کامپیوترهای دسکتاپ چه مقدار برای حیات نیاز دارند؟

شاید باور نکنید، اما انتخاب منبع‌تغذیه مناسب برای کامپیوترهای دسکتاپ از انتخاب همسر برای زندگی مشترک سخت‌تر است و اگر به درستی انتخاب نشود در سیم ثانیه می‌تواند روزگار آدمیزاد را به خاک سیاه بنشاند و برود!
پیش از این به‌ تفصیل درباره خریدن منبع‌تغذیه اصل و نسب‌دار داد سخن داده بودم و راستش نه قصد تکرار دارم و نه حوصله‌اش را. اما در این نوشتار دوست دارم از منظری دیگر به ماجرای انتخاب منبع‌تغذیه درست و درمون بپردازم که پیش‌تر به صورت جسته و گریخته ذکر کرده بودم و حتم دارم که در خاطرها باقی نمانده است. بنابراین هر چند برای تسلی خاطر برخی دوستان هم که شده، بحث را با یادآوری مختصری درباره شیوه مطلوب و مطبوع انتخاب و ابتیاع منبع‌تغذیه ادامه خواهم داد!
● یادآوری فوری فوتی!
ماجرا این‌گونه آغاز شد که سیل قطعات بی‌اصل و نسب از سوی کشور دوست و برادر چین روانه بازارهای ایرانی شد و مصیبت‌‌ها به بار آورد، زیرا معلوم نبود این قطعه (منبع‌تغذیه) در کدام کارخانه (خراب شده) و بر اساس موازین کدام استاندارد جمع و جور شده است. دیگر اینکه، قابلیت پردازنده‌ها جهش قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده بود و بسیاری از منابع‌تغذیه موجود را یارای پاسخگویی به آن‌ها نبود. از این گذشته امان از برق شهری که همچون دسترسی به اینترنت پرسرعت فعلی، قابل اطمینان نبود و تغییرات ولتاژ آن محدود به ده بیست ولت نمی‌شد و گاهی تا سی چهل ولت افت نشان می‌داد. دیگر اینکه، محصولاتی انرژی‌خوار در بازارها انباشته می‌شدند و گاهی خریدار از یاد می‌برد که استفاده از این قطعات مستلزم تهیه انرژی آن‌ها نیز می‌شود. این‌گونه بود که بسیاری از دوستان در جراید مختلف و حتی برخی از شرکت‌های فعال در زمینه واردات و حتی مونتاژ منبع‌تغذیه دست به کار راهنمایی موثر مصرف‌کننده شدند.
بر همین اساس بود که راهکاری ساده در برابر خوانندگان قرار گرفت تا بتوانند حداقل نیاز انرژی مصرفی دستگاه خود را محاسبه کنند و قطعات اصلی را همین‌طوری ابتیاع نکنند. راهکار این بود که میزان مصرف انرژی قطعات اصلی کامپیوتر مانند پردازنده، کارت‌گرافیک، هارددیسک، نمایشگر، مادربرد، کارت مودم، درایو نوری، فلاپی‌درایو، کارت شبکه، صفحه کلید، ماوس و قطعات دیگری -که انرژی آن‌ها از طریق منبع تغذیه دستگاه تأمین می‌شود- محاسبه شود.
توان منبع‌تغذیه مناسب حدود بیست درصد بیش از عددی است که از جمع انرژی‌های موردنیاز قطعات حاصل می‌شود. البته شرایط به مرور زمان تغییر کرد، زیرا سهم نمایشگرهای CRT رو به افول گذاشت و بیشتر نمایشگرهای LCD نیز انرژی خود را به طور مستقیم از جریان برق شهری تأمین می‌کردند. فلاپی‌درایو، کارت صدا و کارت شبکه از بیشتر کامپیوترها حذف شدند و به صورت چیپ روی مادربرد قرار گرفتند. دیگر اینکه، کاهش قابل‌توجهی در میزان مصرف برخی قطعات مانند هارددیسک‌ها پدید آمد. در نقطه مقابل مصرف پردازنده‌ها از ۳۰ تا ۱۵۰ وات افزایش یافت و مصرف برخی کارت‌های گرافیکی از مرز ۲۵۰ وات فراتر رفت.
جمع حسابی مصرف انرژی موردنیاز برای قطعاتی که تمایل به گردآوری آن دارید همچنان کارآمد است و شک نکنید که شما را به سوی نتیجه مطلوب سوق خواهد داد، اما کافی نیست!
● آنچه فراموش شده است!
از جمع مصرف انرژی قطعات، عددی حاصل می‌شود که نشانگر میزان مصرف متوسط دستگاه است، اما دستگاه‌های جدید شرایط دیگری را برای منبع‌تغذیه ایجاد می‌کنند که باید پیش‌تر مورد توجه خریدار قرار گیرد.
همچنان‌ که توان پردازشی چیپ‌ها رو به ازدیاد گذاشته، اما حرکت قدرتمندی آغاز شده است که حکایت از تجمیع چیپ‌ها دارد. ساده‌تر بگویم که قرار است مدل‌های ارزان‌قیمت کارت‌های گرافیک از صحنه خارج شوند و بسیار توصیه می‌شود که کاربران عام از مادربردهای مبتنی بر چیپ‌ست‌های یکپارچه که در بطن خود موتور گرافیکی دارند استفاده کنند. حتم دارم کارت‌های صدا و شبکه را خوب به خاطر دارید که چگونه حذف شدند و در قالب یکی از امکانات اصلی مادربرد قرار گرفتند. چنانچه کاربر از کارت‌گرافیک مستقل صرف‌نظر کند حداقل بین ۷۰ تا ۱۵۰ وات در مصرف انرژی صرفه‌جویی کرده است.
نوع کاربرد دستگاه نیز در انتخاب منبع‌تغذیه مناسب، اهمیت دارد. برای مثال، میزان ولتاژ موردنیاز و البته مصرف انرژی در چیپ‌ست‌ها و کارت‌های گرافیکی در کسری از ثانیه بارها تغییر می‌کند و چنانچه منبع‌تغذیه قادر به پاسخگویی نباشد مشکلاتی پدید خواهد آمد. تکنولوژی‌های متعددی در این‌باره مطرح شده‌اند که معروف‌ترین آن‌ها Passive PFC، Active PFC و EPS هستند. این موضوع به ‌طور ویژه باید مورد توجه عشاق بازی قرار داشته باشد.
نکته دلگیر ماجرا این است که بیشتر کاربران این‌گونه تصور می‌کنند که افزایش قابلیت‌های پردازنده و مادربرد برای ارتقا کارایی کامپیوترها کفایت می‌کند، اما به این امر توجه ندارند که ارتقا، مستلزم افزایش کارایی منابع‌تغذیه -که در بیشتر موارد مورد غفلت واقع می‌شود- نیز خواهد بود. چنانچه کارت‌گرافیک فاخر HD ۴۸۵۰ را خریداری کرده، اما منبع‌تغذیه خود را به ‌شکل مناسب و متناسب ارتقا نداده باشید، حتم دارم کارایی این محصول کمتر از یک کارت ۱۰۰ هزار تومانی خواهد بود. از این‌گونه مثال‌ها بسیار می‌توان برشمرد.
● موردی دیگر
استفاده از سرورهای خانگی از هفت هشت ماه پیش مورد توجه برخی دوستان قرار گرفته است. هنگامی‌که تعداد کاربران یک سیستم افزایش یابد، احتمال تغییرات ولتاژ و مصرف‌انرژی نیز افزایش خواهد یافت، از این‌رو باید بیشترین دقت در انتخاب منبع تغذیه انجام شود. برای اطلاع عرض می‌کنم که سرورهای درست و درمون به طور معمول از دو منبع‌تغذیه استفاده می‌کنند تا در مواقع اضطراری گرفتار نشوند.
به‌ طور کلی می‌گویم که علاوه بر میزان مصرف انرژی باید به ویژگی‌های کاربردی دستگاه نیز توجه داشت. چنانچه برق شهری در منطقه شما دچار افت و خیز بسیاری است، باید از تکنولوژی PFC استفاده کنید. اگر در منطقه با افت ولتاژی بیش از ۵۰ ولت مواجه هستید استفاده از دستگاه UPS ارزان‌قیمت همراه با پایدارکننده جریان (Stabilizer) همراه با تکنولوژی Active PFC در منبع‌تغذیه توصیه می‌شود.
کاربرانی که مخارج زندگی را از بیچاره کردن پردازنده و کارت‌گرافیک برای پردازش فایل‌های انیمیشن یا طرح‌های پیچیده تامین می‌کنند نیز نگاه ویژه‌ای به تکنولوژی PFC داشته باشند، اما اصلی‌ترین کاربران منابع‌تغذیه اصیل همانا عشاق بازی هستند.
● نکته پایانی
عاقلانه نیست که پانصد ششصد هزار تومان هزینه برای خرید دستگاه کامپیوتر صرف کنیم و در پرداخت چهل پنجاه هزار تومان برای تامین انرژی مناسب خساست نشان دهیم. منبع‌تغذیه‌ای باید انتخاب کرد که در شرایط سخت پشت قطعات را خالی نکند، یک منبع‌تغذیه جوانمرد!

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری