مچ‌درد خانم‌های خانه‌دار

● نشانگان تونل كارپال؛ علل و راه‌حل
علائم با سوزش، بی حسی و مورمور شدن انگشتان دست شروع می‌شود. ممكن است فرد نیمه شب بر اثر خواب رفتن دست و بی حسی آن بیدار شود. تكان دادن دست و قرار دادن دست در آب اوضاع را كمی ‌بهتر می‌كند، اما سیر بیماری هنوز ادامه دارد. بعد از چند ماه یا چند هفته دست دچار ضعف شدید می‌شود و انگشتان حتی نمی‌توانند سبك‌ترین اشیا را بگیرند و نگه دارند و دست قدرت خود را از دست می‌دهد.
این سلسله اتفاقات ناخوشایند ممكن است هركدام از ما را بترساند و ما را درباره استفاده همیشگی از دستانمان نگران كند . لازم نیست حتماً نوازنده پیانو یا یك تایپیست حرفه‌ای باشیم تا ابتلا به این بیماری ما را از كار بیكار كند. بر اثر ابتلا به بیماری و از بین رفتن قدرت انعطاف انگشتان، غذا خوردن، مسواك زدن و حتی لباس پوشیدن تقریباً غیر ممكن می‌شود.
● خانم‌های خانه‌دار مراقب باشند
هرچند این عارضه بیشتر در شغل‌های خاصی دیده می‌شود اما این بیماری فقط مربوط به شاغلان نیست و خانم‌های خانه‌دار هم باید مراقب باشند. انجام كارهای خانه می‌تواند باعث به‌وجود آمدن نشانگان تونل كارپال شود. طبق نتایج مطالعه‌ای كه در سی كشور و سه ایالت كانادا طی یك دوره سی ماهه انجام شده، مشخص شده است ۱۵.۹ درصد موارد جدید نشانگان تونل كارپال مربوط به خانم‌های خانه‌دار بوده است.
جورج فالن، جراح امریكایی سال ۱۹۹۶ درباره نشانگان تونل كارپال مقاله‌ای منتشر كرد كه در آن زمان، بزرگترین تحقیق در این رمینه بود. فالن نتیجه ۱۷ سال درمان و بررسی این بیماری در بین ۴۳۹ بیمار و ۶۵۴ دست را در این مقاله ارائه داده بود. طی این تحقیقات او متوجه شد بیشتر افراد در میانسالی دچار این عارضه می‌شوند. ۲۴۳ نفر از این ۴۳۹ نفر در محدوده سنی ۴۰ تا ۵۹ سال بودند. ۲۳۶ نفر از بیماران نیز خانه‌دار و آشپز بودند یا بیش از حد كار می‌كردند. همچنین فالن به تاثیر جراحی در درمان و بهبود بیماران اشاره كرد . از میان ۱۷۷ بیماری كه عمل جراحی انجام داده بودند تنها دو نفر نیاز به عمل مجدد داشتند.
● تونل كارپال چیست؟
تونل كارپال، لوله ای در مچ است كه عصب میانی در آن قرار دارد . این عصب به انگشت شست و قسمتی از كف دست كه منتهی به این انگشت می‌شود، انگشت اشاره، انگشت میانی و نیمی‌از انگشت سوم حس می‌دهد. وقتی مچ دست در حالت بدی قرار بگیرد فضای كافی برای عصب مدیان وجود ندارد و به این عصب فشار وارد می‌شود. همچنین وقتی این لوله ملتهب شود و آسیب ببیند، به عصب هم صدمه وارد می‌آید كه باعث سوزش و خارش، كرخ و بی‌حس شدن، ضعف یا درد در انگشت‌ها می‌شود.
● چه كسانی مبتلا می‌شوند؟
بیشتر افراد در ۳۰ تا ۶۰ سالگی دچار این عارضه می‌شوند. همچنین شیوع این بیماری در زنان بیشتر از مردان است، به طوری كه زنان پنج برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند. این حالت ممكن است به دلیل تغییرات هورمونی و به هم خوردن تعادل مایعات بدن اتفاق بیفتد.
برخی شرایط مانند بارداری و برخی بیماری‌ها مانند پركاری تیروئید، فشار خون بالا، پوكی استخوان، چاقی و دیابت هم با ابتلا به نشانگان تونل كارپال ارتباط دارند.
● نكته مهم
