قیمیز (Kymyz)

«قمیز» نوعی نوشیدنی لذت بخش است که از شیر مادیان تهیه می شود و در میان اقوام ترک کوچدار و نیمه کوچدار ، امروزه نیز مورد استفاده قرار می گیرد .
این کلمه که عموما بصورت Kymyz تلفظ و نوشته می شود ، به شکل Kumys وارد زبانهای روسی و غربی شده است .
با وجود اینکه این نوشیدنی در حکم نوشیدنی ملی ترکان تلقی می شود ، با آن چه در ادبیات شفاهی و چه در ادبیات کتبی زیاد مواجه نمی شویم .
در کتیبه های «اورخون» و همینطور در دیگر آثار ترکی قبل از اسلام ، تا حالا با این کلمه برخورد نشده است.
در کتاب «قوتادغی بیلیک» (نشر رشید رحمتی آرات ، استانبول ، ۱۹۴۷ ، Lvx ، شماره ۴۴۴۲) در بین موادی که از پرورش حیوانات بدست می آید ، این نوشیدنی ذکر می شود.
در کتاب «نوایی» از نوشیدن «قیمیز» به جای شراب صحبت می شود (ش . سلیمان ، ص ۲۴۹) ، در کتاب Oguz kahan destani (نشر و . بانگ و رشید رحمتی آرات ، استانبول ، ۱۹۳۶ ، سطر ۸۰) عبارت Süt – din kumuz bolmak بکار می رود که معنای آن چندان واضح نیست.
در دیوان لغت ترک محمود کاشغری غیر از کلمات Kymyzlanmak , kymyz (صاحب Kymyz شدن ) ، همینطور عبارت Kymyz almyla (سیب ترش ) بکار می رود.
برای کاربرد آن در ترکی قزاقی به عبارتهای Kymyzdy bagyt (قیمیزلی واغیت ، قیمیزینگ بول چاغی) و Kymyzdyk (Kymyz – lyk « غوزی غولاغی » Ramex ocetoza ) مراجعه شود .
«قیمیز» در حکم نوعی نوشیدنی ، توسط بعضی از اقوام دیگر که در ارتباط با ترکان بوده اند نیز ذکر می شود.
همانطور که «هرودوت» در وصف زندگانی اسکیت ها از «قیمیز» سخن بمیان می آورد ، مورخ های سلسله تانگ (۹۰۷ – ۶۱۸) نیز از آن صحبت می کنند .
در کتاب Kutubi «عیون التواریخ»
(Brockelmann , GAL , II , ۴۸ ; Yazma nüshasi Istanbul , KÖprülü kütüp . , nr . ۱۱۲۱ , ۲۶۹ a )
آمده است که «بایبارس اول» (م : از حاکمان حکومت ترکان مملوک) سال ۶۷۶ (۱۲۷۷) ، قبل از رحلتش در دربار خود در شام ، چند روز Kymyz (القومیز = al – kumiz)نوشیده است .
مدتها بعد یعنی در قرن دوازده (هفده) ، در بین مراسم منسوب به دربار خانهای ازبک ، از رسم نوشیدن قیمیز ((a&#۳۵۱;amidan – I Kumiz صحبت می شود .
در این مورد رجوع شود به کتاب ابن محمود ابن والی بنام بحرالاسرارفی مناقب الاخیار
(bk . Grunder . der iran . Phil . , II , ۳۶۲ ; Ind . off . , nr . ۵۷۵ ; metin n&#۳۵۱;r . w. Barthold , zap . geogr . ob&#۳۵۱;ç . po otdel . etnogr . , ۱۹۰۹ , xxx۱۷, ۲۹۵ V. dd. ).
«قیمیز» به رنگ شیر ، میخوش ، خوشبو و خیلی مقوی بوده و همینطور لذت بخش است .
«قیمیز» کم چربی و دارای نمک های معدنی کمی است .
«قیمیز» سرشار از ویتامین c است و تأثیر آن در درمان بعضی از بیماریها مخصوصا بیماری «سل» ، به ثبوت رسیده است .
از اواسط قرن نوزدهم افتتاح «سناتوریوم های قیمیز» (م : آسایشگاههای مسلولین که در آنها مصرف «قیمیز» رایج است) آغاز می شود .
▪ «قیمیز» با توجه به درجه ترشی آن دارای سه نوع است :
ـ کمی ترش یا ملایم (یک روزه) ، متوسط (دو روزه) و خیلی ترش (سه روزه) .
ـ بهترین نوع «قیمیز» نوع دو روزه ی آن است .
ـ قیمیزی را که بیش از اندازه ترش شده است ، با افزودن شیر تازه می توان ملایم کرد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی گمیشان