نگاهی به قلعه تاریخی "فلک‌الافلاک" خرم‌آباد

استان لرستان باپیشینه تاریخی دارای آثار تاریخی و باستانی فراوانی از دوره‌های گذشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به قلعه "فلک الافلاک" در دوره ساسانی اشاره کرد.
هم‌اکنون این استان با پیشینه تاریخی و وجود آثار متعدد مربوط به قبل و بعد از میلاد، دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی یکی از مناطق مهم باستانی کشور است.
قلعه تاریخی فلک الافلاک خرم‌آباد در سال ‪ ۱۳۴۷‬از مکان امنیتی و نظامی به موزه مردم شناسی و در سال ‪ ۱۳۵۴‬با به نمایش گذاشتن آثار مفرغی لرستان به طور رسمی به موزه تبدیل شد.
هنگام ورود به شهرستان خرم‌آباد مرکز لرستان کنگره‌های قلعه تاریخی "فلک الافلاک" بیش از هر چیز دیگری نمایانگر وجود یک اثر تاریخی بسیار زیباست که چشم هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند.
درون قلعه که تبدیل به موزه مردم شناسی شده، زنی با زبان و آهنگ لری مرثیه می‌خواند و غم روی دیوارهای اتاق چنبره انداخته و کمی آن سوتر مراسم عروسی است و مردان لر دوپا می‌رقصند و عروس روی اسب نظاره‌گر مردان و زنان لر است.
در این قلعه همچنین دست‌افزارهای انسان‌های اولیه از جمله اشیای مفرغی مشهور لرستان، سفالی، ظروف زرین و سیمین مکشوفه غار شگفت‌انگیز "کلماکره" وجود دارد.
در موزه اشیا مربوط به باورها و اعتقادات نظیر چشم زخم‌ها، دعاها و طلسم‌ها در باب تولد و مرگ و جعبه‌های کوچک قرآن، جام چهل کلید و گوشواره هفت محمدی به نمایش گذاشته شده است.
در گوشه‌ای دیگر از این موزه نحوه پخت نان و غرفه آب، شکار و موسیقی‌های محلی این استان به نمایش درآمده است.
پوشاک زنان و مردان نظیر شال و عبا، لباس‌های محلی، کفش، زیورآلات، انواع دستبند وگردن بند ساخته شده ازسنگ‌های گرانبها که‌زنان به خود ولباس هایشان آویزان می‌کنند، در معرض دید قرار گرفته است.
صحنه‌هایی از شیوه تولید کشاورزی سنتی و ابزارهای آنها شامل تندیس‌هایی از کشاورزان در حال شخم به نمایش درآمده است.
کتابهای خطی، دوات، قلمدان، عینک،انواع پیه‌سوز، نمونه‌ای ازآهنگری سنتی، ورشوسازی، مسگری، خراطی، سراجی، موتایی، بافت سیاه چادر و بافت فرش در لرستان نیز در این موزه وجود دارد.
شبیه‌سازی صحنه‌هایی از برپایی مراسم عروسی و عزاداری در استان لرستان نیز به نمایش درآمده تا مردم و مسافران نوروزی بیشتر با آداب و رسوم مردم این استان آشنا شوند.
وسایل و ابزار رزم و شکار (زره، کلاه خود، شمشیر، جای باروت، تفنگ، دوربین شکاری، زین و برگ اسب، شلاق و رکاب) مردم لرستان نیز در موزه وجود دارد.
نمایش سازهای محلی و بازسازی صحنه‌هایی از نوازندگان لر به همراه آلات موسیقی همچون کمانچه، تنبک، سرنا و دهل و عکس‌هایی از شرایط زیست مردم در موقعیت‌های گوناگون به تصویر کشیده شده است.
در گنجینه مردم شناسی قلعه فلک الافلاک نیز آثار فرهنگی این خطه باستانی نظیر زیورآلات، پوشاک سنتی زنان و مردان و صحنه‌هایی از کار و زندگی روزمره کشاورزان این استان را برای عموم به نمایش گذاشته شده است.
پیشینه‌های سنتی نظیر ماشته بافی، سیاه چادربافی، موتایی و امثال آن نیز از جمله موضوعات گنجانده شده در این گنجینه می‌باشد.
در بخش‌های دیگری از موزه قلعه فلک الافلاک ابزار و وسایل مربوط به شکار اسب، ظروف و اشیای ورشو از صنایع دستی استان وجود دارد.
قلعه فلک‌الافلاک درمنابع مکتوب، بنام‌های دژ "شاپور خواست"، "سابر خواست" و خرماباد و فلک‌الافلاک نامگذاری شده و در گذشته به خاطر موقعیت سوق‌الجیشی در جنگ‌ها از آن به عنوان دژ استفاده می‌شده است.
قلعه یاد شده دارای مساحت پنج هزار و ‪ ۳۰۰‬متر و ‪ ۴۰‬متر ارتفاع است و فضای داخل آن از دو حیاط با چهار تالار نسبتا بزرگ و چندین اتاق کوچک و بزرگ ساخته شده است.
این بنای تاریخی دارای هشت برج، دو صحن و ‪ ۲۴‬طاق است که بلندترین دیوار آن ‪ ۲۲/۵‬متر ارتفاع دارد.
در مجاورت تپه و قلعه تاریخی فلک الافلاک چشمه فوران پرآب گلستان چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
فلک الافلاک در دوره قاجاریه در لغت به معنی "سپهر سپهران" و "فلک نهم" عنوان شده است.
این اثر تاریخی و فرهنگی به شماره ‪ ۸۸۳‬در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.ک/‪۴‬

منبع : خبر گزاری جمهوری اسلامی