نكته بسیار مهم در این عارضه شناخت و تشخیص سریع است. اگر بیماری زود شناخته و تشخیص داده شود، به طور كامل و با موفقیت درمان می‌شود. راه‌های مختلفی برای تشخیص این بیماری وجود دارد كه از جمله آنها تست تینل، تست فالن و الكترومیوگرافی است.
تست فالن به این صورت است كه به مدت ۶۰ ثانیه مچ دست را به‌طور كامل خم می‌كنند و در صورت ابتلا به این عارضه بی‌حسی، سوزش و ضعف در دست به‌وجود می‌آید.
● علائم
بهتر است علا‌ئم این بیماری را بشناسید تا در صورت وجود آنها سریعاً به پزشك مراجعه كنید تا نسبت به تشخیص و درمان به موقع اقدام كند.‌
▪ ضعف یا بی حسی در یك یا هر دو دست
▪ مور مور شدن، سوزش و خواب رفتن انگشتان یك یا هر دو دست
▪ درد شدید دست به خصوص در ناحیه مچ دست
▪ پخش شدن درد تا ناحیه آرنج
▪ اختلال در حركت انگشتان
▪ كاهش قدرت حمل وسایل و اشیا مانند كیف دستی
▪ در موارد شدید، تحلیل رفتن و ضعف در بافت ماهیچه ای اطراف شست
● درمان
خوشبختانه این بیماری دردناك قابل درمان است. روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد. اولین اقدام درمانی، ممكن است بستن انگشت‌ها با آتل یا نوارهای مخصوص به مدت چند هفته شب هنگام زمان خواب باشد.
اگر نتیجه موفقیت آمیز نباشد، در طول روز هم بستن این نوارها و آتل توصیه می‌شود. در مرحله بعد، ممكن است درمان‌های دارویی آغاز شود. برای این منظور معمولاً مسكن‌هایی مثل ایبوپروفن و ناپروكسن تجویز می‌شود. می‌توان كورتیكواستروئید نیز كنار تونل كارپل تزریق كرد تا از التهاب كاسته شود. علائم معمولاً با درمان‌های دارویی بهبود پیدا می‌كند، اما نهایتاً ۵۰ درصد موارد نیاز به جراحی دارد. جراحی تا ۸۵ درصد موفقیت آمیز است اما بهبود كامل چند ماه طول می‌كشد.
● چند توصیه
▪ هنگام انجام كارهای خانه مانند گردگیری، شستن ظرف و جارو كردن ممكن است دست در حالات بد و نامناسبی قرار گیرد و این حالات، باعث ایجاد آسیب‌های اسكلتی عضلانی شود. به همین دلیل توصیه می‌شود هنگام انجام كارهای خانه به وضعیت و نحوه قرار گرفتن مچ دستتان توجه كنید.
▪ از انجام حركات تكراری و كارهایی كه نیاز به فشار و نیروی زیاد دارند، تا حد امكان خودداری كنید.
▪ از وسایل و تجهیزاتی كه برای كاهش آسیب‌ها و جراحات مچ دست طراحی شده‌اند، استفاده كنید.
▪ برای راحت‌تر كردن كار و نیاز كمتر به نیروی زیاد سعی كنید كارها را به روش آسان‌تری انجام دهید؛ مثلا برای شستن ظروف از ماشین ظرفشویی استفاده كنید. در صورت شست‌وشوی ظروف با دست هم بهتر است ظرف‌ها را چند دقیقه در آب گرم و مایع ظرف شویی قرار دهید تا هنگام شست‌وشو نیاز به فشار اضافه نباشد و راحت‌تر تمیز شود.
▪ دستتان را در معرض ارتعاش قرار ندهید. برخی وسایل برقی مانند آبمیوه گیری و چرخ گوشت ممكن است هنگام كار ارتعاش ایجاد كنند. دستتان را روی بدنه آنها قرار ندهید.
▪ به مدت طولانی و دریك حالت كار نكنید. هنگام كار استراحت‌های متوالی انجام دهید.
▪ هرقت در دستانتان احساس درد و بی حسی كردید، دست از كار بكشید.
▪ در صورت احساس هرگونه ناراحتی و وجود علائم سریعاً به پزشك مراجعه كنید تا نسبت به تشخیص و درمان به موقع اقدام كند.

فرزانه فولادبند

منبع : روزنامه سلامت