سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
مجله ویستا
کودکان خیابانی محبت می‌بینند!
اهل کجایی؟
مگه پلیسی.
دستان کودکانه‌اش را در دستانم می‌گیرم. حرارت بالای بدنش حکایت از بیماری او دارد. این بار صمیمی‌تر می‌پرسم.
چند سال داری؟
با انگشتان کوچکش عدد ۷ را نشانم می‌دهد.
چه کاری می‌کنی؟
من و مادرم خرج خانواده را می‌دهیم. پدرم سال گذشته مرد و دیگر کسی را نداریم.
بارها و بارها با این کودکان در خیابان برخورد داشته‌اید. کودکانی که با در دست داشتن فال حافظ، گل یا آدامس سد راه عابران می‌شوند و التماس می‌کنند که از آنها چیزی بخرید و در مقابل خواهش‌های آنها کمتر کسی است که حس ترحمش تحریک نشود... اینها تنها صحنه کوچکی از زندگی دردناک کودکان کار و خیابان است. فقر، بی‌عدالتی اجتماعی، مهاجرت، اعتیاد والدین، خانواده‌های آشفته، طلاق، ازدواج موقت و مجدد، چند همسری و خشونت از جمله مواردی است که باعث افزایش تعداد کودکان کار و خیابانی شده است. اما آنچه حایز اهمیت است، اینکه در کشور ما سازمانی که بطور رسمی و قانونی از این کودکان حمایت می‌کند سازمان بهزیستی است. کمیته امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی و شهرداری نیز در کنار بهزیستی برای حمایت از کودکان فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند.
اما اگر به وضعیت و افزایش روزافزون این کودکان نگاهی بیندازیم، در می‌یابیم که در عمل کار چشمگیر و دندانگیری انجام نشده است.
● نگاهی به آمار
با وجود درخواست‌های مکرر نهادهای مدافع حقوق کودکان و سازمان‌های حقوق بشر مبنی بر جلوگیری از کار کودکان هر روزه بر آمار کودکان کار افزوده می‌شود. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار (ILO) بیش از ۲۴۶ میلیون کودک کارگر در سراسر جهان مجبور به کار هستند. از سوی دیگر فعالان و مدافعان حقوق کودک در ایران ۵۸۵ هزار مورد از این آمار را سهم ایران می‌دانند. در آمار ارایه شده ۷۳ میلیون کودک کارگر کمتر از ۱۰ سال و ۱۲۷ میلیون کودک کمتر از ۱۴ سال در آسیا و اقیانوسیه فعالیت می‌کنند و فقط ۵/۲ میلیون کودک سهم کشورهای صنعتی از آمار ارایه شده است.
همچنین این گزارش حاکی از آن است که حدود یک میلیون کودک در معادن مشغول کار هستند و سالانه نیز ۲۲ هزار کودک کارگر به علت حوادث محل کار، جانشان را از دست می‌دهند. در ایران با وجود اینکه اطلاعات دقیقی از این کودکان وجود ندارد، اما برخی منابع از حضور ۱۶ هزار کودک خیابانی در تهران خبر می‌دهند و برخی آمارهای غیررسمی و غیردولتی این آمار را ۲۰ هزار کودک خیابانی می‌دانند. اما براستی چه تعداد کودک کار و خیابانی در تهران و کشور ایران وجود دارد؟
دکتر محمد عارفی، جامعه‌شناس و محقق امور اجتماعی در این رابطه می‌گوید: اصولا این کودکان به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول کودکانی هستند که خانواده دارند و برای امرار معاش و از روی فقر به خیابان می‌آیند. این کودکان از خانه به خیابان می‌آیند تا با درآمد کم خود، کمک خرج خانواده باشند و شب دوباره به خانه خود بر می‌گردند. اما دسته دوم کودکانی هستند که به دلایلی مانند طلاق، اعتیاد والدین و... ارتباط آنها با خانواده گسسته است و خانه و کاشانه آنها در خیابان است.
وی می‌افزاید: این کودکان برای تامین درآمد به کارهای خیابانی روی می‌آورند و بیشتر اوقات در دام باندهای تبهکاری قرار می‌گیرند. از سوی دیگر کودکی که در خیابان کار می‌کند به تبع مورد آزار و اذیت کودکان بزرگتر و سوءاستفاده آنان قرار می‌گیرد. بخشی از این آزار و اذیت جنسی است. عده‌یی از این کودکان خیابانی وارد محیطی می‌شوند که جسم و روحشان مورد آسیب قرار می‌گیرد.
وی همچنین بیان می‌کند: برای حل این معضل باید بحث توانمندسازی خانواده کودکان کار به مرحله اجرا در آید.یعنی درآمدسازی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مطرح شود. این در حالی است که هنوز از وضعیت کودکان کار و خیابانی آمار دقیق و مستندی وجودی ندارد. وقتی آمار وجود ندارد چگونه می‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم؟ اولین قدم داشتن آمار و توانمندسازی است. خانواده‌ها باید تحت آموزش قرار بگیرند. اگر والدینی معتاد هستند باید زمینه ترک اعتیاد آنها را فراهم کنیم یا آنکه برای والدین بیکار اشتغال مناسب ایجاد کنیم. این امر در کاهش کودکان خیابانی بسیار موثر است.محسن قدیری، کارشناس امور بهداشتی نیز در این باره می‌گوید: کودکان خیابانی از نظر بهداشت فردی، تغذیه، رفاه و آموزش وضعیت مناسبی ندارند و هر لحظه در خطر بیماری‌های خطرناکی مانند بیماری‌های عفونی، هپاتیت و ایدز قرار دارند. همچنین بیماری‌های پوستی و انگلی نیز سلامت آنها را بشدت تهدید می‌کند.
وی می‌افزاید: حضور و فعالیت این کودکان در اجتماع و مکان‌های عمومی نیز خالی از خطر نیست. از این رو باید مسئولان وزارت بهداشت، خدمات ویژه بهداشتی به آنها ارایه کنند.
● شعار دلفریب ساماندهی
با گذشت پنج سال از تصویب طرح ساماندهی کودکان کار و خیابانی بویژه در بسیاری از کلان‌شهرهای کشور مانند تهران، مشهد و... متاسفانه اجرای این طرح‌ها ناکام ماند و به نتیجه مثبتی نرسید. این در حالی است که مسئولان هیچ‌گاه به اصل مساله و دلایل پیدایش این کودکان توجه جدی نشان ندادند و بیشتر به پاک کردن صورت مساله و جمع‌آوری موقت آنها در سطح شهر اهمیت داده‌اند. کودکان خیابانی کماکان به عنوان یکی از اقشار آسیب‌پذیر در وضعیت نامعلومی بسر می‌برند. با وجود صرف میلیاردها ریال هزینه برای ساماندهی کودکان خیابانی این کودکان همچنان در سطح شهر سرگردانند و کسی پاسخگوی آنان نیست.
● ایستگاه مهر راه‌اندازی می‌شود
طرح ایستگاه‌های مهر که از سوی یکی از سازمان‌های غیردولتی حمایت از کودکان کار و خیابانی ارایه شده به منظور ساماندهی این کودکان‌به اجرا گذاشته خواهد شد.
منیره آرزومندی، نایب رییس انجمن حامیان کودکان کار و خیابانی درباره ایستگاه‌های مهر می‌گوید: این طرح ایستگاه‌های مهر برای کودکان کار و خیابانی و بویژه کودکان خیابانی راه‌اندازی می‌شود. هدف از اجرای این طرح ساماندهی کودکان کار در نقاط پرتردد مثل ترمینال‌ها، میادین شهر و حاشیه کلانشهرها است.
وی می‌افزاید: در این طرح زمینی از سوی شهرداری در اختیار سازمان‌ها و نهادهای متولی وNGOها قرار گرفته است. قرار است در این زمین سالنی حدود ۲۵۰ متر مربع با امکانات سیستم گرمایی و سرمازا و یک اتاق کوچک برای پرسنل و مشاوران ایجاد شود. همچنین سرویس‌های بهداشتی برای حمام کردن این کودکان تعبیه شده است. ایستگاه‌های مهر در حقیقت یک گذرگاه و استراحتگاه موقت برای کودکان کار و خیابانی است.
آرزومندی با اشاره به اینکه هنوز از کودکان خیابانی آمار دقیق و صحیحی وجود ندارد، بیان می‌کند: با مراجعه کودکان به این مراکز می‌توان یک بانک آماری و اطلاعاتی موثق از وضعیت آنها ایجاد کرد. از سوی دیگر قرار است این ایستگاه‌ها در استان‌های مختلف کشور راه‌اندازی شود.
در حقیقت این طرح به عنوان پایه تحقیقی و مبنایی برای برنامه‌ریزی‌های جامع و کلان جهت رسیدگی به وضعیت خطرناک کودکان خیابانی است. نمونه این مراکز نیز در کشور هند وجود دارد.
وی درباره نامگذاری این ایستگاه‌ها می‌گوید: کودکان خیابانی و کار از بسیاری امکانات جامعه و کانون گرم خانواده خود محروم هستند و هیچ‌گاه مورد مهر و محبت واقع نشده‌اند. با توجه به شرایط سنی و نیاز آنها به محبت، نام این ایستگاه‌ها مهر گذاشته شده است. عضو انجمن حمایت از کودکان خیابانی و کار همچنین می‌افزاید: برای اجرای این طرح، یک روانشناس، مددکار و نظافتچی نیاز است تا بچه‌ها بتوانند ۲۴ ساعته به این محل رجوع کرده و در زمان خطر از آسیب اجتماعی به دور باشند. در ایستگاه‌های مهر، محدودیت جنسی، ملی. زبانی وجود ندارد، اما سن افراد قابل پذیرش باید زیر ۱۸ سال باشد. همچنین کودکان بدون سرپرست نیز می‌توانند تا شش سال در این مراکز نگهداری شوند تا تکلیف آنها مشخص شود. تجربه نشان داده هر گاه مردم را در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها دخالت داده و از مشارکت آنها کمک بگیریم موفقیت حاصل می‌شود. اکنون باید از نیروی شهروندان در ساماندهی کودکان استفاده کرد.
دکتر اقلیما، رییس انجمن مددکاران ایران نیز معتقد است: از نظر قانون، نگهداری کودکانی که صاحب پدر و مادر هستند، جرم محسوب می‌شود. از سوی دیگر بیشتر اقدامات انجام شده از سوی بهزیستی بیشتر معطوف به جمع‌آوری این کودکان بوده است تا توانمندی و آموزش آنها. این طرح می‌تواند علاوه بر جمع‌آوری آنان، فعالیت‌های این کودکان را هدفمند کرده و باعث توانمندی آنان شود.
طیبه براتی
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست