سازمان اقتصاد اسلامی

در سال ۱۳۴۶، نخستین صندوق قرض‌الحسنه به نام صندوق ذخیره جاوید در « مسجد لرزاده» به راه افتاد. بعد افراد متدین دیگری هم پیدا شدند كه صندوق اندوخته جاوید را راه انداختند. من جزو موسسان صندوق اندوخته جاوید بودم و در صندوق ذخیره جاوید هم به عنوان مشاور شركت داشتم.
قبل از انقلاب امكان فعالیت واقعی قرض‌الحسنه در ایران وجود نداشت اما به محض اینكه انقلاب پیروز شد، ما احساس كردیم كه باید سازمانی تشكیل داد كه بتواند بر فعالیت همه صندوق‌ها نظارت داشته باشد. ما مصمم شدیم كه برای مبارزه با نظام ربوی بانك‌ها، بانك اسلامی تاسیس كنیم. به این ترتیب بنای «تشكیل سازمان اقتصاد اسلامی» از همان روزهای اولیه سال ۱۳۵۸ ریخته شد و هیات‌مدیره تصمیم گرفت با بسیج همه صندوق‌ها، مقدمات تاسیس یك بانك را فراهم كند.
آن روزها مجوز بانك را نمی‌شد به راحتی گرفت. عده‌ای از دوستان با آیت‌الله بهشتی و آیت‌الله میرمطهری مذاكره كردند و ایشان قول دادند وقت ملاقاتی برای ما تنظیم كنند. ما در ملاقات با امام، گذشته از دریافت مجوز، اولین حساب بانك اسلامی را به نام ایشان افتتاح كردیم.
ملاقات برخی اعضای جمعیت موتلفه با امام خمینی (ره)در شرایطی انجام شد كه زمزمه ملی شدن بانك‌ها و صنایع به‌تازگی سرزبان‌ها افتاده بود. ما در نشست‌های متعددی كه با مسوولان بانك مركزی داشتیم، مجوزهای لازم را گرفتیم اما دولت موقت تصمیم گرفت بانك‌ها و صنایع را ملی اعلام كند. آن موقع چهره‌هایی در بانك مركزی بودند كه مساله تاسیس بانك بدون عملیات ربوی، برای آنها اهمیت نداشت.
با این حال، ما موفق شدیم، اما دولت موقت تصمیم گرفت كه بانك‌ها را ملی كند. ما پذیره‌نویسی كرده بودیم و به متقاضیان، سهام فروخته بودیم. یادم هست كه دو برابر سرمایه اولیه‌ای كه ما مدنظر داشتیم، سهام فروخته شد. سرمایه اولیه « بانك اسلامی» دو میلیارد ریال بود، اما مردم چهار میلیارد ریال پذیره‌نویسی كرده بودند.
ما اصرار داشتیم كه به فرموده امام، این بانك حتما باید راه‌اندازی شود چرا كه ما فكر می‌كردیم كار این بانك ربوی نیست و از بقیه جداست. دولت موقت اما به شدت مخالفت داشت. ما اصرار می كردیم و آنها تن نمی‌دادند. تا اینكه مرحوم بهشتی و بعضی دیگر از اعضای شورای انقلاب، به ما پیغام دادند كه اگر شما كنار نكشید، ۶ تن از وزرای دولت موقت استعفا خواهند كرد.
بعد از این تهدید و توصیه شورای انقلاب، ما دیگر اصرار نكردیم، اما دولت قول داد كه شرایط ویژه‌ای برای سازمان اقتصاد اسلامی ایجاد كند. ما هم در روزنامه‌ها اعلام كردیم كه بانك تشكیل نمی‌دهیم و آماده‌ایم كه پول همه را پس بدهیم و بعد قرار شد كه سازمان اقتصاد اسلامی وظیفه سرویس‌دهی و اعطای وام به صندوق‌های قرض‌الحسنه را بر عهده بگیرد.

علاء میرمحمد صادقی

منبع : روزنامه هم‌میهن