۱۰ چهره خبرساز سال ۸۷ از نگاه دیپلماسی ایرانی

سال ۱۳۸۷ یکی از پر سر و صداترین و پرخبرترین سال‌ها در سال‌های اخیر بوده است. در این میان چهره‌هایی به چشم می‌خورند که صرف وجودشان آنها را تبدیل به چهره‌ و خبرسازان سال کرد و در برخی مواقع خود محور بسیاری از جنجال‌ها، حوادث، وقایع و اتفاقات شدند. در این میان تلاش کرده‌ایم به اندازه توانمان ۱۰ چهره برتر سال ۱۳۸۷ را که بیش از همه خبرساز بوده‌اند در این جا بیاوریم؛
▪ باراک حسین اوباما
نخستین رئیس جمهوری سیاه پوسشت تاریخ ایالات متحد امریکا که بی‌شک یکی از خبرسازترین چهره‌های سال ۱۳۸۶ بود. فردی که آن قدر خصیصه داشت تا او را خبر ساز کند. تبار اسلامی،‌ برخورداری از نام حسین در اسم کاملش، سیاه پوست بودن و بسیاری ویژگی‌های دیگر همه و همه سبب شدند تا وی که با شعار تغییر پا به عرصه انتخابات ریاست جمهوری امریکا گذشت در نهایت بر جان مک‌کین،‌ پیر سیاست ایالات متحد و نماینده حزب جمهوریخواه پیروز شود و خود را به عنوان نخستین رئیس جمهوری استثنائی ایالات متحد امریکا جا بزند. وی با شعار تغییر آمد و توانست با همین شعار هم پیروز شود. اکنون نیز با همین شعار مشغول تغییر در عرصه سیاسی ایالات متحد است.
▪ سید محمد خاتمی
مردی که در کنار دیگر چهره‌های مطرح سیاسی دنیا اعلام نامزدی و انصرافش از شرکت در انتخابات آن هم در فاصله تقریبا ۴۰ روز باعث شد تا به یکی از چهره‌های خبر ساز دنیا تبدیل شود.
اعلام نامزدی سید محمد خاتمی، برای دهمین دوره ریاست جمهوری ایران بازتاب گستردهای در مطبوعات و رسانه‌های خارجی و بین المللی داشت. شبکه‌های العربیه، الجزیره، بی‌بی‌سی، سی‌ان‌ان و فرانسه ۲۴ آمدن خاتمی را در راس اخبار خود قرار دادند و هر کدام از دیدگاه خود به تحلیل آمدن خاتمی به عرصه انتخابات ریاست جمهوری پرداختند. شبکه العربیه بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و بهبود چهره بین‌المللی ایران و احترام بین‌المللی که ایران در آن دوران کسب کرده بود در کنار رضایت نسبی مردم ایران در زمان ریاست جمهوری خاتمی را از عوامل مهم در آمدن خاتمی به عرصه انتخابات ریاست جمهوری دانسته بود گفته بود، حضور خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری ایران می‌تواند نوید بخش روزهای بهتر باشد.
شبکه سی‌ان‌ان نیز در گزارش خود به اولین گفت و گوی سید محمد خاتمی رئیس جمهوری ایران با این شبکه اشاره کرده و گزارش داده بود، آمدن خاتمی میتواند نوید بخش بازگشت آرامش به عرصه سیاسی منطقه باشد. خاتمی چهره معتدلی بود که با رهبری جریان اصلاح طلبی تلاش داشت، چهره بین‌المللی ایران را بهبود بخشد. بهبود روابط با غرب به ویژه اروپا و مطرح شدن پروسه گفت و گوی تمدن‌ها که به یک پروژه جهانی تبدیل شد از دستاوردهای مثبت دوران محمد خاتمی است.
اما انصراف خاتمی از حضور در عرصه انتخابات چه بسا بیش از اعلام نامزدیش خبرساز شد. شبکه العربیه ۴۰ دقیقه برنامه ویژه و میزگرد برای بررسی دلایل انصراف خاتمی از حضور در عرصه انتخابات تشکیل داد و شبکه های یورو نیوز، سی‌ان‌ان، بی‌بی‌سی و بسیاری از شبکه‌های دیگر کناره‌گیری خاتمی از عرصه انتخابات را شوکی بزرگ برای جبهه اصلاح‌طلبان توصیف کردند. شوکی که معلوم نیست حتی با گذر زمان و حضور جدی میر حسین موسوی مردی که پیش از این اصلاح طلبان تلاش بسیاری برای حضورش در انتخابات کردند، بتواند برطرف شود.
▪ جورج واکر بوش
رئیس جمهوری سابق ایالات متحد همواره یکی از چهره‌های خبرساز ۸ سال گذشته جهان بوده است. وقایع ۱۱ سپتامبر، حمله به افغانستان و عراق رخدادهایی بودند که باعث شده بود، جورج بوش همیشه خبرساز رسانه‌های جهان باشد. اما در سال ۸۷ این آخرین سفر بوش به عراق بود که ضمن مصادف شدن با یک حادثه نادر وی را به یکی از چهره‌های خبرساز سال تبدیل کرد. وی پس از امضای توافق‌نامه به همراه نوری مالکی نخست وزیر عراق به جمع خبرنگاران آمد و پس از ایراد سخنانی با حرکت ناگهانی یک خبرنگار جوانی عراقی مواجه شد که به طرفش کفش‌هایش را پرتاب کرد و به او دشنام داد. این خبرنگار عراقی که منتظر زیدی نام دارد و متولد بغداد است،‌ به هنگام پرتاب کفش‌هایش به بوش گفت: «این بوسه خداحافظی است، سگ!»
حرکت این خبرنگار ۲۸ ساله به اندازهای غیر مترقبه بود که بهت همگان حتی روزنامه‌نگاران و خبرنگاران حاضر را برانگیخت. نوری مالکی از این حرکت به اندازه‌ای یکه خورد که غضب و ناراحتی در چهره‌اش به وضوح دیده می‌شد. وی حتی دستش را در برابر صورت رئیس جمهوری امریکا گرفت تا ضربه کفش دوم به وی اصابت نکند. البته این حادثه به رئیس جمهوری امریکا آسیبی وارد نکرد.
خبرنگار جوان عراقی در شبکه بغدادیه، که یک شبکه عراقی نزدیک به بعثی‌ها است و به گفته منابع عراقی نزدیک به دیپلماسی ایرانی با حمایت رغد صدام، دختر صدام حسین رئیس جمهوری مخلوع عراق اداره می‌شود. شبکه‌ای که در بسیاری مواقع دقیقا از عقاید و منافع بعثیها حمایت می‌کند و مواضعی ضد ایرانی و امریکایی دارد.
پس از حادثه، نیروهای امنیتی به این خبرنگار حمله کرده و وی را با کتک از محل کنفرانس خارج کردند. جورج بوش رئیس جمهوری امریکا پس از این حادثه تلاش کرد، خبرنگاران را آرام کند و فضا را به حالت اولیه خود بازگرداند. خبرنگاران حاضر در این نشست اقدام خبرنگار بغدادیه را ناپسند دانسته و خطاب به رئیس جمهوری امریکا گفتند، وی نماینده ملت عراق نیست.
جورج بوش، پس از آن با خنده و شوخی به حضار گفت: «شماره این کفش ۱۰ بود.»
وی سپس به خبرنگاران گفت: «من دلیل این کار خبرنگار بغدادیه را نفهمیدم. ولی می‌دانم وی نماینده ملت عراق نیست. ما در عراق کار سختی را آغاز کرده و به سرانجام رساندیم. مردم عراق توانستند با سقوط رژیم بعثی به آزادی و حقوقشان برسند. اما به هر حال این رفتار نیز خود نشان از دموکراسی و آزادی بیان در عراق دارد که یک نفر این گونه آزادانه می‌تواند اعتراضش را به من نشان دهد.»
▪ ساموئل فیلیپز هانتیگتون
پژوهشگر و سیاستمداری که با طرح نظریه برخورد تمدن‌ها بحث و جدل‌های بسیاری در جهان برانگیخت و با مرگش یکی از چهره‌های خبرساز جهان شد. ساموئل هانتینگتون در ۱۸ آوریل سال ۱۹۲۷ در نیویورک در یک خانواده مهاجر انگلیسی به دنیا آمد. وی از کارشناسان سیاسی امریکا بود که در سال ۱۹۹۳ و ۱۹۹۶ بخاطر ارائه نظریه برخورد تمدن‌ها که نظریه‌ای برای نظم نوین جهانی بعد از پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به شمار می‌رفت، معروف شد. هانتینگتون پیش از آن نیز به خاطر تحلیل‌هایی که درباره رابطه دولت نظامی و غیرنظامی ارائه کرده بود و برای تحقیق درباره کودتاها مشهور شده بود.
اخیراً وی تحلیل تازه‌تری درباره تهدیدهایی ارائه کرد که مهاجرت‌های کنونی برای امریکا را به همراه آورد.
هانتینگتون از دانشگاه ییل در سن ۱۸ سالگی فارغ‌ التحصیل شد و در نیروی زمینی ارتش امریکا خدمت کرد و درجه لیسانس علوم انسانی خود را از دانشگاه شیکاگو گرفت و دکترای علوم سیاسی خود را نیز از دانشگاه هاروارد کسب کرد. وی در سن ۲۳ سالگی شروع به تدریس کرد و از سال ۱۹۵۰ تا کنون به مدت ۵۸ سال از اعضای دانشگاه هاروارد بوده است. هانتینگتون روز سه‌شنبه ۲۴ دسامبر در مارتاز وینیارد در ایالت ماساچوست از دنیا رفت.
الکسی دوم، مردی که به دلیل مقاومت قاطعانه‌‌اش در برابر استبداد و دین ستیزی کمونیسم به ویژه در دوران دیکتاتوری سیاه ژوزف استالین به نماد مقاومت دینی روسیه در برابر کمونیسم معروف شد. وی صبح روز جمعه ۵ دسامبر مصادف با ۱۵ آذر در محل اقامت شخصی خود در جنوب مسکو در سن ۸۰ سالگی در گذشت. وی به مدت ۱۸ سال رهبری کلیسای ارتدوکسال روسیه بود.
الکسی دوم هفتم ژوئن سال ۱۹۹۰ بعنوان اسقف اعظم کلیسای ارتدوکس روسیه انتخاب شد و تا هنگام مرگ ریاست کلیسای ارتدوکس روسیه را برعهده داشت. وی که اصلیت استونیایی داشت در فوریه سال ۱۹۲۹ میلادی در خانواده مذهبی در شهر تالین، پایتخت استونی بدنیا آمد و از کودکی در کلیسا تحت نظر پدرش که روحانی مسیحی بود خدمت می کرد.
وی از سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۷ کشیش رسمی کلیسا پاول در تالین بود و در مدرسه روسی تحصیل کرد و در سال ۱۹۴۷ برای ادامه تحصیل به سنت پترزبورگ رفت و در سال ۱۹۶۱ به معاونت امور بین الملل کلیسای ارتدوکس روسیه انتخاب شد و تا رسیدن به مقام اسقف اعظم مناصب متعددی را در جامعه روحانی شوروی بر عهده داشت.
نام الکسی دوم با دوره احیای معنوی روسیه عجین شده است. در زمان حیاتش کلیسای ارتدوکسال روسیه امکان آزادی فعالیت مذهبی، آموزشی و خیریه را پیدا کرد و در کنار احیای کلیساهای مختلف، هزاران صومعه، دیر و بیش از صد مرکز آموزش مذهبی دایر ساخت.
زمانی که استالین در روسیه به قدرت رسید بر اساس مخالفت شدیدش با مذهب و هر آیین دینی دستور به تخریب کلیسای جامع ارتدوکس روسیه را داد که بر اساس آن این کلیسا با خاک یکسان شد. کلیسای جامع ارتدوکس روسیه تا پایان حیات اتحاد جماهیر شوروی هرگز پا نگرفت و نتوانست مجددا احیا شود. تا این که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و روی کار آمدن بوریس یلتسین، رئیس جمهوری اسبق روسیه و نخستین رئیس جمهوری این کشور پس از فروپاشی کمونیسم، به واسطه دوست صمیمی و بسیار نزدیکی که با وی داشت، وی توانست مجددا کلیسای جامع را بنا کند و پس از آن با حمایت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری سابق روسیه و نخست وزیر فعلی بر عظمت و بزرگی آن بیفزاید.
در مراسم خاکسپاری اسقف اعظم روسیه، آیت الله تسخیری رئیس مجمع تقریب مذاهب اسلامی نیز حضور داشت. وی در این باره گفت: «از جانشین الکسی دوم می خواهم با توسعه و تحکیم محبت میان مسیحیان و مسلمانان راه اسقف اعظم روسیه را ادامه دهد. الکسی دوم از چهره هایی بود که او را بعنوان مرد گفت و گو در جهان می شناختند و به تسامح و همکاری میان ادیان اعتقاد داشت.»
▪ شیخ محمد طنطاوی
شیخ الازهر که دیدارش با شیمون پرز رئیس جمهوری اسرائیل جنجال گسترده‌ای در رسانه‌های جهان به وی‍ژه رسانه‌های عربی وجود آورد. این جنجال تا بدانجا رسیده که برخی از رسانه‌ها و شخصیت‌های عربی خواستار برکناری شیخ محمد طنطاوی از ریاست الازهر شدند.
طنطاوی در واکنش به انتقادها علت مصافحه با رئیس جمهوری اسرائیل در نیویورک را تصادفی و در گفت و گو با روزنامه کویتی الجریده، گفت: «پیش از این با شیمون پرز آشنایی نداشتم و مصافحه‌ام کاملا اتفاقی رخ داد. در خلال دیدار با هیئت ها و گروه های شرکت کننده در یکی از نشست های کنفرانس گفت و گوی ادیان در نیویورک این مصافحه صورت گرفت و مسئله مورد توجه این است که در این نشست با بیش از ۲۰ شخص در آن واحد با حسن نیت کامل دست دادم که از جمله آنها شیمون پرز رئیس جمهوری اسرائیل نیز بود. دست دادنم با پرز امری کاملا تصادفی بود و از پیش برنامه ریزی و با قصد قبلی صورت نگرفته بود. من با پرز توافق‌نامه عقب نشینی از فلسطین را امضا نکردم که این چنین سرو صدا به پا کرده است.»
وی همچنین کسانی را که عادی سازی روابط با اسرائیل را رد می‌کنند افرادی ترسو و جاهل دانست. بسیاری بر این باورند که بی پروایی وی در ایراد این سخنان به این دلیل است که وی از سوی دولت حسنی مبارک رئیس جمهوری مصر حمایت می‌شود و روابط بسیار گرمی با وی دارد. طنطاوی تاکید کرد، هر کس نتواند با دشمن خود رو به رو شود، ترسو است.
▪ پرویز مشرف‌
رئیس جمهوری سابق پاکستان که پس از یک کش مکش طولانی با احزاب و مخالفان سیاسی‌اش پذیرفت از سمت خود استعفا داده و عرصه برای حضور مخالفانش در قدرت هموار کند. وی از سال ۱۹۹۹ در یک کودتا علیه نواز شریف قدرت را در دست گرفته بود و سرانجام پس از ۹ سال قدرت را واگذار کرد. وی به این شرط استعفا داد که امنیتش کاملا تضمین شده و در پاکستان بدون هیچ گونه فشاری اقامت داشته باشد. پس از استعفای مشرف آصف علی زرداری، همسر بی‌نظیر بوتو نخست وزیر سابق پاکستان به انتخاب نمایندگان پارلمان پاکستان جانشین وی شد.
رادوان کارادزیچ، معروف به قصاب بالکان که خون صدها بی‌گناه بوسنیایی را ریخت، پس از ۱۳ سال در صربستان دستگیر شد. هنگامی که خبر بازداشتش منتشر شد تمام رسانه‌های جهان تیتر نخست خود را با عناوین مختلف به بازداشت وی اختصاص دادند.
دادگاه جنایات جنگی سازمان ملل متحد در لاهه، هلند، رادوان کارازدیچ را به اتهام نسل کشی و دیگر جرایم، از جمله رهبری کشتار نزدیک به ۸ هزار مسلمان در سربرنیتسا تحت پیگرد قانونی قرار داده بود. وی به برکت کمک های شبکه هواداران خود، که منابع مالی و مخفیگاه های وی را تامین می کردند، از سیزده سال پیش تاکنون از اجرای عدالت گریخته بود. جنگ سربرنیتسا هولناک ترین جنگ اروپا پس از جنگ جهانی دوم شناخته شده است. وی همچنین متهم است که با اجرای طرح محاصره سارایوو موجب کشته شدن بیش از ۱۲ هزار نفر شده است.
▪ رادوان کارادزیچ
سومین شخصی خواهد بود که در ۶ سال گذشته در دادگاه جنایات جنگی سازمان ملل متحد محاکمه می شود. پیش از این چارلز تیلور، رئیس جمهوری سابق لیبریا، و اسلوبدان میلوسویچ، رئیس جمهوری پیشین صربستان، در این دادگاه محاکمه شده بودند.
▪ مارک فلت
یکی از مقامهای ارشد که در دوران ریاست جمهوری ریچارد نیکسون ماجرای واترگیت را در روزنامه واشنگتن پست، افشا کرد، با مرگش در سن ۹۵ سالکی در سال ۸۷ به یکی از چهره‌های خبرساز جهان تبدیل شد.
فلت در دوران ریاست جمهوری ریچارد نیکسون از مقام‌های ارشد اف‌بی‌آی امریکا بود که با ارائه اطلاعات به خبرنگاران روزنامه واشنگتن پست با افشای واترگیت باعث برکناری ریچارد نیکسون، رئیس جمهوری اسبق ایالات متحد شد.
