ارزیابی گیاهان مشهی

اختلال عملکرد جنسی، ناتوانی مکرر در دستیابی به آمیزش جنسی طبیعی می‌باشد و اشکال متنوعی را شامل می‌شود مانند:
انزال زودرس، انزال سرکوب شده یا تأخیری، مشکلات تحریکی مثل لیبدوی کاهش یافته و رفتارهای جنسی اجباری، اختلال در ارگاسم و نقص در فرونشینی پنیس بعد از انزال که اصطلاحاً Detumesence نامیده می‌شود.
امروزه این اختلالات، در سراسر جهان در حال افزایش و گسترش می‌باشند که علت آن جمعیت سنی درگیر و نیز افزایش فاکتورهای اتیولوژیکی می‌باشد.
به اختیار، بررسی‌های چندی به کارگرفته شده‌اند که با تعدادی عوارض جدی همراهند و نیز به آسانی در دسترس نبوده و بسیار پرهزینه‌اند.
تحقیق برای مکمل‌های طبیعی از گیاهان دارویی در حال شدت گرفتن است، شاید به علت عوارض جانبی کمتر آنها و اینکه به آسانی در دسترس و ارزان می‌باشند. بنابراین باافزایش تحقیق در مورد گیاهان دارویی با پتانسیل افزایش قوه‌ی باه Aphrodisiac potentialsسبب ایجاد این نیاز شده که به دنبال روشهای قابل دسترسی، برای غربالگری این گیاهان دارویی باشیم.
یکی ازاهداف اصلی ازدواج، تولید مثل و به شکل مهمتر، انجام فعالیت جنسی در هر دو شریک جنسی می‌باشد. برای ادامه‌ی زندگی، یک ارگانیسم‌ باید تولید مثل کند، قبل از آنکه بمیرد.
در نظریه‌ی هماهنگ دانشمندان، تولید مثل به وسیله‌ی جفتگیری یک مرد با زن در آمیزش جنسی شروع می‌شود تا کنار هم قرارگیری اسپرم و تخمک را به منظور باروری، آسان کند. بنابراین باید یک آمیزش جنسی طبیعی و قدرت انجام فعالیت جنسی در مرد موجود ‌باشد.
ارگان‌های جنسی مردانه (ارگان‌ نزدیکی یا جماع، پنیس) و فاکتورهای مرتبط با Erection باید که به طور طبیعی عمل کنند. ناتوانی در انجام این عملکرد به طور مؤثر، یک مشکل عمده است که پیش‌روی تولید مثل قرار دارد و به عنوان Sexual Dysfunction یا اختلال عملکرد جنسی نامگذاری می‌شود.
این شرایط که انواع مختلفی را شامل می‌شود با استفاده از Aphrodisiac یا همان داروهای با پتانسیل افزایش قوه‌ی باه (مبهی، مشهی)، اصلاح می‌شود. بنابراین هر ماده‌یی که بتواند میل و قوه‌ی جنسی را افزایش دهد در تعریف Aphrodisiac قرارمی‌گیرد.
امروزه افزایش بروز اختلال عملکرد جنسی در مردان، تحقیق بیشتر و سریعتر را در مورد گیاهان با پتانسیل Aphrodisiac ایجاب می‌کند.
● عملکرد جنسی در مرد:
تمایلات جنسی یک مجموعه‌ است، پدیده‌یی چند بعدی متشکل از ابعاد بیولوژیکی، سایکولوژیکی بین شخصی و رفتاری.
رفتارجنسی در موش‌های صحرایی نر شامل سه فاز است:
۱) Mount: حیوانات وضعیت جماع را می‌پذیرند اما ارگان ‌جماع (پنیس) را در داخل واژن جای نمی‌دهند.
۲) Intromission: ارگان جماع را در طول مدت یک ماه به داخل واژن وارد می‌کنند.
۳) Ejaculation: خروج قوی مایع منی (Semen).
تحریک جنسی مردان به یکسری از تغییرات سایکولوژیکی، عروقی، عصبی و تناسلی موضعی منجر می‌شود که دست کم، سه طبقه‌بندی مختلف برای این تغییرات شرح داده شده است:
تعدادی از مولفان، یک سیکل پاسخ Psych sexual را شرح داده‌اند که شامل ۴ فاز است:
▪ Excitement
▪ Plateau
▪ Orgasm
▪ Resolution
در طبقه‌بندی دیگر که بر اساس تغییرات Penodynamic در طول سیکل جنسی می‌باشد، هر یک از فازهای Sycho sexual را به دو رخداد به هم وابسته تقسیم می‌کند. مثلاً Excitement را بهLatency) و (Tumescence، Orgasm را بهEjaculation) ،(Emission و Resolution را به Refractoriness) و (Detumescence تقسیم کرده است.
در طبقه‌بندی سوم که روی فعالیت‌های عملکردی در طول سیکل جنسی تمرکز می‌کند با اضافه کردن یک فاز آغازین به نام میل یا libido چرخه‌ی پاسخ جنسی طبیعی را در مرد را به طور عملکردی به ۵ رخداد مداخله‌یی تقسیم می‌کند که در یک توالی تعریف شده رخ می‌دهد و شامل:
۱) Libido
۲) Erection
۳) Ejaculation
۴) Orgasm
۵) Detumescence
● Libido or Sexual desire:
به عنوان نیاز بیولوژیکی به فعالیت جنسی (همان قوه‌ی جنسی) تعریف می‌شود و غالباً به عنوان طلب رفتار جنسی بیان می‌شود. شدتش بین اشخاص فرق می‌کند و در هر فرد و هر زمان متفاوت است. به نظر می‌رسد تستوسترون سرم بالاتر با فعالیت جنسی بیشتری در پیران سالم همراه باشد ولی این موضوع در مردان جوان صدق نمی‌کند.
● Erection :
به حالت سفت شدن و بزرگ شدن پنیس تحریک شده از لحاظ جنسی گفته می‌شود، که باید به مقدار کافی جهت نفوذ به داخل واژن صورت گیرد. این حالت در مرد، نتیجه‌ی افزایش تحریک حسی و سایکوژنیک می‌باشد که از تصور، بینایی، شنوایی، بویایی، احساسی و لمسی و قسمتهای رفلکسوژنیک تناسلی ناشی می‌شود.
● Ejaculation:
عمل بیرون ریزی Semen می‌باشد که این عمل رفلکسی است که در نتیجه‌ی تحریک جنسی اتفاق می‌افتد و خود، از دو روند متوالی تشکیل می‌شود.
پروسه‌ی اول که Emission نامیده می‌شود و با تجمع‌ مایع Semen به داخل پیشابراه خلفی همراه است. در حالی که پروسه‌ی دوم Ejaculation یا انزال حقیقی نام دارد و همان خروج مایع Semen از پیشابراه خلفی به داخل Penile meatus و خروج از پنیس می‌باشد.
● Orgasm:
همان اوج لذت جنسی می‌باشد و تمام دوره‌ی تجمع مایع Semen در پیشابراه خلفی Emission و انزال حقیقی به عنوان ارگاسم در مرد شناخته می‌شود.
● Detumescence:
همان فرونشینی پنیس راست شده بعد از انزال می‌باشد.
● اختلال عملکرد جنسی در مرد:
اختلالات جنسی در مرد طبقه‌بندی می‌شود به اختلالات در: عملکرد، تعیین موقعیت جنسی و رفتار جنسی.
به طور کلی چندین عامل باید هماهنگ با هم کار کنند تا عملکرد جنسی طبیعی را حفظ کنند. این قبیل فاکتورها شامل: فعالیت عصبی، وقایع عروقی وآندروژن‌ها‌ هستند. بنابراین عملکرد بد یکی از اینها، ممکن است به اختلال عملکرد جنسی از هر نوع منتهی شود.
اختلال عملکرد جنسی در مردان، به ناتوانی در دستیابی به آمیزش جنسی طبیعی اطلاق می‌شود. همچنین می‌توان به آن به عنوان اختلالاتی که با سیکل پاسخ جنسی کامل مداخله می‌کنند، نگاه کرد. این اختلالات، مرد را از یک آمیزش جنسی لذت بخش محروم می‌سازد.
