با احتیاط سوارکاری کنید

● به بهانه سقوط مرگبار سواركار كره‌ای در مسابقات آسیایی دوحه
حدود ۵۰ میلیون سال پیش، موجودات كوچكی به اندازه سگ كه ۴ انگشت در پاهای جلویی و ۳ انگشت در پاهای عقبی داشتند، در جنگل پیدا شدند. چندین هزار سال گذشت تا این موجودات به شكل و شمایل اسب‌های كنونی درآمدند. غارنشینان از گوشت این موجودات و شیر آنها به عنوان غذا استفاده می‌كردند. بعد متوجه می‌شدند كه می‌‌توان از آنها برای حمل و نقل هم استفاده كرد. به این ترتیب اسب‌ها برای حمل سربازان و كالسكه‌ها به كار گرفته شدند و سپس برای حمل سكه‌ها و شاهان ممالك از آنها استفاده شد و كم‌كم نیز سواركاری به عنوان یك رشته ورزشی جذاب شناخته شد.
نژادهای مختلفی از اسب‌ها در دنیا وجود دارند اما نژادهایی كه در كشورهای شرقی و از جمله ایران وجود دارند شامل اسب‌های عرب پارسی و شاگیا، اسب كرد، آخالاتكه، یا بووتركمن هستند. سواركاری ورزشی است كه شاخه‌های متعدد و علاقه‌مندان فراوان دارد. اگر می‌خواهید اسب‌سواری كنید، یادتان باشد كه اسب‌ها دارای اشكال متفاوت اندامی و حتی اخلاق‌های متفاوت هستند. بنابراین تربیت هر اسبی بر اساس خلق و خوی آن باید به یك مربی‌ ماهر سپرده شود. بعضی اسب‌ها بداخلاق و عصبی هستند.
این گونه اسب‌ها در روبه‌رو شدن با موقعیت‌های غیرمعمول از قبیل صداهای ناگهانی یا حركت سریع اطراف تحریك می‌شوند و رم می‌كنند. تربیت چنین اسب‌هایی به شدت سخت است و نیاز به كار دقیق و نگهداری صحیح دارد. سواركاران باید با حوصله با چنین اسب‌هایی رفتار كنند. سواركار بی‌حوصله هیچ‌گاه نباید سوار اسب‌ عصبی شود. بعضی اسب‌ها تنبل هستند. این اسب‌ها ممكن است ذاتا تنبل یا زیادی چاق یا لاغر باشند.
بعضی اسب‌ها هم ذاتا كله‌شق هستند و به هیچ‌وجه دوست ندارند تحت فرمان و هدایت سواركار باشند؛ خصوصا اگر سواركار ناشی باشد. این اسب‌ها به سرعت متوجه شرایط سواركار می‌شدند و ممكن است حركات ناخوشایندی برای نافرمانی از فرمان‌سواركار از خود نشان دهند. با توجه به توضیحات گفته شده، اگر مبتدی هستید سعی كنید سوار اسب‌های عصبی و كله شق نشوید و به توصیه مربی خود گوش كنید.
به نظر می‌رسد اسب‌های تنبل برای مبتدیان ایمن‌تر باشند. یادتان باشد اگر می‌خواهید اسبی را برای خرید انتخاب كنید، حتما با یك مربی خبره مشورت كنید، چون بعضی اسب‌ها دارای اندام نامناسبی هستند و برای ورزش مناسب نیستند؛ مثلا بعضی از آنها به دلیل شكل نامناسب كمر یا گردن یا پاها برای ورزش مناسب نیستند. یادتان باشد اسب‌ها به شدت به مراقب یا سواركارشان وابسته‌اند و ممكن است یك سوار كار بداخلاق و عصبی یك اسب شرور تربیت كند. بنابراین باید خوش‌رفتاری را به اسب آموزش داد. تیمار كردن، نظافت و غذا دادن به اسب باید با آرامش كامل انجام شود. اسب باید برای هر كار خوب پاداش بگیرد و برای هر كار بد تنبیه شود تا آموزش یابد.
● چگونه در اصطبل به اسب نزدیك‌ شویم؟
بعضی مواقع اسب‌ها حتی اگر خیلی هم خوش‌اخلاق باشند، دوست ندارند آرامششان به هم بخورد و ممكن است هنگام نزدیك شدن شما به آنها از خود واكنش نشان دهند. همواره به آرامی و از طرفین اسب و سمتی كه فضا بازتر است به آن نزدیك شوید و نامش را صدا كنید. اگر به اسب غریبه نزدیك می‌شوید بیشتر مواظب باشید.
اگر دست خود را از روی در اصطبل برای نوازش دراز كنید ممكن است برای او تعجب‌آور باشد و سر خود را عقب بكشید یا به طرف دیگر اصطبل فرار كند. هنگام سواركاری ضربان قلب اسب می‌تواند تا ۲۵۰ ضربه در دقیقه برسد و هر ضربه می‌تواند مقدار معتنابهی خون وارد سیستم گردش خون او كند. هنگام چنین فعالیتی دمای بدن اسب به شدت افزایش می‌یابد. در این صورت اسب به دو صورت دمای بدن خود را از دست می‌دهد از راه تنفسی و تعریق پوستی تعریق پوستی در هوای خشك به خوبی انجام می‌شود و اما هوای گرم و رطوبت‌دار مانع تعریق از دست دادن گرمای اضافی است.
در این مواقع مواظب سلامت اسب خود باشید زیرا ممكن است بی‌حال شود و هماهنگی حركات خود را از دست بدهد. هنگام فعالیت سنگین، سلول‌های عضلانی عصب مقداری از انرژی خود را به صورت متابولیسم بی‌هوازی به دست می‌آورد كه این متابولیسم باعث تجمع اسیدلاكتیك در عضلات اسب می‌شود و برای او زیانبار است. برای جلوگیری از این اثرات مضر بعد از تمرین ورزشی ۳۰ دقیقه اسب خود را به آرامی راه ببرید تا جریان خون بتواند این مواد مضر را از بدن او دفع كند. چند نكته را هنگام اسب‌سواری در نظر داشته باشید. اگر اسب شما دچار تنگی نفس شد، ضربان قلب او به بیش از ۱۵۰ ضربه در دقیقه رسید و دچار تعریق شدید شد، این شرایط برای او خطرناك است و در چنین حالتی باید نكات زیر را انجام دهید:
▪ به سرعت اسب را متوقف كنید و به او استراحت دهید.
▪ اگر پس از حتی ۵ دقیقه استراحت، اسب شما به خوبی نفس نكشید یا ضربان قلب او به زیر ۱۰۰ نرسید، تا چند روز با او به ورزش بپردازید. در این حالت چند روز فقط او را راه ببرید.
▪ اگر اسب شما بعد از چند دقیقه استراحت همچنان به تعریق ادامه داد، باید متوجه باشید كه بیش از حد از او كار كشیده‌اید. سریعا بدن او را خشك كرده و تا یك هفته به او فشار نیاورید.
● ایمنی در سواركاری
▪ ورزش سواركاری از ورزش‌های پرمخاطره است و هیچ ربطی به جثه و چگونگی رفتار اسب شما ندارد. قابل تصور است كه افتادن از یك ارتفاع زیاد، چقدر می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد و این اتفاقی است كه گاهی برای بعضی سواركاران رخ می‌دهد. تاكنون سواركاران زیادی در سراسر دنیا به علت استفاده نكردن از وسایل ایمنی در حین سواركاری دچار صدمات غیرقابل جبرانی شدند. اغلب سواركارانی كه از كلاه استفاده نمی‌كنند، می‌گویند بدون كلاه راحت‌ترند. این حرف‌ فقط یك دیدگاه خودخواهانه است. هرگز بدون كلاه سواركاری نكنید و همیشه كلاه اندازه سر خودتان بخرید و كلاه دیگران را سر خود نگذارید. كلاه مستعمل و ضرب خورده را تعویض كنید.
▪‌ زمین و سایر وسایل اسب خود را همیشه تمیز و آنها را بازرسی كنید، چون هنگام بازرسی ممكن است متوجه دوخت‌های پوسیده شوید كه تعویض یا تعمیر آنها می‌تواند از حوادث ناگوار جلوگیری كند. بعضی قسمت‌ها باید روغن‌كاری شوند. حتما چنین نكاتی را رعایت كنید و از مربی خود بیاموزید.
▪ علی‌رغم رعایت همه این نكات، گاهی اوقات اتفاق ناگواری می‌افتد. همان‌طور كه در جریان هستید. چندین روز پیش آقای كین هیونگ ورزشكار قهرمان كره‌ای بر اثر یك حادثه دچار مرگ ناگهانی شد.
او یك ورزشكار حرفه‌ای بود و مسلما تمام نكات ایمنی را رعایت كرده بود. اینكه طبق اظهارات بعضی مسوولان نامناسب بودن و لیز خوردن زمین مسابقه باعث این اتفاق شده یا به علت تمرینات سنگین، اسب او از آمادگی كافی برخوردار نبوده، مشخص نیست. به هر حال اگر تمامی شرایط لازم برای سواركاری فراهم بود، چنین اتفاقی نمی‌افتاد. بنابراین هنگام سواركاری شرایط محل سواركاری و وسایل ایمنی را در نظر بگیرید. همچنین مواظب باشید اسب شما شرایط لازم را برای سواركاری داشته باشد. زین، افسار و سایر لوازم را به خوبی كنترل كنید تا از سواركاری خود لذت ببرید.‌

سحر میرپور

منبع : سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران