آشنائی با تاریخچه و شبکه جهانی وب

وب مانند بقیه خدمات اینترنت مبتنی بر خدماتی است كه از طریق آن می‌توان به گستره وسیعی از منابع اینترنت دسترسی پیدا كرد. برخلاف پیچیدگی اینترنت، ماهیت خود وب نسبتاً ساده است. از طرف دیگر وب جهانی بزرگترین و متنوع‌ترین مجموعه اطلاعاتی است كه تا به حال گردآوری شده است و تلاشی است برای مرتبط ساختن انبای بشر با روش قدرتمند. این شبكه با امكانات گسترده خود یكی از پیشرفته‌ترین ابزار و خدمات اطلاع‌رسانی كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رسانی است. هدف اصلی از ایجاد آن اشتراك مسائل تحقیقاتی و همكاری میان فیزیكدانان در نقاط مختلف و همچنین محور قرار دادن خواننده به جای نویسنده و گذار از متن به فرامتن (Hypertext)است. رشد و گسترش كاربرد وب نسبت به دیگر ابزارها و خدمات اینترنت به دلیل دو خاصیت عمده آن یعنی قابل استفاده بودن در محیط چندرسانه‌ای و قابلیت فرامتنی است. این مقاله بر آن است كه ضمن تعریف و ارائه تاریخچه شبكه جهانی وب به مباحث مختلفی از قبیل خدمات وب، جذابیت وب، زبان وب جهانی، مرورگر وب، عواملی كه باعث شهرت این شبكه شده است بپردازد و در پایان نیز نحوه كار وب را ارائه می‌دهد.كلیدواژه‌ها: وب/ اینترنت/ مرورگر وب/ فرامتنی/ چندرسانه‌ای
مقدمه
وب جهانی یا جهان تارگستر هم اكنون پس از پست الكترونیكی پرطرفدارترین سرویس شبكه اینترنت است كه به دلیل دو خاصیت عمدهء آن یعنی قابلیت فرامتنی و همچنین چندرسانه‌ای بودن محیط وب استفاده از آن به سرعت رو به رشد است. وب مانند بقیه خدمات اینترنت مبتنی بر نظام خدمت گیرنده و خدمت دهنده عظیمی است كه از طریق آن می‌توان به گستره وسیعی از منابع اینترنت دسترسی پیدا كرد.وب كه با اتصال به اینترنت برای هر كاربری قابل دسترسی است حاوی مقادیر تقریباً نامحدودی متن، صدا، ویدئو و داده‌های دیگری است كه در میلیونها كامپیوتر (یا خدمت‌رسان) در كل دنیا قرار دارد. فراپیوندها كه در صفحات وب به صورت متن زیر خطدار با تصویر دیده می‌شوند مثل یك چسب صفحات وب را به هم می‌چسبانند. این فراپیوندها به شما امكان می‌دهند كه به فوریت به سند و موضوع وب مرتبط دسترسی پیدا كنید. این سند در پنجره‌ای از برنامه مرورگر (خدمات گیرنده) ظاهر می‌شود. پیش از اختراع وب، كاربران كامپیوتر مجبور بودند كه نشانی فایل واقع در یك خدمات دهنده مشخص را تایپ كنند یا از فهرستهای طولانی منوها برای یافتن اطلاعات بهره بگیرند. زمانی كه به اینترنت متصل می‌شوید و از برنامه مرورگر وب استفاده می‌كنید، می‌توانید اطلاعاتی را كه به آن دستیابی دارید بدون توجه به اینكه در راینه محلی ذخیره شده یا در سوی دیگر جهان باشد بخوانید یا مشاهده كنید یا بشنوید. داستانی كه در رایانه‌ای در سنگاپور ذخیره شده است ممكن است با اطلاعات بورس نیویورك، تصویری كه در فرانكفورت ذخیره شده است و فایل صوتی كه در توكیو ذخیره شده است ارتباط برقرار كند.مجموعهء خدمتگرهای وب، اینترنت و مرورگر وب این اطلاعات را گردآوری و به صورت یك مجموعه متحد ارائه می‌كند. در واقع وب یك برنامهء خدمت گیرنده و خدمت دهنده است كه از بسیاری جهات شبیه گوفر عمل می‌كند. وب مانند گوفر امكان دستیابی به اطلاعات را بدون دانستن محل نگهداری آنها در اینترنت فراهم می‌سازد و تنها برنامه‌ای در اینترنت است كه به صورت فرامتن عمل می‌كند. برخی از منابع فرامتنی كه در اینترنت وجود دارند فقط فایل‌های متنی ساده هستند. همچنین در وب ممكن است با فرامتن‌هایی مواجه شوید كه شاهكارهای گرافیكی باشند و اینها هستند كه باعث شهرت وب به عنوان یك رابط گرافیكی بسیار مطلوب شده‌اند. اگر رایانه شما به قابلیت‌های تصویری و صوتی مجهز باشد، می‌توانید تمام تصاویر و اصوات مرتبط به منابع وب را دریافت كنید و مورد استفاده قرار دهید. چنانچه این قابلیت‌ها در نظام تعبیه نشده باشد، وب منابعش را فقط به شكل ساده ارائه می‌دهد. ساخت فرامتن به عملیات بسیار زیادی نیاز دارد. هر كلمه متن ممكن است با منابع اطلاعاتی دیگر ارتباط و پیوند داشته باشد. این كار با استفاده از یك ویرایشگر فوق متن صورت می‌گیرد و متن را به زبانی ترجمه می‌كند كه برقراری ارتباط با اسناد دیگر میسر باشد. عملاً وب اولین كوشش برای متصل ساختن بشر از طریق اینترنت نیست. وب چهارمین كوشش از چنین كوشش‌هاست. سه مورد دیگر فهرست‌های پستی، یوزنت، و گوفر هستند.
تاریخچه شبكه جهانی وب
در اوایل دهه ۱۹۸۰ در موسسه سرن (مركز تحقیقات هسته‌ای اروپا)، دانشمندی به نام تیم برنرزلی گسترش اتصال درونی رایانه‌های دنیا را مطرح كرد و پیش‌بینی كرد كه در آینده بتوان به تمام اطلاعات و فایل‌های مرتب مربوط به فیزیك دسترسی یافت. در ۱۹۸۸ اولین برنامهء كاربردی فرامتن منتشر شد و در مارس ۱۹۸۹ برنرزلی به همراه روبرت كایلیائو برای شروع كار پروژه‌ای را ایجاد كرد كه از طریق شبكهء رایانه‌ای دستیابی به فرامتن را فراهم می‌كرد. پروژه‌ای به نام «تار عنكبوتی وب» كه شامل شبكه‌ای از پیوندها بود. در واقع هدف اصلی آن، اشتراك مسائل تحقیاتی و همكاری میان فیزیكدانان در نقاط مختلف بود. شبكهء وب در ماه مه ۱۹۹۱ پس از تحقیقات گسترده با نام وب در سرن منتشر شد و در سال ۱۹۹۳ به عموم معرفی گردید. شبكهء جهانی وب یكی از جدیدترین خدمات اطلاع‌رسانی در اینترنت است كه نسبت به دیگر ابزارها و خدمات اینترنت به سرعت در حال رشد و گسترش است و بسیاری از صاحبنظران عقیده دارند كه ظهور شبكهء جهانی وب با قابلیت ارائه تصاویر گرافیكی رنگی، فیلم، صوت و متن همراه با پیوندهای فرامتنی مهمترین دلیل رشد روزافزون استفاده از اینترنت است، به طوری كه مشتاقان به كارگیری وب به سرعت در حال افزایش‌اند. طبق گزارش‌های آماری در ژوئن سال ۱۹۹۳ تنها ۱۳۰ سایت وب بر روی اینترنت قابل دسترسی بود در حالی كه این میزان تا ماه ژوئن سال ۱۹۹۵ به بیش از ۲۳ هزار سایت وب رسید. همچنین طبق برآورد شركت دیناكوئست تا پایان سال ۱۹۹۷ بیش از ۸۰ میلیون رایانه به اینترنت متصل شد كه رشدی معادل درصد را نسبت به سال ۱۹۹۶ نشان می‌دهد. در سال ۱۹۹۳ CERNوب را برای استفاده به طور رایگان آزاد اعلام كرد. وب جذب كاربران در خارج از دنیای آموزشی را نیز آغاز كرده است. سازمان سرن، وب را در اختیار علاقه‌مندان به آن قرار داده است.
وب، نه اینترنت
امروزه كاربران كامپیوتر سراسر جهان به استفاده از وب و اطلاعات گرافیكی آن گرایش دارند. از این روی، اكثر رسانه‌ها، اكثر كاربران كامپیوتر، و حتی بسیاری از مشاغل وصل-خط از اصطلاح «وب جهان پهنا» و «اینترنت» به یك معنی استفاده می‌كنند. اما وب فقط بخشی از اینترنت بزرگ است. چون اینترنت شامل
FTP, Telnet و حوزه‌های دیگر، و همچنین كابلها، كامپیوترها، و سیمهای خود شبكه نیز می‌شود. وب در بالای اینترنت قرار دارد و در واقع رابط اینترنت است. یك قرارداد مخصوص اینترنت قرارداد یا پروتوكل HTTP ، است و این پروتوكل است كه استفاده از وب را در اینترنت ممكن می‌ند. مهمترین هدف اینترنت آن است كه كاربران بتوانند از اطلاعات ذخیره شده در كامپیوتر كاربر دیگر بهره بگیرند. وب یك روش جذاب برای بهره‌گیری از اطلاعات ذخیره شده در كامپیوترهای خدمات دهنده (Server)پراكنده شده در اینترنت است. خدمات دهنده‌های Telnet, FTPو سایر خدمات دهنده‌ها هستند. در واقع، بعضی از شركتها از یك كامپیوتر برای چند پروتوكل مبادله داده‌های مختلف بهره می‌گیرند. تنها اختلاف بین خدمات‌دهندهء FTP و خدمات‌دهندهء وب در نرم‌افزار سازگار با HTTPاست كه می‌تواند اطلاعات را با برنامهء مرورگر مبادله كند. بسیاری از خدمات‌دهنده‌های وب رده پایین از انواع پی‌سی‌های مبتنی بر پردازنده‌های اینتل هستند، در حالی كه خدمات‌دهنده‌های رده متوسط اغلب كامپیوترهای قدرتمند هستند. خدمات دهنده‌های وب رده بالا معمولاً كامپیوترهای یونیكس هستند و می‌توانند مقدار انبوهی از ترافیك مرتبط با وب را اداره كنند. خدمات‌دهنده‌های وب و مرورگرهای وب را استفاده ازHTTPبا یكدیگر ارتباط برقرار می‌كنند تا بتوانند داده‌های وب را كه خود به زبان HTMLنوشته شده‌اند مبادله كنند. برنامه مرورگر می‌تواند قطعات نوشته شده به این زبان را تفسیر كند و بعد صفحه مرتبط با آن را به نمایش درآورد. رمز وب، در فراپیوندهای موجود در دل كدهای HTMLاست. بنیان وب بر فلسفه فراپیوندها استوار است. هر كلمه یا تصویری در هر صفحهء وب می‌تواند یك رابط به یك سند دیگر باشد. دسترسی به اطلاعات در FTPیا Telnetیا هر دو پروتوكل مبادلهء اطلاعات دیگر اینترنت به این سادگی نیست.
جذابیت وب
وب یك برنامهء در حال تغییر و تكامل است و از نقش اولیهء خود در ارتباطات دانشگاهی پا فراتر نهاده و برای نشر انواع اطلاعات به شكل جالب توجه برای مخاطبان اینترنت، در نظر گرفته شده است. برای كاربران جدید اینترنت، وب یك رابط چندمنظوره برنامه‌های كاربردی شبكه است كه مرز میان آنها را پنهان ساخته است. رشد و گسترش كاربرد وب به دلیل قابل استفاده بودن در محیط چند رسانه‌ای همچنان ادامه دارد.زبان جهانی وب
HTML زبان جهانی وب است و نیز زبانی است برای تنظیم صفحاتی كه می‌توانند انواع اطلاعات متنوع وب را نمایش دهند و همچنین برای ایجاد اسناد و رابطه میان آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تصاویر رنگی كه بر روی وب دیده می‌شود فرمهایی كه پر می‌كنید و نوارهایی كه در حال عبور بر روی صفحه‌ای دیده می‌شود محصولاتی از زبان وب جهانی یاHTMLاست. شركتهای نرم‌افزاری مختلف برنامه‌های خواندن و نوشتن HTMLخاص خود را دارند و به فروش می‌رسانند، اما هیچ یك مالكیت HTMLرا ندارند. HTML استاندارد بین‌المللی است كه توسط فرآیند سیاسی پیچیده‌ای نگهداری و روزآمد می‌شود و تا به حال به شكل بسیار خوبی عمل كرده است.
مرورگر وب
مرورگر وب برنامه‌ای است برای تبادل اطلاعات با خدمت‌دهنده‌های وب موجود در اینترنت. با برنامه مذكور می‌توان اسناد مورد نظر را نمایش داد. هر مرورگر باید حداقل قادر به درك HTMLو نمایش متن باشد. اما توقع كاربران اینترنت در طی سالهای اخیر افزایش یافته است. یك مرورگر وب بسیار ایده‌آل، تجربه چند رسانه‌ای كاملی را با تصاویر، صدا، ویدیو، و حتی تصاویر سه بعدی در اختیار می‌گذارد. عموماً Netscape Navigator and Internet Explorer و شركت میكروسافت مشهورترین مرورگرها هستند. هر دوی آنها مرورگرهایی با بالاترین سطح هستند و رقابت تنگاتنگی در بین آنها وجود دارد. هر دوی آنها به طور مرتب روزآمد می‌شوند. بنابراین بهتر است همیشه نیم نگاهی به سایت وب Netscape و میكروسافت داشته باشید تا ببینید كه نگارش‌های جدید موجودند یا خیر. هر دوی آنها به طور رایگان از طریق اینترنت قابل دسترسی‌اند. اولین مرورگر وب موزائیك نامیده می‌شد و هم اكنون نیز ویرایش‌های جدیدی از آن در دسترس است. در ژانویه ۱۹۹۲ از طریق FTP در اختیار عموم قرار گرفت.دروازه‌های وب به خدمات اینترنت
در سند مقدمه CERNیك ارتباط فوق متنی وجود دارد كه شما را به منابع دسته‌بندی شده از روی نوع برنامه كاربردی یعنی www,WAIS, FTP, gopherهدایت می‌كند. با پرش به این سیاهه، برنامهء مرورگر سندی را به میان می‌آورد كه دروازه‌ای به سوی برنامه‌های دیگر اینترنت است. از این صفحهء وب می‌توانید به برنامه‌ها یا منابع اطلاعاتی متعددی بروید برخی از این خدمات(Telnet, gopher, FTP, archie)هستند. علاوه بر این، نگارش فوق متنی سیاههء خدمات اینترنت را نیز خواهید یافت كه ارتباط شما را به منابع متعددی هدایت می‌كند.
خدمات وب
«خدمات وب» از نظر افراد مختلف معانی متفاوتی دارد. از نظر بعضی، این فناوری مهمترین دستاورد از زمان اختراع وب است و به عقیده برخی دیگر، تنها یك پیشرفت كوچك در یكپارچه‌سازی برنامه‌های شركتی است. به هر حال آنچه مسلم است تاكنون هیچ یك از فناوری‌ها قبل از رواج كاربردشان، مانند خدمات وب جار و جنجال به راه نینداخته‌اند. ظاهراً این خدمات هم اكنون با عبور از مراحل تبلیغات گسترده و نیز رهایی از ابهام، به سومین مرحله از چرخه چهار مرحله‌ای زندگی خود رسیده و به واقعیت نزدیكتر شده‌اند.
خدمات وب، دیر یا زود برای حل مشكلات شركتهای بزرگ، شركتهای كوچك و كاربران نهایی، بهترین راه‌حل‌ها را ارائه خواهند داد، اگرچه هزینه این خدمات به احتمال زیاد بسیار زیاد خواهد بود. چه بسا این فناوری باعث دگرگونی ماهیت پردازش هم شود. در هر حال، بررسی دقیقتر این پدیده به شناخت و درك بهتر از این فناوری كمك می‌كند.
مفهوم خدمات وب
برخلاف بسیاری از فناوریهای پیشرفته پردازش، مانند كامپیوتر شخصی یا اینترنت، ماهیت فناوری خدمات وب شفاف و روشن نیست، به همین دلیل، تعاریف گوناگونی از آن ارائه شده كه تقریباً هیچ یك از آنها با دیگری یكسان نیست. خدمات وب، هم به داده‌ها و هم به برنامه‌ها می‌پردازد، اما نه به طور همزمان. بنابراین خدمات وب ممكن است به انتقال داده‌ها بین سیستم‌های كامپیوتری ناسازگار سهولت بخشد، یا ماجولهای برنامه‌نویسی نوشته شده به زبانهای مختلف و قابل اجرا و نصب در سیستم‌های ناسازگار را ارائه كنند و یا حتی با هم تركیب شده و برنامه‌های كاربردی بزرگتری را به وجود آورند. طبق اصطلاح رایج در این صنعت، فناوری خدمات وب، یك پلت فرم مبتنی بر استانداردها برای یكپارچه‌سازی اینترنت است. برای دستیابی به درك مشتركی از خدمات وب، فرض كنید كه مالك یك شركت متوسط تولیدی هستید كه با حدود ۲۰۰ عرضه كننده همكاری دارید. بیشتر این عرضه‌كنندگان ترجیح می‌دهند برای امور مربوط به انبارداری، فروش و سایر اطلاعات، با شركت شما، از طریق اینترنت در ارتباط باشند. از طرفی هر یك از شركتهای عرضه كننده سخت‌افزار، نرم‌افزار وسایل ارتباطی خاص خود را دارند و شركت شما به منظور اشتراك اطلاعات با این عرضه‌كنندگان باید با سیستم‌های كامپیوتری هر یك از آنها آشنا شود. همچنین عرضه‌كنندگان باید دربارهء سیستم شما اطلاعات كافی داشته باشند. زیرا بدون این دانش متقابل، نه شركت شمار توانایی طراحی و ایجاد ارتباط بین سیستم‌ها و اجرای طرح و حفظ و نگهداری آن را خواهد داشت و نه دیگر عرضه‌كنندگان. برخی از خدمات وب كه ممكن است نقش مهمی را ایفا كنند، عبارتند از:
- انتقال داده بین سیستم‌های سازگار
- توزیع و به روزرسانی برنامه‌های كاربردی
- فروش بخشهایی از برنامه‌های كاربردی
- میزبانی برنامه‌های كاربردی
- ارائه خدمات اشتراك داده‌ها
- یكپارچه‌سازی برنامه‌های كاربردی موجود
- ایجاد قابلیت پردازش موازی (در بالاترین سطح ممكن)
فرآیند تولید و استفاده از خدمات وب
یكی از عناصر مهم دیگر در خدمات یا سرویس‌های وب، فرایند تولید و استفاده از آن است. ارائه‌كنندگان خدمات وب درباره محتوای این خدمات، یعنی داده‌ها و برنامه‌نویسی و یا هر دو تصمیم می‌گیرند. خدمات وب ممكن است شامل داده‌ها یا برنامه مربوط به پیش‌بینی وضعیت هوای یك شهر باشد. به ویژه، اگر برای ارائه این سرویس وب برنامه‌نویسی هم انجام شده باشد، آنگاه ارائه‌كننده خدمات درباره عملكرد یا وظایف خدمات تصمیم می‌گیرد. به علاوه این خدمات ممكن است حاوی یك فرآیند محاسبه یا انجام مبادلات باشد. تأمین‌كنندگان خدمات همچنین می‌توانند درباره شرایط دسترسی مصرف‌كنندگان به این خدمات و حق اشتراك و تأیید هویت آنها نیز تصمیم بگیرند. به طور كلی، تأمین‌كنندگان خدمات وب یك بسته نرم‌افزاری تولید می‌كنند كه حاوی خدمات مفیدی است. مصرف‌كنندگان می‌توانند با مراجعه به یك فهرست، حاوی تعداد بسیار زیادی از خدمات، موضوع مورد نیاز خود را جستجو كنند. محتوای خدمات وب ممكن است بسیار كوچك (در حد یك بیت) یا بسیار بزرگ (در حد یك برنامه كامل) باشد. اما به دلیل اهمیت عملكرد آن با حجم بیشتر خدمات وب متوسط است و دریافت آن از شبكه مستلزم صرف زمان زیادی نیست. بنابراین محتوا و كاربردهای خدمات وب، محلی كه در دسترس قرار می‌گیرند و نحوه استفاده كاربران از آنها بسیار متنوع است. به عبارت دیگر توان بالقوه زیادی در این بازار وجود دارد.

نوشته: صدیقه احمدی‌فصیح
منبع: فارسی بوک