عهد صفویان ، استان تهران

دوره صفویه آغاز گسترش و اهمیت تهران است. شاه‌ تهماسب صفوی (984-930 هـ.ق) كه قزوین را به پایتختی خود انتخاب كرده بود گاه و بی‌گاه به زیارت جد اعلای صفوی، سد حمزه، به شاه عبدالعظیم می‌رفت. تهران كه منطقه‌ای خوش‌ آب‌وهوا و دارای باغ‌ها و جویبارهای فراوان بود مورد توجه شاه قرار گرفت و رفته رفته در این قریه سكونت‌های طولانی كرد. شاه‌ تهماسب صفوی سرانجام تهران را به پایتختی برگزید و بناها و برج و باروهای محكمی در آن پی ریخت.
در سال 961 هجری، 114 برج به تعداد سوره‌های قرآن در تهران بنا كردند و زیر هر برج یك سوره قرآن نهادند. در این زمان، تهران دارای چهار دروازه بود. (دروازه شمیران، دروازه قزوین، دروازه دولاب، دروازه حضرت عبدالعظیم) كه بعدها دو دروازه دیگر (دولت و محمدیه) به آن افزوده شد. برای ساختن باروها از پنج محل خاك‌برداری كردند كه عبارت بود از چال میدان، چال حصار، گود زنبورك خانه، گود دروازه محمدیه و گود فیل‌خان.
پس از مرگ شاه تهماسب، شاه‌عباس به دلیل علاقه‌ای كه به اماكن متبركه و مرقد ائمه اطهار داشت و به دلیل نزدیكی این شهر به حضرت عبدالعظیم، دستور داد باغی بزرگ احداث كنند كه هر زمان به زیارت این اماكن می‌رود در آنجا استراحت كند.
در زمان شاه تهماسب دوم كه افغان‌ها به ایران حمله كردند و شاه تهماسب به مازندران گریخت؛ مردم تهران از خود رشادت‌های فراوانی نشان دادند و بسیاری از سپاهیان افغان را كشتند، اما شهر به دست افغان‌ها افتاد. آن‌ها در ارگ تهران جای گرفتند و برای جلوگیری از حمله احتمالی مردم شهر، روی خندق شمالی ارگ پلی بستند و جلوی آن دروازه‌ای به نام دروازه ارگ ساختند كه بعدها به دروازه دولت معروف شد.