در حالی که اختلال عملکرد جنسی، ندرتاً سلامت جسمی را تهدید می‌کند، ممکن است عوارض سایکولوژیکی سنگینی همچون: افسردگی، اضطراب، احساس ناتوانی، ضعف و عدم کفایت را به همراه داشته باشد. بدبختانه این مشکل، اغلب توسط تیم مراقبت ‌سلامت فراموش می‌شود که بیشتر روی جنبه‌‌های تدابیر تکنیکی و طبی امراض بیماران تلاش می‌کند.
اختلال عملکرد جنسی در مردان شایع‌تر از زنان است. پس به طور قراردادی بیشتر روی مشکلات جنسی مردان متمرکز می‌شویم. این موضوع به خوبی کشف شده‌است که اختلالات عملکرد جنسی ممکن است مردان ۱۷ تا ۹۶ ساله را در نتیجه‌ی مشکلات سلامت جسمی یا سایکولوژیکی رنج دهد.
در کل، یک شیوعی در حدود ده درصد در تمام سنین رخ می‌دهد و چون اختلال عملکرد جنسی یک پروسه‌ی حتمی پیری یا افزایش سن می‌باشد، این شیوع در مردان بین ۵۰ تا ۷۰ ساله در حدود بیش از ۵۰ درصد است.
همزمان با اینکه مردها پیر می‌شوند، تعداد خالصی از سلولهای لایدیگ کاهش می‌یابند (در حدود چهل درصد) و قدرت آزادسازی LH که به صورت ضرباندار می‌باشد، افت می‌کند. به همراه این وقایع، تراز تستوسترون آزاد نیز تنزل می‌کند (در حدود ۱ تا ۲ درصد در سال). این عوامل در مقادیر نه چندان کم در شیوع اختلال عملکرد جنسی در پیری نقش دارند.
Male sexual dysfunction یا MSD یا همان اختلال عملکرد جنسی در مرد ممکن است به وسیله‌ی فاکتورهای گوناگونی ایجاد شود که شامل:
▪ اختلالات سایکولوژیکی (اضطراب، افسردگی، استرس، احساس گناه و ترس از شکست رابطه‌ی جنسی و ارتباط تیره‌ی زناشویی).
▪ شرایط طبی مزمن (دیابت، هیپرتانسیون، نقایص عروقی مثل آتروسکلروز و ...).
▪ بیمارهای پنیس (فیموزیس، اختلال عملکرد، عضلات صاف و ...).
▪ جراحی لگن (جهت اصلاح اختلالات شریانی و یا دیگر اختلالات).
▪ اختلالات نورولوژیکی (بیماری پارکینسون، سکته‌ی مغزی، ترومای مغزی، صدمه به عصب یا طناب نخاعی).
▪ داروها به علت اثرات و عوارض جانبی آنها (مثل آنتی‌هیپرتانسیوها، عوامل مرکزی، آنتی ‌اولسر، ضد افسردگی‌ها، آنتی‌آندروژن‌ها و ...).
▪ سبک زندگی (سوء مصرف مزمن الکل یا سیگار کشیدن).
▪ پیری (پایین آمدن تراز هورمون‌ها با افزایش سن).
▪ بیماری‌های سیستمی (قلبی، کبدی، کلیوی، ریوی، کانسر، متابولیک، پیوند عضو).
اختلال عملکرد جنسی در مردان اشکال متفاوتی دارد. یک اختلال عملکرد ممکن است در تمام طول دوران زندگی و برای همیشه وجود داشته باشد، اکتسابی ‌باشد، وضعیتی یا کلی باشد ویا به رغم وضعیت یا موقعیت خاصی رخ دهد.
● یک مرد مشکل جنسی داشته باشد اگر که او:
▪ قبل از آنکه خود یا شریک جنسی‌اش تمایل داشته باشد و یا تقاضا کند انزال را تجربه کند.
▪ عدم انزال یا انزال تأخیری داشته باشد.
▪ ناتوانی در ایجاد یک Erectionکافی برای آمیزش جنسی لذت بخش داشته باشد.
▪ احساس درد در طول آمیزش جنسی داشته باشد.
▪ فقدان یا کاهش امیال جنسی داشته باشد.
اختلال عملکرد جنسی در مرد طبقه‌بندی می‌شود به انواع: اختلالات میل، اختلالات ارگاسم، اختلال عملکردی درErection، اختلالات در انزال و شکست در فرونشینی پنیس بعد از انزال.

دکتر محمود عموئی
پزشک قانونی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز