اهل مشرق در عصر ظهور

پیامبر اعظم(ص) اسلام مجموعهٔ تكامل‌یافتهٔ فضائل همهٔ انبیاء و اولیای الهی در طول تاریخ و درخشان‌ترین كهكشان عالم وجود است كه هزاران منظومه و خورشید درخشان فضیلت و كرامت را در خود جای داده است، علم توأم با اخلاق، حكومت همراه با حكمت، عبادت همراه با خدمت به خلق، جهاد توأم با رحمت، عزت همراه با فروتنی، روزآمدی توأم با دوراندیشی و صداقت با مردم در عین پیچیدگی‌های سیاسی از ویژگی‌های بارز پیامبر اكرم(ص) است.
جلوهٔ آشكار و مظهر اسمای خداوندی، نمونهٔ انسان كامل و سرآمد تمام پیامبران و ختم رسل است.
پیامبر رحمت و رأفت دربارهٔ ویژگی‌های یاران آخرین جانشین خود، یعنی حضرت مهدی(ع) بیاناتی دارند كه به اجمال به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌كنیم.
در روایات رسیده از پیامبر اعظم(ص) شاهد اسامی برخی از ملت‌ها و یا سرزمین‌هایی هستیم كه ظاهراً نقش خاصی را در آخرالزمان و هنگامهٔ ظهور ایفا می‌كنند و نیز ارتباط خاصی با امر ظهور و نهضت آن حضرت دارند. یمن، عراق، مصر، فلسطین، شام و ایران نمونه‌هایی از این مناطق‌اند. در این مجال نگاهی به روایاتی می‌اندازیم كه متوجه اهل خراسان (ایران)اند؛ آنهایی كه در لسان روایات به «اهل المشرق» و یا «اهل الفارس» تعبیر شده‌اند. قبل از بررسی این احادیث، برخی از صفات و ویژگی‌های این گروه كه هر كدام در روایتی ذكر شده است را بنگرید:
پیامبر اكرم(ص) می‌فرمایند: آنها كسانی هستند كه اگر دین در ثریا باشد مردانی از ایشان به سوی آن رفته و به آن دست می‌یابند۱، پس از من در [نوع] رابطه‌شان با اهل بیت من مورد آزمایش قرار می‌گیرند۲، سرسپردگان و پیروان حضرت مهدی(ع) هستند۳، مانند آهن محكم و استوار۴، و مانند شیر درنده، شجاع و مقاوم‌اند۵، همهٔ آنها بهشتی خواهند بود۶.
نمونه‌های بسیاری از این احادیث در كلام مبارك پیامبر اكرم(ص) دیده می‌شود، اما آنچه كه به عنوان نشانهٔ این گروه آمده است «رایات سود» یا همان پرچم‌های سیاه رنگ است كه از مشرق ظهور می‌كند. اینكه صاحبان این پرچم‌ها چه كسانی هستند و چه خواهند كرد سؤالی است كه جواب آن را در روایات جستجو كردیم:
كسی كه آنها را یاری كند خداوند را یاری كرده است، در غیر این صورت خداوند آنها را خوار و ذلیل می‌كند.
پیامبر اكرم(ص) از بلاهایی كه به اهل بیت او خواهد رسید یاد كردند تا آنكه فرمودند:
پرچمی از مشرق به رنگ سیاه ظهور كرده كه هر كس آن را یاری كند خداوند را یاری كرده و هر كه آن را یاری نكند خداوند او را خوار و ذلیل می‌نماید. تا آنكه صاحبان پرچم نزد مردی می‌آیند كه هم‌نام من است. و او را امیر خود می‌گردانند و خداوند نیز او را تأیید و یاری می‌كند.۷
البته تعداد روایاتی كه در مورد «پرچم‌های سیاه» وارد شده، متعدد و فراوان است و شاید اصل آن، یك حدیث باشد كه به صورت‌های متعددی بیان شده است. اما آنچه كه پس از تحقیقات به آن رسیدیم، مطمئن شدیم كه اصل حدیث متوجه آمادگی طایفه‌ای از خراسان برای پیروی و یاری حضرت مهدی(ع) است.۸
هركه از آنها آگاهی یابد به سوی آنها برودو با ایشان بیعت نماید.
آن حضرت می‌فرمایند كه پرچم‌های سیاهی از سمت مشرق پدیدار خواهند شد كه دارندگان آنها دل‌هایی سخت‌تر و محكم‌تر از آهن دارند و هر كسی خبر آنها را بشنود باید بهسوی آنها رفته و با ایشان بیعت نماید، هرچند از روی یخ بگذرد.۹
در این روایات نام مبارك حضرت مهدی(ع) و نیز برخی از صفات ایشان هم آمده است:
حضرت مهدی(ع)، خلیفهٔالله، هم در میان آنهاست.
هرگاه دیدید پرچم‌های سیاه از سمت خراسان ظاهر شده نزد آنها رفته هرچند از روی یخ بگذرید. خلیفه‌الله، حضرت مهدی(ع) در میان آنهاست.۱۰
اگر كوه‌ها بر سر راهش قرار گیرند آنها را نابود می‌سازد.
مردی از فرزندان امام حسین(ع) از سمت مشرق خروج خواهد كرد كه اگر كوه‌ها بر سر راهش قرار گیرند، آنها را منهدم كرده و از میانشان راه می‌گشاید.
روایات، حاكی از ظهور گروهی قدرتمند از مشرق‌اند كه به فرماندهی شخصی به نام شعیب بن صالح از قبیلهٔ بنی تمیم است. وی با یاران سفیانی نبرد كرده و آنها را شكست می‌دهد تا آنكه وارد بیت‌المقدس شده و آمادهٔ حكومت حضرت مهدی(ع) می‌گردد. و از سمت شام توسط سیصد نفر نیز یاری می‌شوند، بین خروج او (شعیب) و رسیدن حضرت مهدی(ع) هفتاد و دو ماه طول می‌كشد.۱۲
در روایت دیگری آمده است:
فتنه‌ها شهر زوراء را فرا می‌گیرد تا آنكه بسیاری از زن‌ و مردها كشته می‌شوند و اموال‌ها غارت می‌گردد و چه تجاوزهایی كه به نوامیس مردم صورت می‌گیرد، خداوند رحمت كند كسی كه زنان بنی‌هاشم را در آن روز پناه دهد كه آنان حرمت و آبروی من می‌باشند... سپس مردی از قبیلهٔ بنی عقیم به نام شعیب بن حاصل خروج می‌كند،‌ پرچم شعیب سیاه و هدایت شده به نصر و یاری و كلام الهی بوده تا آنكه خود را به حضرت مهدی(ع) می‌رساند و میان ركن و مقام با او بیعت می‌كند.۱۳
هر كه از او پیروی نماید نجات یافته و هر كه از او تخلف كند هلاك خواهد شد.
رسول خدا(ص) می‌فرمایند: قیامت بر پا نخواهد شد، تا آنكه قائم ما برای حق به اذن خداوند متعال قیام كند. هر كس از او پیروی كند نجات یافته و هر كس از او تخلف كند هلاك خواهد شد. به خاطر خدا، به هر شیوه‌ای هر چند از روی یخ بگذرید، نزد او بروید كه او خلیفهٔ خداوند عزوجل است.۱۴
همان‌طور كه مشاهده می‌فرمایید در این احادیث تعبیر به این مضمون آمده است كه... ولو حبواً علی الثلج (هرچند از روی یخ بگذرید). این تعبیر در روایات، مختص به بلاد خراسان است.۱۵
صاحبان پرچم‌های سیاه جنگی خواهند كرد كه هرگز مانند آن اتفاقی نیفتاده است.
پیامبر اكرم(ص) فرمودند: گنجی در نزد شماست كه بر سر آن جنگی میان سه نفر از فرزندان پادشاهان اتفاق می‌افتد كه هیچ یك در آن به پیروزی نمی‌رسند. سپس از سمت مشرق پرچم‌های سیاهی پدیدار می‌شود، آنها نبردی خواهند كرد كه هرگز مانند آن اتفاق نیفتاده است (راوی گوید سپس حضرت چیزی فرمودند كه آنرا به خاطر ندارم) آن‌گاه فرمودند: هنگامی كه آن پرچم‌ها را دیدید به هر وسیله‌ای كه می‌توانید هر چند از روی یخ بگذرید خود را به آنها رسانده و با ایشان بیعت كنید، زیرا او خلیفهٔ خدا حضرت مهدی(ع) است.۱۶
البته قابل ذكر است كه روایات،‌ آغاز امر ظهور گروهی كه از مشرق برخاسته و خود را آماده و مهیا برای پیروی از آن حضرت می‌كند، را مورد توجه قرار می‌دهند و چیزی از ظهور خود آن حضرت از مشرق در این روایات وجود ندارد. آنچه كه مشهور و متواتر است آن است كه حضرت مهدی(ع) در مكه ظهور خواهند كرد.

رضاعباسپور
پی‌نوشت‌ها:
۱. قرطبی، الجامع‌لأحكام القرآن، ج۱۶، ص۷۶؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ج۵، ص۱۰۸.
۲. كنزالعمال، ج۱۱، ص۱۲۴.
۳. منتخب الاثر، ص۳۰۴.
۴. ینابیع المودهٔ، ص۴۹۱؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۸۴.
۵. جمع‌الجوامع، ج۱، ص۱۰۱۹.
۶. كنزالعمال، ج۴، ص۲۹۹.
۷. بحارالانوار، ج۲۸، ص۷۸.
۸. كورانی، علی، معجم الاحادیث المهدی(ع)، ج۲، ص۳۹۰.
۹. اثبات الهداهٔ، ج۳، ص۵۹۶؛ ینابیع المودهٔ، ص۱۸۲.
۱۰. ابن طاووس، ملاحم، ص۵۳؛ ینابیع المودهٔ، ص۱۸۲.
۱۱. منتخب الاثر، ص۱۹۹؛ اثبات الهداهٔ، ج۳، ص۶۱۴.
۱۲. ملاحم ابن طاووس، ص۴۹.
۱۳. همان، ص۱۳۷.
۱۴. عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۵۹؛ منتخب الاثر، ص۲۰۴.
۱۶. بحاالانوار، ج۵۱، ص۸۳.

منبع : ماهنامه موعود