تشکیل سازمان کشورهای صادر کننده گاز؛ رویایی نه چندان دور

تصور می كنید این امكان وجود دارد كه در آینده ای نه چندان دور، سازمانی مشابه سازمان كشورهای صادر كننده نفت (اوپك) برای كشورهای صادر كننده گاز بوجود آید؟ بسیاری از اقتصاددانان انرژی و تحلیلگران معتقدند كه به نظر نمی آید چنین سازمانی كه قادر به دیكته كردن قیمتهای جهانی گاز و میزان عرضه آن در بازارهای جهانی باشد، بتواند حتی زمانی كه گاز طبیعی مایع (ال ان جی) به یك سوخت عمومی تبدیل شد، همانند نفت آن را در تانكرها كرده و روانه بازار كند. خبرگزاری آسوشیتدپرس در تحلیلی جامع، چالشهای پیش روی این سازمان گازی را در مقایسه با سازمان نفتی بررسی كرده و نظرات مختلف را در این خصوص جویا شده است. دانیل یرگین، كه كتاب معروف "جایزه" اش برنده جایزه پولیتزر شد، می گوید، این دو بازار كاملا" با هم متفاوتند. وی معتقد است كه بسیار بعید به نظر می رسد ساختاری كه برای اوپك در نظر گرفته شده، برای گاز طبیعی كارساز باشد. بعنوان مثال، یرگین معتقد است، تولید "ال ان جی" تقریبا" در بیشتر كشورها صورت می گیرد و این نیاز به وضوح احساس می شود كه به نسبت نفت و نیازی كه كشورها به یكدیگر دارند، باید وابستگی بیشتری بین كشورهای مصرف كننده و تولید كننده گاز بوجود آید. در عین حال، این نكته را نیز نباید فراموش كرد كه بیشتر گاز طبیعی مصرفی در حال حاضر همچنان از طریق خط لوله منتقل می شود. همانطور كه عربستان سعودی پادشاه مطلق نفت است، روسیه نیز چنین امتیازی را در خصوص بازار گاز طبیعی از آن خود كرده است. در واقع، روسیه ۳۰ درصد از ذخایر گاز دنیا را در خود جای داده است. ایران از این لحاظ با ۱۵ درصد ذخایر گازی بعد از روسیه قرار دارد. بر پایه این گزارش، ایران و هشت كشور دیگر عضو اوپك در مجموع ۴۳ درصد ذخایر اثبات شده گاز طبیعی را در خود جای داده اند. اما دیوید ویكتور، تحلیلگر انرژی معتقد است، وجود ذخایر عظیم گازی به مفهوم موفقیت در تولید "ال ان جی" نیست. وی چنین پیش بینی می كند كه در آینده كشورهای رهبر در بازار جهانی "ال ان جی" احتمالا" كشورهایی با بیشترین ذخایر گازی نیستند، بلكه كشورهایی هستند كه بهترین زمینه ها را برای سرمایه گذاری های خصوصی به منظور جلب فناوری مورد نیاز پروسه تهیه "ال ان جی" فراهم می كنند. شاید به همین دلیل باشد كه "ال ان جی" به نسبت نفت، نیاز به سرمایه گذاری بیشتری دارد. بر همین اساس، به عقیده ویكتور، تولید كنندگان در صدد آن هستند برای جبران هزینه های اضافی، تولید این نوع سوخت را به حداكثر برسانند. برعكس، نفوذ اوپك در بازار جهانی نفت باعث می شود كه علاوه بر حداكثر تولید و بدست گرفتن نبض بازار در این خصوص، سازمان بتواند در زمینه مازاد تولید، افزایش قیمت و زمان افزایش تولید نیز رهبری را در بازار بدست گیرد. بدین ترتیب، شاید كمی اغراق آمیز باشد كه تصور كنیم سازمانی مشابه سازمان كشورهای صادر كننده نفت می تواند برای كشورهای تولید كننده "ال ان جی" بوجود آید. به هرحال، هر سازمانی پس از تاسیس، بیشتر به دنبال ایجاد فرصتهای طلایی برای سرمایه گذاری های خارجی در این بخش است و كمتر كشوری یا شركت بین المللی حاضر می شود در جایی و برای چیزی سرمایه گذاری كند كه برگشت سرمایه آن مشكوك به نظر می آید. در همین راستا، دونالد نرمن، اقتصاددان ارشد "ام ای پی آی"، معتقد است، بازیگران بزرگ تجارت "ال ان جی" در آینده، كشورهایی هستند كه قصد ساختن تجهیزات گران قیمت در این زمینه را دارند. بعنوان مثال، نروژ تنها با داشتن ۴/۱ درصد ذخایر گاز طبیعی دنیا، می تواند با ساختن نیروگاههای بزرگ، به یك صادر كننده بزرگ "ال ان جی" در دنیا تبدیل شود.
با این حال، برخی از تحلیلگران پیش از این پیش بینی كرده بودند كه با توجه به روند رو به رشد گرایش به استفاده از "ال ان جی" به جای نفت، بسیاری از كشورهای عضو اوپك سعی دارند با گرفتن این بازار، عرضه آن را در دست گرفته و بهای این ماده سوختی را همانند نفت به بازار گاز دیكته كنند. این در حالی است كه جرج استرزینگر، مدیر اجرایی پروژه های انرژی های تجدید پذیر، می گوید: "بدون كوچكترین شكی در این زمینه، باید مطمئن بود كه اوپكی ها در این خصوص پاسخ مثبت خواهند داد. "همانطور كه این كار با نفت خام انجام شده، كنترل گاز در آینده نیز با كشورهایی خواهد بود كه ذخایر گازی دارند. در واقع، تعیین كننده اصلی همانند نفت، دارندگان آن ماده سوختی هستند. اوپك بدون شك در این زمینه نیز تسلطی خواهد یافت كه دستكم با تسلط آنها در نفت، قابل قیاس خواهد بود." از سال ۲۰۰۱، هر ساله بیش از دهها كشور صادر كننده گاز دور هم جمع شده و در خصوص منافع مشترك با یكدیگر بحث و تبادل نظر می كنند. امسال (۲۰۰۵) نیز، به گفته عبدالله حمد بن العطیه، وزیر انرژی قطر، ۱۵ كشور عضو گروه صادركنندگان گاز دور هم جمع شده و با بحث و تبادل نظر با یكدیگر، به دنبال "هماهنگ ساختن نظرات و یافتن منافع مشترك خود" هستند.

منبع : نمایشگاه بین‌المللی