زورتان را به حشره‌ها برسانید!

حشرات بزرگ‌ترین رده جانوری هستند که نزدیک به یک درصدشان از نظر گونه‌ای مشکل‌سازند ولی به‌طورکلی فایده‌شان از ضررشان بیشتر است و ما فقط زمانی با آنها مشکل پیدا می‌کنیم که مستقیما بر سلامت یا اقتصادمان تاثیر سوء بگذارند. برای آگاهی از اصول مبارزه با دو گونه مهم از حشرات خانگی (سوسری‌ها و مورچه‌ها) با مهندس مژگان بنی‌اردلانی، کارشناس ارشد حشره‌شناسی پزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگویی کرده‌ایم که پیش روی شماست...
▪ خانم مهندس! حشرات از چه راه‌هایی سلامت ما را تهدید می‌کنند؟
ـ حشرات به روش‌های مختلفی می‌توانند سلامت ما را تهدید کنند که یکی از مهم‌ترین آنها انتقال عوامل بیماری‌زاست؛ یعنی حشرات می‌توانند به عنوان ناقل بیماری عمل کنند. راه دیگر این است که مستقیما ایجاد آلودگی و مشکل می‌‌کنند (مانند بیماری میازیس) و مساله دیگر بهداشت روانی افراد است که خیلی از افراد از به نوعی از حشرات می‌ترسند که این ترس می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد. بحث دیگر مساله آلرژی‌زا بودن حشرات است. بسیاری از حشرات مانند سوسری‌ها در خانه و در بعضی افراد ایجاد عطسه، آبریزش بینی، آبریزش چشم و حتی مشکلاتی شبیه به آسم می‌کنند، ضمن اینکه گزش حشرات هم می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
▪ مورچه‌ها هم ناقل بیماری هستند؟
ـ نه! مورچه‌های خانگی بیماری خاصی را انتقال نمی‌دهند اما مورچه‌هایی داریم که در انتقال بعضی از عوامل بیماری‌زا نقش دارند که البته به‌عنوان میزبان واسط عمل می‌کنند و در منازل یافت نمی‌شوند. اینها مورچه‌هایی هستند که از طریق مصرف مواد غذایی آلوده مانند سبزی‌های آلوده وارد بدن انسان شده و سبب بیماری می‌شوند و البته شستن و ضد عفونی کردن کامل سبزی‌ها به راحتی این آلودگی‌ها را برطرف می‌کند.
▪ حشرات در کجاهای خانه بیشتر مخفی می‌شوند؟
ـ سوسری‌های ریز یا آلمانی بیشتر در داخل آشپزخانه و در درز کابینت‌ها، شکاف‌های بین وسایل موجود در آشپزخانه، پشت یخچال و اجاق گاز، خلل و فرج روی دیوارها و زمین و پریز برق لانه می‌کنند. ممکن است حتی داخل یخچال و نوارهای درزگیر یخچال هم وجود داشته‌باشند. اما سوسری‌های بزرگ یا آمریکایی بیشتر در مجاری فاضلاب، دستشویی و توالت، حمام، سقف‌های کاذب و به‌طورکلی جاهای تاریکی که دمای مناسب و رطوبت کافی داشته باشد مخفی می‌شوند.
▪ مورچه‌ها چطور؟
ـ مورچه‌ها هر جایی می‌توانند باشند، به این دلیل که آنها از محیط داخلی منزل به عنوان پناهگاه استفاده نمی‌کنند بلکه کارگرهایی هستند که به دنبال غذا می‌گردند و هر چه را که پیدا کنند به سمت لانه می‌برند. پس برای کنترل این حشرات باید منشاء آن را پیدا کرد و مساله‌ای که باید به آن توجه کرد این است که همه این حشرات به دنبال غذا می‌گردند، پس تمیز نگه داشتن محیط از خرده‌ریزهای غذا، شیرینی و بیسکوییت بهترین کاری است که می‌توان برای کنترل آنها انجام داد.
▪ برای دفع مورچه‌ها چه باید کرد؟
ـ نکته مهم این است که بدانید مورچه‌ها کلونی یا لانه خود را داخل یا خارج از منزل ایجاد کرده‌اند. اگر لانه‌شان داخل منزل یا نزدیک به ورودی‌ها باشد، به راحتی می‌توانند وارد خانه شوند و ممکن است آنها را به طور سرگردان و در قسمت‌های مختلف خانه ببینید اما اگر کلونی آنها خارج از منزل باشد، این حالت پیش نمی‌آید. برای مبارزه با کلونی‌های داخل منزل باید ابتدا جای آنها را پیدا کرد و روی سوراخ‌هایی که ایجاد کرده‌اند سیمان کشید. اگر به طور دقیق این کار انجام شود، مورچه‌ها داخل کلونی مانده و می‌میرند اما اگر مورچه‌ها یک مسیر خروجی دیگر ایجاد کردند توصیه می‌شود از طعمه مسموم استفاده شود؛ یعنی مقداری مواد غذایی را آغشته به حشره‌کش‌های خاص کنید و آنها را در مسیر مورچه‌ها بگذارید. وقتی مورچه‌ها این مواد را به کلونی خود می‌برند سبب مرگ بقیه مورچه‌های داخل کلونی می‌شوند. راه دیگری که توصیه می‌کنم استفاده از جاروبرقی و دستمال نم‌دار در تمام مسیرهایی است که مورچه‌ها حرکت می‌کنند، چون آنها در حین حرکت از خودشان موادی ترشح کرده و به اصطلاح یک تونل بو ایجاد می‌کنند و تا زمانی که مورچه‌ها در این تونل بو حرکت می‌کنند، مسیر خود را گم نمی‌کنند اما اگر از این تونل خارج شوند، مسیر خود را گم کرده و دیگر نمی‌توانند کلونی را پیدا کنند و این امر به مرگ آنها منجر می‌شود. پس استفاده از دستمال نم‌دار در از بین بردن تونل بوی مورچه‌ها بسیار موثر است.
▪ در مورد سوسری‌ها چه‌طور؟
ـ ببینید؛ همان‌طورکه گفتم همه این حشرات به دنبال غذا و پناهگاه هستند. بنابراین باید بتوانید این دو عامل را حذف کنید و اگر هم با سمپاشی نتیجه نگرفتید، باید این احتمال را در نظر بگیرید که روش شما صحیح نبوده است. باید دقیقا جاهایی را که آلودگی وجود دارد، کنترل کنید. اگر اتاق را سم‌پاشی کنید و آنها در حمام یا توالت باشند، فایده‌ای ندارد. اگر سرویس‌ها را سمپاشی کنید و آنها در جاهای دیگر هم وجود داشته باشند، باز بی‌فایده خواهد بود.
▪ سم خاصی برای مبارزه با حشرات خانگی پیشنهاد می‌کنید؟
ـ بهتر است از مراکز یا دفاتر مبارزه با آفات کمک بگیرید. به هر حال، این مواد، سمی هستند و مخاطراتی که ایجاد می‌کنند خیلی بیشتر از فوایدی است که دارند. سم‌ها عمدتا وسیع‌الطیف هستند و گروه وسیعی از آفات را از بین می‌برند. به‌عنوان مثال اگر سمی برای سوسری‌ها استفاده شود، می‌تواند مورچه‌ها را هم از بین ببرد و برعکس. بنابراین به دوز مصرفی حشره‌کش‌ها بستگی دارد، به همین دلیل بهتر است با یک کارشناس مشورت شود و بر اساس نوع آلودگی، نوع خانه و شدت آلودگی، دوز لازم استفاده شود.
▪ نظرتان در مورد استفاده از اسپری‌ها و قرص‌های مبارزه با حشرات چیست؟
ـ در استفاده از اسپری چون فرد مرگ حشره را می‌بیند، از نظر روانی، برایش آرامش‌بخش است. این روش خوب است ولی روش اساسی نیست. این روش برای مبارزه با حشراتی خوب است که به صورت عبوری یا گذری وارد خانه می‌شوند اما اگر در خانه تخم‌ریزی کرده و در حال رشد و نمو باشند، دیگر فایده ندارد و باید پناهگاه‌ها را پاکسازی کرد و مواد غذایی را از آنها دور کرد.
▪ این سم‌ها برای انسان خطری ندارند؟
ـ به هر حال سم، سم است و استفاده از آن باید در نهایت دقت باشد. اگر به طور مرتب یک اسپری دست بگیریم و به محض اینکه یک حشره می‌بینیم روی آن اسپری کنیم، سمی که در فضا پخش می‌شود، وارد دستگاه تنفسی‌مان می‌شود یا از طریق پوست جذب می‌شود و به هر حال تاثیرات سویی خواهد داشت. بعضی از قرص‌ها هم که تحت عنوان قرص حشره‌کش مصرف می‌شوند به محض اینکه از لفاف خود خارج شوند، در محیط متصاعد می‌شوند، بنابراین خیلی توصیه نمی‌شوند؛ مگر اینکه فردی در طولانی‌مدت در محیط حضور نداشته باشد.
▪ بعضی‌ها در چاه فاضلاب نفت می‌ریزند. این کار، صحیح است؟
ـ اگر نفت روی خود حشره ریخته شود، موجب مرگش می‌شود اما سوسک‌ها معمولا در دیواره و سقف لوله‌های فاضلاب هستند و بوی نفت آنها را فراری می‌دهد ولی مجددا برمی‌گردند، پس فایده چندانی نخواهد داشت.

مریم منصوری

منبع : روزنامه سلامت