فتح از دیروز تا امروز

جنبش فتح بخش اصلی سازمان آزادیبخش فلسطین است كه در اواخر دهه پنجاه میلادی همزمان با اشغال غزه تاسیس شد.
در اولین شورای تاسیس این جنبش كه در سال ۱۹۵۷ در كویت تشكیل شد، پنج نفر یعنی یاسر عرفات، ابوجهاد، عادل عبدالكریم، یوسف عمیره و توفیق شدید شركت داشتند.
این پنج تن به مدت ۱۸ماه بدون اینكه نامی برای جنبش خویش انتخاب كنند به شكل سری فعالیت كردند.به دنبال آن، این جنبش ماهنامه «فلسطیننا» را منتشر ساخت. فعالیت این ماهنامه و حوادثی كه بعد از پیروزی انقلاب الجزایر به وقوع پیوست باعث جذب تعداد زیادی از مبارزان فلسطینی توسط جنبش فتح شد.
بعد از پیروزی انقلاب الجزایر بود كه در این كشور اولین دفتر وابسته به جنبش فتح (در سال ۱۹۶۲) افتتاح شد و برنامه فعالیت آن براساس ناسیونالیسم عربی و افكار ضدامپریالیستی شكل گرفت.در اولین كنفرانس كشورهای عربی كه به دعوت جمال عبدالناصر در سال ۱۹۶۴ تشكیل شد، تاسیس سازمان آزادیبخش فلسطین اعلام شد.
در این كنفرانس كه ۱۵ نفر از اعضای این سازمان شركت كرده بودند یاسر عرفات برنامه تشكیلاتی سازمان را برای كشورهای عربی شرح داد. این سازمان با پشتیبانی این كشورها چندین گروه را در نقاط مختلف در كرانه باختری، غزه، اردوگاه‌های فلسطینیان در سوریه و لبنان و حتی در آمریكای شمالی و جنوبی سازماندهی كرد.
شاخه نظامی این گروه كه «عاصفه» - توفان – نام داشت در اواخر ۱۹۶۶ و اوایل ۱۹۶۷ عملیات متعددی علیه اسرائیل انجام داد.بعد از شكست كشورهای عربی از اسرائیل و اشغال سرزمین‌های باقی‌مانده فلسطینیان در سال ۱۹۶۷ جنبش آزادیبخش فلسطین توانست در نبرد «كرامه» شكست سخت و ذلت‌باری را بر اسرائیل تحمیل كند.
این نبرد به این جهت كه در روستای «كرامه» در اردن و همچنین به دلیل اینكه كرامت و اعتبار جدیدی به فلسطینیان بخشید به این نام معروف شد.
ماجرا از آنجا شروع شد كه اسرائیل ۱۵هزار سرباز را برای مقابله با مبارزان فلسطینی به كرانه شرقی رود اردن اعزام كرده بود ولی مبارزان فلسطینی به رهبری فتح توانستند شكست سختی بر آنها تحمیل كنند و حتی درخواست آتش‌بس اسرائیل را رد كرده و تا بیرون راندن كامل آنان از كرانه شرقی مقاومت كردند.به دنبال این پیروزی كمك‌های نظامی و مالی زیادی از سوی كشورهای عربی و ضدامپریالیستی در اختیار جنبش فتح قرار گرفت و سایر گروه‌های مبارز فلسطینی زیر چتر سازمان آزادیبخش فلسطین قرار گرفتند.
جمال عبدالناصر كه در آن زمان رهبر معنوی كشورهای عربی به شمار می‌رفت پیروزی «كرامه» را به عنوان یك پدیده جاوید در نبرد عربی – اسرائیلی تلقی كرد و در سفر به مسكو یاسر عرفات را با خود برد. بعد از این سفر بود كه رابطه رسمی فلسطینی‌ها با شوروی سابق برقرار شد.
● اصول تشكیلاتی فتح
جنبش فلسطینی فتح كه با رشد ملی‌گرایی عربی همراه بود برپایه ناسیونالیسم عربی بنا نهاده شده. در برخی بندهای مرامنامه این جنبش آمده است: فلسطین جزئی از وطن عربی است و ملت فلسطین جزئی از آن است و مبارزات آن ادامه مبارزات امت عربی خواهد بود.
مبارزات ملت فلسطین بخشی از مبارزات ملت‌های جهان در برابر صهیونیسم و استعمال و امپریالیسم جهانی است. آزادسازی فلسطین و دفاع از مقدسات آن یك وظیفه عربی، دینی و انسانی است. هرنوع طرح و قطعنامه‌ای كه از سوی سازمان ملل و یا گروهی از كشورها و یا هر كشوری به شكل یك‌جانبه حقوق فلسطینی‌ها را پایمال كند، غیرقابل قبول است.
● پیمان اسلو
جنبش فتح بعد از مبارزات طولانی علیه اسرائیل در نشست اسلو تصمیم گرفت راه گفت‌وگو برای حل وفصل مساله فلسطین را در پیش گیرد.
بنابراین مرامنامه خود را اصلاح كرد و بندهای مربوط به نابودی اسرائیل را حذف كرد. یاسر عرفات قبل از این نشست در پیامی به اسحاق رابین ضمن تاكید بر به رسمیت شناختن حق وجود اسرائیل و بهره‌مندی از امنیت و صلح بر اهمیت راهكارهای مسالمت‌آمیز برای پایان دادن به جنگ فلسطینی – اسرائیلی تاكید كرد.
این رویكرد با مخالفت گسترده مبارزان فلسطینی و شخصیت‌های مستقل همراه بود. این مخالفان این پیمان را ننگین خوانده و بر جدایی راه مبارزاتی خود از فتح تاكید كردند.در آن سو تندروان اسرائیلی اسحاق رابین را كه تلاش می‌كرد بعضی خواسته‌های فتح را اجرا كند ترور كردند و پس از آن سایر كابینه‌های اسرائیلی از تن دادن به صلح و پایان درگیری‌ها به بهانه‌های مختلف خودداری كردند.
● شاخه‌های نظامی فتح
جنبش فتح در دوره مبارزاتی طولانی خود چندین نام بر سازمان‌های مسلح خود نهاد كه از بین آنها می‌توان به «عاصفه»، و «گردان‌های الاقصی» اشاره كرد.در انتفاضه اقصی كه همزمان با ورود شارون به مسجدالاقصی همراه بود گردان‌های الاقصی به همراه دیگر گروه‌های مسلح فلسطینی ضربات سختی بر اسرائیل وارد كردند.
هرچند كه رهبران سیاسی فتح با برخی اقدامات شاخه نظامی این جنبش ازجمله هدف قرار دادن غیرنظامیان اسرائیلی مخالفت می‌ورزیدند اما از آنجا كه این رویكرد همزمان با شدت گرفتن عملیات نظامی اسرائیل انجام می‌شد به نظر می‌رسد یك سیاست بازدارنده را دنبال می‌كرده است.
یاسر عرفات كه نام او با جنبش فتح گره خورده است بعد از سال ۱۹۶۷ فرماندهی عملیات انتحاری علیه اسرائیل را بر عهده گرفت و در سال ۱۹۶۹ توسط شورای ملی فلسطین به عنوان رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین انتخاب شد. در سال ۱۹۷۴ در سخنرانی مشهوری در سازمان ملل گفت: «من در حالیكه در یك دست شاخه زیتون و در دست دیگر سلاح دارم نزد شما آمده‌ام، شاخه زیتون را از دستم نیندازید... جنگ از فلسطین شروع می‌شود و صلح نیز از آنجا آغاز می‌شود...»
یاسر عرفات و جنبش فتح محور حوادث مهمی را در تاریخ مبارزاتی فلسطینیان تشكیل می‌دهند. او بعد از حوادث سپتامبر سیاه در سال ۱۹۷۰ اردن را ترك كرده و از لبنان رهبری فتح را ادامه داد. بعد از یورش همه جانبه اسرائیل به لبنان در سال ۱۹۸۲ عرفات مجبور شد راه تونس را در پیش بگیرد. او در سال ۱۹۸۸ در سازمان ملل «حق وجود اسرائیل» را به رسمیت شناخت.
بعد از پیمان اسلو در سال ۱۹۹۳ یاسر عرفات پس از ۲۷ سال به غزه بازگشت و در اولین انتخابات داخلی فلسطین به عنوان اولین رئیس تشكیلات خودگردان انتخاب شد. اسرائیل مسوولیت انتفاضه الاقصی را به گردن تشكیلات خودگردان و یاسرعرفات انداخته و در سال‌های آخر عمرش او را در اقامتگاه خود در رام الله محاصره كرد.
عرفات كه بعد از پیمان اسلو از نظر گروه‌های فلسطینی و شخصیت‌های مستقل به عنوان سازش‌كار شناخته شد در اواخر عمر مواضع قاطعی علیه اسرائیل گرفت.
چند ماه قبل از مرگش هنگامی‌كه ارتش اسرائیل برای چند روز اقامتگاه او را محاصره كرده بودند در یك پیام تلویزیونی اعلام كرد: «آنها مرا پناهنده، اسیر و یا فراری می‌خواهند ولی من می‌خواهم در راه آرمانم شهید شوم...»عرفات در نوامبر ۲۰۰۴ در یك بیمارستان نظامی در پاریس از دنیا رفت و بعد از او محمود عباس (ابومازن) در انتخاباتی كه دو هفته پس از مرگ عرفات اجرا شد توانست ۶۲ درصد آرا را به خود اختصاص دهد.
از دیگر شخصیت‌های فتح می‌توان به فاروق قدومی، كمال عدوان، احمد قریح، جبریل رجوب، مروان برغوثی و محمد دحلان اشاره كرد.

منبع : روزنامه هم‌میهن