دلار ۸۹۰ تومانی در بودجه سال ۸۷

● ۱۶۰۰ میلیارد تومان درآمد از مابه‌التفاوت فروش ارز
هادی حق‌شناس، عضو کمیسیون برنامه بودجه مجلس، در مورد نرخ ۸۹۰ تومانی دلار در بودجه و تأثیرات آن گفت: ”قیمت دلار، تأثیری در کلیات یا عملکرد بودجه ندارد اما در عدد و مقدار آن بسیار مؤثر است. البته باید در نظر داشت، زمانی که قیمت دلار در بازار زاد بیش از ۹۵۰ تومان است ولی در بودجه ۸۹۰ تومان لحاظ می‌شود، این رقم به واقعیت نزدیک نیست“.
وی افزود: ”مابه‌التفاوت قیمت اعلام شده دلار توسط دولت و نرخ ارز در بازار آزاد، در حقیقت مازاد درآمد دولت خواهد بود“.
این مازاد درآمد بیش از ۱۶۰۰ میلیارد تومان است که دولت با این پیشنهاد، در حقیقت درآمد وقایع خود را بسیار پائین‌تر از واقعیت اعلام می‌کند و مازاد درآمد را بدون نظارت مجلس در هر جائی که لازم بداند هزینه خواهد کرد. البته این روش یک ضرر دیگر نیز خواهد داشت جرا که هزینه‌ها متناسب با این بودجه تنظیم می‌شوند در حالی این رقم یک رقم غیر واقعی است.
حق شناس در مورد بالا رفتن قیمت نفت و تأثیر آن در بودجه گفت: ”بالا رفتن قیمت نفت و بیشتر شدن مقدار دلارهای نفتی، هیچ تأثیری در زندگی مردم نخواهد داشت، در حالی نرخ رشد نقدینگی حدود ۴۰ درصد است و دولت معادل دلار، ریال چاپ می‌کند، تنها ارزش پولی ملی افت می‌کند“.
وی افزود: ”با توجه ب نوسانات نرخ ارز، برابری یورو و دلار و تغییر سبد ارزی ایران که از دلار به یورواست قطعاً مجلس در مقابل این رقم مقاومت خواهد کرد“.
در حال حاضر به‌دلیل تغییر سبد ارزی از دلار به یورو، بیشتر خریدهای کشور با این واحد پول انجام می‌شود.
بنابراین، کشور در تبیدل ارزها به یکدیگر برای خرید کالا، ضررهای بسیاری را متحمل خواهد شد.
● ۸۹۰ تومان خوش‌بینانه است
نظام‌الدین ناظم‌زاده، کارشناس اقتصادی در مورد نرخ ۸۹۰ تومانی دلار در بودجه گفت: ”این رقم در بودجه بسیار غیر واقعی است و می‌توان تخمین زد که حداقل ۳۰ درصد با واقعیت فاصله دارد. در حال حاضر با توجه به بحران‌های موجود، احتمال بسیاری وجود دارد که در آینده نزدیک، نرخ دلار به ۱۰۵۰ یا ۱۱۰۰ تومان برسد.
با این وصف، بستن بودجه با دلار ۸۹۰ تومان بیش از اندازه خوش‌بینانه به‌نظر می‌رسد.
وی افزود: ”متأسفانه دولت در تغییر سبد ارزی از دلار به یورو نیز چندان موفق به عمل نکرده است، چرا که نرخ فروش نفت باید ابتدا تبدیل به یورو شود و پس از آن دوباره به ارزهای دیگر تبدیل شود و به‌طور حتم در حین تبدیل، به‌دلیل پیش‌بینی نشدن نرخ ارزهای متفاوت، ایران از چند جانب متضرر خواهد شد.
ناظم‌زاده خاطر نشان کرد: ”زمانی که سبد ارزی از دلار به یورو تغییر می‌کند، برابری نرخ یورو و دلار برای ما اهمیت پیدا می‌کند، چرا که هرچه یورو در مقابل دلار قوی‌تر شود (نرخ برابری بالاتر برود) و قیمت نفت بیشتر باشد (چون نفت به دلار فروخته می‌شود و درآمد ارزی به دلار است اما برای خرید مجبور به استفاده از یورو هستیم)، قدرت خرید ما کاهش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر نرخ برابری دلار و یورو حدود ۴۵/۱ است و با توجه به این که آمریکا در حال قوی‌تر کردن صادرات کشور خود است، قدرت خرید ما با دلار کاهش پیدا خواهد کرد و به‌طور قطع، با روند فعلی یعنی بالا رفتن قیمت نفت و کاهش ارزش دلار، نرخ برابری یورو با دلار حداقل به ۶۰/۱ می‌رسد“.
برخی کارشناسان در این زمینه معتقدند، با توجه به ترکیب سبد ارزی کشور که فروش ۵۰ درصد نفت به‌صورت یورو و ارزهای دیگر در قراردادهای فروش نفت تأکید شده است، علاوه بر مشخص شدن نرخ پایه دلار به نرخ ۸۹۰ تومان در لایحه بودجه سال ۸۷، نرخ پایه یورو که بخش قابل توجهی از درآمد ارزی حاصل از فروش نفت است نیز باید در بودجه مشخص شود.
اما برخی یدگر از کارشناسان و نمایندگان مجلس با توجه به ساختار بودجه‌ای کشور معتقدند،از آنجا که تأمین ریال بودجه مورد توجه دولت است، تعیین نرخ پایه ارز در بودجه تنها یک مبنای محاسباتی است و چون فروش نفت در بازارهای جهانی اغلب از طریق دلار و به صورت معاملات سلف در سه و شش ماه آینده انجام می‌شود، خریداران با توجه به کاهش قدرت خرید نسبی دلار و افزایش نسبی قدرت خرید یورو و پوند، علاقه‌مند هستند نرخ خرید نفت از کشورهای نفتی را به دلار بپردازند.
همچنین سابقه حاکمیت دلار در بازارهای نفتی، موضوعی است که تمام عوامل بازار نفت به آن عادت کرده‌اند و تغییر ساختار این بازار، با توجه به‌این‌که بیشترین تقاضای نفت از سوی بلوک دلار است و ۲۵ درصد تقاضای نفت برای بازار آمریکا خریداری می‌شود، پس دلار همچنان در بازارهای جهانی و بازار نفت، بیشترین تقاضای معاملاتی را دارد.
از این‌رو، تا شرایطی که بازار نفت، معاملات ارزی، قراردادهای فروش نفت و همچنین تغییر ساختار بودجه کشورهای نفتی با نرخ پایه یورو و به‌صورت عرضه و تقاضای یورو بسته شود، به زمان بیشتری نیاز داریم.
کاهش قدرت خرید دلار در برابر ارزهای دیگر و طلا در گذشته و سال‌های قبل و بعد از کنفرانس برتن وودزنیز تجربه شده است و برخی کشورها نسبت به کاهش ارزش ذخایر دلاری و کاهش ارزش کالاهای خود که به دلار فروخته می‌شد اعتراض داشتند، اما از آنجا که سیستم (SDR) سبد ارزی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نتوانست جایگزین دلار شود، دلار همچنان حاکم معاملات بازار کالاهای مختلف باقی ماند.

محسن شمشیری

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده