در تمنای چراغ

تا جایی که حتی طرح مبارزه با تروریسم دولت بوش پسر نیز از این دریچه و به تعبیر تعرض به بخشی از چنین منابعی نگریسته می شود. صحت و سقم، درستی یا نادرستی این گونه تفاسیر در این کوتاه مقال مدنظر نیست. چه اساساً سیاسیون از آن می نویسند. این را گفتیم که – اگر چه به تکرار – اهمیت فراموش ناشدنی بحث انرژی را در ایران، خاورمیانه و در نهایت جهان، به گوش هم نجوا کرده باشیم. ایران در این شرق میانه بر ذخایر اثبات شده و عظیمی از انرژی آرمیده است. پیش از آنکه گاز در بازار جهانی انرژی این چنین مورد عنایت واقع شود یعنی همان زمانی که گازهای همراه نفت در پروسه تصفیه در پالایشگاه های کشور سوخته می شد، کارشناسان به وجود یک میدان مستقل گازی در خلیج فارس پی بردند. با آنکه میدان پارس جنوبی به لحاظ «اشتراک ذخایر با شیخ نشینی در همسایگی» و «وسعت و حجم بالای ذخیره» منبعی مهم و غیر عادی بود اما این کشف آغاز راه نبود. چه، ایران برای شروع عملیات استخراج و حتی پیش از آن، آغاز مطالعات جامع، ازدهه ۵۰ تا اواسط ۷۰خورشیدی به انتظار نشست. از آنجایی که تجربه ایرانی نشان داده است نمی توان به کلنگ زنی ها دل خوش داشت از نخستین باری که کلنگ برخاک عسلویه به منظور تاسیس منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس کوفته شد تا زمان آغاز کار، باز هم مدتی را در انتظار و چرت زدن گذراندیم. آنچه تا به امروز گذشته است را کماکان خوانده یا شنیده اید اما اکنون که گاز فازهای یک تا پنج از فاصله ۱۰۵ کیلومتری عسلویه از اعماق خلیج فارس به سوی خاک جنوب کشور در حال استحصال و انتقال است چه باید کرد؟
اگرچه احتمال دارد چنین پرسشی به ظن بسیاری ساده پنداشته شود اما اتفاقاً امید به یافتن پاسخ، همه منظور این قلم است. با این گاز و آن همه دیگر که هنوز منتظر مناقصه ها و ترک مناقصه ها (!) و قهر و آشتی شرکت های بین المللی است و چه خواهند کرد؟ آیا پیشرفت در توسعه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس مرادف است با صادرات و فروش؟ آیا فروش گاز ایران امری مذموم بنابر استدلال های آماری و علمی است؟ یا در نگاهی دیگر امضای یادداشت های تفاهم صادرات با کشورهای همسایه افتخار است؟ به تازگی یکی از استادان دانشگاه بر ضرورت توقف صادرات گاز ایران تاکید کرده است. درست چندی پیش بود که تفاهمنامه هایی نیز با عمان و کویت اتفاقاً برای صادرات و فروش گاز کشور به امضا رسید.
خط لوله گاز ایران به هند هم از دیگر پروژه های قدیمی است که دوباره بر سر زبان ها افتاده است. صدور گاز به ترکیه در جریان است و همه و همه نشان از سیاست فروش و گسترش بازاریابی ایران دارد به طور عمده یکی از دلایل ویژه و محوری این سیاستگذاری نوعی رقابت با قطری ها عنوان می شود و این گونه گاز پارس جنوبی پیش فروش می شود. اگر چه دغدغه از دست دادن بازار جهانی نکته ای واضح و منطقه به نظر می رسد اما نگاه آن استاد دانشگاه به وضعیت مصرف داخلی، نیاز صنایع و حفظ و نگهداری از مخازن نفتی به وسیله این گاز استخراج شده هم جای تامل دارد. به راستی برنامه مدون وزارت نفت برسرگاز ایران چه بوده و چیست؟ اگر چه ممکن است که با نزدیک شدن به پایان کار دولت وقت، کسی را حوصله پاسخگویی نباشد اما منافع ملی امروز و آیندگان را باید در کجای این تصویر پیش روی یافت؟ آیا بحث انرژی در ایران امروز سراسر معطوف به اهداف سیاسی و به ویژه سیاست خارجی است؟ آیا ما به لحاظ شرایط بین المللی «باید» شرط فعالیت هند و چین در ایران را خرید گاز و ال ان جی خود قرار دهیم و کیست که نداند آنان چه قدر مشتاق پروژه های نفت و گاز ما هستند. به راستی چرا در این سال ها نه تنها استراتژی مسئولان در این باب شفاف عنوان نشد بلکه هیچ وقت، موافقت و مخالف به دور از جنجال های جناحی و مجلس به دور یک میز ننشستند؟
کوتاه سخن آنکه هزینه راهی را که امروز می پیماییم، آیندگان باید بپردازند پس خوشا آنکه مقصد، منافع ملت این کهن بوم و بر باشد.

منبع : نمایشگاه بین‌المللی