.
در حالیکه چندین شرکت، بیلیون‌ها دلار ضرر کرده‌اند، Luis Millan Vazquez de Miguel سیاستمدار و پرفسور کالجی در اسپانیا، به موفقیت بزرگی نایل شده است. وی در حال برنامه‌ریزی‌هایی برای سرنگون کردن شرکت مایکروسافت در صنعت نرم‌افزار می‌باشد. Vazquez de Miguel، وزیر آموزش و پرورش یکی از ایالات غربی اسپانیا به نام اکسترمادورا، یک ایالت تقریباً روستایی پر از درختان زیتون و شهرک‌های کوچک، با ۱.۱ میلیون سکنه، است.
پیش از این Vazquez de Migue گفته بود که بالغ بر ۱۰.۰۰۰ دسک تاپ جریان را به سمت لینوکس عوض کرده‌اند و بیشتر از ۱۰۰.۰۰۰ سیستم دیگر نیز در برنامه‌ی زمانبندی سال آینده قرار دارند. وی می‌افزاید "آینده از آن ما خواهد بود." اگر مایکروسافت در مورد کدهایش بخشنده‌تر از وضعیت فعلی نشود، افراد بتدریج استفاده از آن را متوقف خواهند نمود و کم کم از صحنه محو خواهد شد.
در سال جاری، آلمان اعلام کرد که قراردادی، برای استفاده از لینوکس در بسیاری از سیستمهای دولتی، امضاء کرده‌است. دیگر قطبهای اقتصادی مهم نظیر انگلیس، چین، ایتالیا و برزیل نیز در حال بررسی روی این موضوع هستند.
مایکروسافت معتقد است چندین سال است که نرم‌افزارهای آزاد، از نظر ساخت محصولات تجاری، در مرتبه‌‌ی پایین‌تری قرار دارند؛ چون به کارشناسان و متخصصین سطح بالایی برای تولید محصول نیاز دارند. اما این صحبتها و بحثها، تأثیر چندانی روی خط مشی دولتها و شرکتهایی که مسؤولیت نگارشهای پایدار نرم‌افزارهای آزاد را برعهده دارند، نگذاشته است. در حال حاضر شرکت سیستم‌های بین‌المللی، کمپانی میکروسیستم‌های سان، کمپانی Hewlett-Packard و سایر شرکتهایی که سرویس‌های تحت لینوکس ارایه می‌دهند، از همان ابتدا روی بازارهای حقوقی واحدی متمرکز شده‌اند.
یک شبکه‌ی ناحیه‌ای که اینترانت اکسترامادورا نامیده می‌شود، ایجاد شد، که در حال حاضر شامل ۱۴۰۰ نقطه‌ی مجزا شامل اماکن و سازمانهای دولتی، مدارس، بیمارستان‌ها و مراکز دسترسی عمومی است. وجود این شبکه بسیار ضروری بود. ۵۷% جمعیت این ایالت در شهرهایی زندگی می‌کنند که کمتر از ۱۰.۰۰۰ نفر جمعیت دارند. این واقعیت به همراه کمی درآمد سرانه، این ناحیه را برای خدمات‌دهندگان اینترنت غیراقتصادی می‌کند.
علاوه بر شبکه‌ی فوق برای پوشش ۶۸۰۰۰ دانش‌آموز این ناحیه، ایجاد تغییراتی در کلاس‌های درس ضروری بود. به عنوان مثال برای متوسط جمعیت ۶۰۰ نفر ذر هر دبیرستان، ۱۵ مایل سیم‌کشی داخل مدرسه لازم بود.
به طور خلاصه اهداف روشن اکسترامادورا عبارتند از ایجار شرایطی برای بهره‌گیری گسترده از فناوری اطلاعات و افزایش سود کامپیوتری در بین شهروندان است.
در سال ۱۹۹۷ رییس ناحیه یک استراتژی منطقه‌ای را، درحوزه‌ی جامعه‌ی اطلاعاتی، آغاز نمود. شروع کار به‌گونه‌ای بود که مسیری که دولت در آن قدم برمی‌داشت، در جهت اهداف خویش باشد:
"خطی مشی‌ای که در نهایت به استعمال نوآوری‌های فنی، برای ترویج آزادی و ایجاد فرصت‌های برابر، منجر شود. کسب منافع و در اختیار گذاشتن آن برای عموم، طوری که هیچکس مالک آن نباشد: دانشی که بشر در سرتاسر تاریخ، از ابتدا تا کنون جمع‌آوری کرده‌است."
این استراتژی توسط یک قالب کاری استراتژیک، برای برانگیختن قابلیت‌های اکسترامادورا به عنوان یک ناحیه، و یک قالب کاری فنی برای پشتیبانی از آن، گسترش یافت.
پروژه‌ی LinEx، ترکیبی از "Linux" و "Extremadura"، مستقیماً از این استراتژی منشعب شده‌است. در مورد LinEx به طور مفصل، صحبت خواهیم نمود، اما ابتدا ببینید که این پروژه چگونه به دیگر عملیات ارتباط پیدا می‌کند.
برنامه‌ی کار این اینترانت اولین نمونه، در نوع خود، در اروپا می‌باشد، که امکان ارتباط همه‌ی اماکن و سازمان‌های عمومی در ناحیه را، مثل مدارس، بیمارستان‌ها، مراکز بهداشت، ادارات و غیره، را فراهم می‌آورد. در یک تخمین کلی ۱۵۰۰ مکان، با استفاده از تسهیلات دسترسی پهن‌باند بهم مرتبط‌ هستند. در مجموع این شبکه، اینترانت ناحیه را تشکیل می‌دهد، که به اینترنت نیز متصل می‌باشد. عملاً تمامی روستاهای این ناحیه مسیرهای دسترسی به اینترنت را دارند.
e-Extramadura برنامه‌ای برای عملیات و فعالیت‌های بدیع و نو می‌باشد که از جانب اتحادیه‌ی اروپا، به منظور تولید پروژه‌های عملی در راستای استراتژی ایالت، حمایت مالی می‌شود.
مراکز دانش نوین (New Knowledge Centers)[۱] با هدف افزایش سطح علمی جمعیت مناطق روستایی و فقیرترین همسایه‌های شهرهای بزرگ ایجاد شده‌اند. در حال حاضر ۳۲ مرکز NKC که در تعامل با شهرداری‌های مناطق نیز می‌باشند، به ثبت رسیده است.
ENT یک شبکه‌ی آموزش تکنیکی است که به ترویج e-contentهایی که معلمان و دانش‌آموزان تولید کرده‌اند و همچنین اطلاعات فنی که در کلاس‌های درس استفاده می‌شود، می‌پردازد. هر ۲ دانش‌آموز یک PC در اختیار دارند.
در پایان، Vivernet را می‌بینیم که یک اینکوباتور تجاری است. اهداف آن عبارتند از:
▪ تقویت روحیه‌ی کارآفرینی در بخش ICT اکسترامادورا؛
▪ پشتیبانی از ابتکارها و نوآوری‌های تجاری؛
▪ آموزش به افراد مستعد برای مواجهه با چالش‌های ناشی از کارآفرینی‌های تجاری خودشان، با استفاده از ابزارهای تکنیکی؛
▪ ترویج و ارتقاء ارتباطات تجاری.
● پروژه‌ی LinEx
همانطور که در بالا گفته‌شد، این پروژه از نتایج مستقیم استراتژی منطقه‌ای است. هدف این پروژه ایجاد یک بستر کاملاً عملی بر پایه‌ی FLOSS و فراهم آوردن دسترسی عمومی به ابزارهای IS برای همه‌ی شهروندان می‌باشد. نماد پروژه یک پرنده‌ی ماهیخوار است، حیوانی که بخشهای بزرگی از ناحیه را اشغال نموده است. ابتدا تصمیم گرفته شد که LinEx نمی‌خواهد خودش نرم‌افزار جدیدی ابداع نماید، بلکه بیشتر روی ترجمه‌های خاص و سفارشی کردن نرم‌افزار و همچنین توزیع صحیح آن تمرکز شود. یک کمپانی اسپانیایی، برای جلوگیری از مشکلات فنی در حین فاز اولیه‌ی پروژه، جهت گردآوری مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای لینوکس موجود از وب و سفارشی کردن آنها به خدمت گرفته شد.
LinEx شامل مجموعه‌ی بزرگی از نرم‌افزارها، شامل سیستم‌عامل GNU/Linux و چندین برنامه‌ی کاربردی آفیس می‌باشد. اکسترامادورا همچنین، روی یک مرکز تولیدی، جهت ایجاد نرم‌افزار اصول حسابداری، برنامه‌های کاربردی بیمارستان و برنامه‌های کاربردی در زمینه‌ی کشاورزی سرمایه‌گذاری کرده‌است. همه‌ی این برنامه‌ها روی LinEx اجرا خواهند شد. فرماندار ناحیه نتیجه‌ و خروجی این نرم‌افزارها را به طور رایگان در اختیار کلیه‌ی شهروندان قرار خواهد داد.
تصویر زیر نمایی از مخاطبین مورد نظر و متفاوت پروژه‌ی LinEx را نشان می‌دهد.
LinEx، روی ۴۰.۰۰۰ کامپیوتر در مدارس، به همراه سرویس‌های ICT برای ۸۰.۰۰۰ دانش‌آموز نصب و راه‌اندازی شده‌است. فرمانداری ایالت، بیش از ۱۵۰.۰۰۰ دیسک نصب تولید نموده است و آنها را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. حتی آگهی‌های بازرگانی نیز برای ترویج منافع FLOSS از تلویزیون پخش می‌شوند.
یک مجله‌ی کامپیوتری در اسپانیا نیز اقدام به توزیع دیسک لینوکسی، تولید شده توسط اکسترمادورا، نموده‌است. یکی از انتشارات نیز مشغول چاپ کتابی د رمورد تلاشها و اقدامات انجام شده در این رابطه می‌باشد. چندین توزیع‌کننده‌ی اصلی ناحیه، توافق کرده‌اند که لینوکس اکسترامادورا به جای ویندوز Pre-install شود.
در نظر بسیاری از افراد، پروژه‌ی اکسترمادورا سمبل حمله‌ی خطیری به مقدسات مایکروسافت، توسط دولت‌های سرتاسر جهان، است. کمیسیون اقتصادی اروپا نیز در حال ترویج این مدل برای سایر نقاط جهان نیز می‌باشد. در حال حاضر نزدیک به ۷۰ قاعده و خط مشی برای تشویق بسیاری از کشورها و دولتها برای استفاده از نرم‌افزارهای آزاد موجود می‌باشد.
تصویر ۳ یک دید کلی از دسک‌تاپ یک سیستم که LinEx روی آن نصب است را نشان می‌دهد.
● هزینه‌ها و عواید
LinEx توسط e-Extremadura، برنامه‌ی مرکزی برای فعالیت‌های خلاق، پشتیبانی مالی می‌شود. در زیر جدول کوچکی در رابطه با هزینه‌های کلی پروژه‌ی LinEx می‌بینید
برپایه‌ی یک تخمین، در توزیع حداقل ۴۰.۰۰۰ نسخه از نرم‌افزار LinEx در مدارس، این پروژه در مجموع هزینه‌ای حدود ۳۰ میلیون یورو در مقایسه با یک نرم‌افزار غیرآزاد و یا متن‌بسته صرفه‌جویی می‌کند.
● آینده‌ی LinEx
در حال حاضر پروژه‌ی LinEx برای تضمین کاربرد آن، در راهبری‌های محلی، تجاری و دانشگاه‌ها استفاده می‌شود و توسط عامه افراد شاهد ترویج آن هستیم. آخرین گام آغاز به کار در بستر تجاری است که تا پایان اکتبر ۲۰۰۳ انتظار شروع آن می‌رفت. هدف از این بستر، تقویت و برانگیختن روحیه‌ی کارآفرینی در بخش ICT ایالت اکسترامادورا می‌باشد. این کار بوسیله‌ی فراهم آوردن یک بستر کاملاً عملیاتی و آزاد، بسته‌بندی شده با ابزارهای تکنیکی، انجام می‌گیرد. علاوه بر کاربردی کردن آن برای شرکت‌های به ثبت رسیده، این پروژه برآن است که اختیاراتی نیز به پیشگامان و نوآوران تجاری واگذار نماید.
● نتیجه‌گیری
اکسترامادورا از خروجی‌ها و نتایج پروژه‌ی LinEx رضایت کامل دارد. حامیان می‌بینند که از راهی کم‌هزینه، توانستند تکنولوژی را برای تمامی ساکنین ناحیه به ارمغان آوردند. دولت‌ها در دیگر مناطق فقیرنشین دنیا، به طور جدی به FLOSS، به عنوان راهی برای ترویج ICT می‌اندیشند. البته این پیشگام شدن همیشه هم موفقیت‌آمیز نبوده است. به عنوان نمونه، بعد از اینکه در مکزیکو، لینوکس در بیشتر از ۱۰۰.۰۰۰ مدرسه نصب و راه‌اندازی شد، پروژه عملاً به دلیل عدم آگاهی معلمان مدرسه از لینوکس، با شکست مواجه شد. بنیانگذاران و دست‌اندرکاران این مجموعه، از اینکه تکنولوژی را با هزینه‌ی پایینی به این ناحیه آوردند و باعث قدرت گرفتن ناحیه شدند، بسیار خرسندند.

منبع : طرح ملی نرم‌افزارهای آزاد