در آن زمان فلت به عنوان فردی ناشناس این اقدام را انجام داد، اما پس از ۳۰ سال یعنی در سال ۲۰۰۵ وی اعتراف کرد، آن فرد ناشناسی که اطلاعات را در اختیار مطبوعات امریکا قرار داد، کسی جز وی نبوده است. مارک فلت که اقدام او در فاش ساختن اطلاعات به عقیده کارشناسان مشکوک به نظر می‌رسید، بر اثر بیماری قلبی جان باخت.
رسوایی واترگیت بین سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۵ در هتلی به همین نام در واشنگتن اتفاق افتاد که منجر به استیضاح و سپس کناره‌گیری ریچارد نیکسون، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده امریکا شد.
در آن جریان در طول انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده تعدادی از ماموران اف‌بی‌آی وارد ساختمان هتل واترگیت، محل استقرار ستاد انتخاباتی حزب دموکرات ایالات متحده شدند و دستگاه‌های شنود کار گذاشتند و سپس اسناد و مدارکی را برای اهداف مختلف به سرقت بردند.
این اقدم غیر قانونی با پیدا شدن یک نوار کاست توسط یک مامور حراست هتل بطور تصادفی لو رفت و روزنامه واشنگتن پست از طریق دو تن از روزنامه نگاران خود به نام‌های باب وودوارد و برنشتاین آن را فاش کردند.
پس از آنکه مشخص شد کنگره به استیضاح نیکسون رای خواهد داد، وی در شب ۸ اوت ۱۹۷۴ از سمت خود کناره‌گیری کرد. نیکسون نخستین رئیس جمهوری امریکا بود که از سمت خود استعفا داد. جرالد فورد، معاون نیکسون می‌گوید: «شب استعفا نیکسون مرا به دفترش در کاخ سفید فرا خواند و به من گفت بیا به حال خود و امریکا بابت این رسوایی گریه کنیم. نیکسون آن شب نزدیک به ۴۰ دقیقه گریه کرد.»
▪ محمود درویش
شاعر و مبارز فقید فلسطینی که همیشه با اشعارش در برابر تجاوز اسرائیلی‌ها مقاومت می‌کرد، در سال ۸۷ در بیمارستانی در ایالات متحد در سن ۶۷ سالگی در اثر حمله قلبی جان سپرد تا جامعه جهانی در سوگ یک شاعر مبارز فلسطینی بنشیند. محمود درویش در ۱۳ مارس ۱۹۴۱، در دهکده‌ای از فلسطین به نام "بروه" متولد شد. با به آتش کشیده شدن این دهکده توسط اسرائیل، درویش شش ساله به همراه خانواده راهی لبنان شد و مراحل پیشرفت را در این کشور تاریخی و باستانی طی کرد. محمود درویش، از چهارده سالگی با خاطره ای تلخ از دوران کودکی بر باد رفته توسط اسرائیلی ها، مبارزه را آغاز کرد و در شهر حیفا به زندان افتاد. وی پا به پای مبارزه در فکر ادامه تحصیل بود و برای همین برای تحصیل ابتدا راهی مسکو و سپس قاهره شد. محمود درویش چند سال عضو کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین نیز بود. وی همچنین رئیس اتحادیه نویسندگان فلسطینی و بنیان‌گذار یکی از مهمترین فصل‌نامه‌های ادبی و مدرن جهان عرب به نام "الکرمل" بود که مجموعه ای از بهترین های آثار ادبی دنیای عرب شناخته می شود. وی به همراه ژاک دریدا و پی‌یر بوردیو پارلمان بین‌المللی نویسندگان را تاسیس کردند. این اقدامات محمود درویش برای همیشه نام او را به‌عنوان شاعر فلسطینی و عاشق شعر و ادب بومی، که نگاهی عمیق به جهان پیرامون خود نیز داشته، به یادگار گذاشت.
نیکولا سارکوزی رئیس‌جمهور فرانسه در پیام تسلیتی که به مناسبت درگذشت محمود درویش برای مردم فلسطین ارسال کرد، این شاعر برجسته را نظاره‌گر و بازیگر زمان خود دانسته و صلج‌طلبی او را ستودنی توصیف کرد.
از آنجا آمده‌ام با کوله بار خاطراتم،
با بار فانی هستی‌ام، و مادرم
و خانه‌ای با هزار روزنه،
و برادران و رفقا
و زندانم
با پنجره‌ای سرد

نویسنده : علی موسوی خلخالی

منبع : دیپلماسی ایرانی