قلعه لمبسر ، قزوین

در ناحیه‌ رودبار نیز بیش از هر چیز ویرانه‌های مربوط به قلعه‌های اسماعیلیه كه بر فراز ستیغ كوهساران خودنمایی می‌كنند، نمایان است. دژ لمبسر یكی از عظیم‌ترین و وسیع‌ترین دژهای منطقه است كه دو رود «نینه‌رود» و «لمه‌در» در دو سوی آن جریان دارند. قلعه‌ لمبسر از سه جهت مشرق، جنوب و شمال به پرتگاه‌های مخوفی منتهی می‌گردد. بخشی از سمت شرقی آن، یعنی سمت رودخانه نینه‌رود، شیب كم‌تری دارد. به همین جهت،‌ دیواری عظیم و قطور با سنگ‌های بسیار بزرگ ساخته‌اند كه تا امروز قسمتی از آن پابرجاست و در حدود 20 متر طول و 10 متر ارتفاع دارد.
برج‌های دفاعی این منطقه تسلط خود را بر دره‌های اطراف و جلگه جنوبی و قطعه زمین شیب‌دار قلعه به نمایش گذاشته‌‌اند. برج‌ها و خرابه‌های دیوار اطراف قلعه و پرتگاه‌های خطرناك پای دیوارها، چشم بینندگان را خیره كرده و آنان را به تمجید وا می‌دارند. باروی غربی و برج‌های آن نسبت به باروی شرقی استحكام زیادی ندارند؛ زیرا وضع طبیعی آن‌ها، یعنی پرتگاه‌های عمیق این سمت، بهترین بارو و حصار دفاعی است. در این طرف بر سر هر تیزی و پیش‌آمدگیِ كوه، برجی كوچك ساخته‌اند، كه فاصله آن‌ها از هم‌دیگر در حدود 100 متر است. باروی جنوبی و شرقی قلعه هنوز باقی است. دیوار شرقی، دیواری بسیار مستحكم و دو پوسته است و بین دو پوسته‌ آن شكافی پیدا شده كه ممكن است پس از مدتی موجب فرو ریختن آن شود.
دروازه جنوبی كه كف آن در حدود 150 متر پایین‌تر از دروازه‌ شمالی است، سالم‌تر باقی مانده است. این دروازه شامل دو در، در پشت سر یك‌دیگر است و اختلاف سطح این دو در حدود 6 متر است. درِ اول رو به مغرب باز می‌شود و در دو طرف آن، برج‌های بلندی بوده كه آنچه امروزه از برج سمت چپ باقی مانده است، ارتفاعی بیش از 6 متر دارد. پس از این در، راه قلعه پیچ می‌‌خورد و به درِ دوم كه اتاق نگهبانان در كنار آن است، منتهی می‌شود. دیوار و تاق این دو درگاه از سنگِ تراشیده مكعب شكل ساخته شده است. در زمین شیب‌دار و محصور دژ، خرابه‌های بسیار دیده می‌شود. بعضی از این ویرانه‌ها از خشت و گل‌اند و از ویرانی بناهای درون قلعه به تازگی خبر می‌دهند.
ساختمان مهم دژ لمبسر درست در زیردستِ دروازه شمالی جای داشته ‌است و در فضایی به طول 35 متر و عرض 25 متر بنا شده ‌است. در زاویه جنوب شرقی این فضا، برجی نیز بنا شده است. ساختمان‌‌های قسمت جنوبی این فضا سالم‌‌تر باقی مانده‌اند. در این قسمت 12 اتاق باریك وجود دارد كه رو به مشرق ساخته شده‌اند. در عرض اتاق‌ها درهایی كار گذاشته شده‌اند كه به راهروها باز می‌شده‌اند. هلالِ شكسته‌ تاق درگاه‌ها كه از سنگ تراشیده و ساخته شده‌اند، هنوز باقی است. هر اتاق 5/70 متر طول و 1/90 متر عرض و پنجره‌هایی كوچك دارد. دیوارهای اتاق‌ها 1/20 متر قطر دارند و از قطعات عظیم سنگ‌های تراشیده ساخته شده‌اند. كف اصلی قلعه با روزهایی كه قلعه و بناهای آن برپا بوده‌اند، فرقی نكرده است؛ زیرا مجرای فاضلاب قلعه هنوز باقی است و با كف قلعه در یك سطح است.
غیر از بناهایی كه شرح داده شدند، اتاق‌های دیگری كه دارای تاق‌های ضربی هستند، در داخل باروی قلعه دیده می‌شوند كه نیمی از آن‌ها در زیر سنگ و خاك قرار دارد.
قسمت جالب توجه دژ، آب‌روی آن است كه تا امروز هم مسیر آن را می‌توان تشخیص داد. این آب‌رو كه از طرف شمال وارد دژ می‌شود،‌ به آب‌انبارهای مكعب مستطیل شكلی به طول 5/80 متر، عرض 1/90 متر و عمق 1/90 متر منتهی می‌شود. این آب‌انبارها در دل سنگ كنده شده‌اند. سه آب‌انبار دیگر مانند این‌ها در طرف شمال، مشرق و در خارج از دیوارهای دژ دیده می‌شود. در آخرین قسمت محوطه شیب‌دار دژ،‌ در یك پارچه‌سنگ كه از شرق به غرب كشیده شده است، چند آب‌‌انبار نزدیك یك‌دیگر در دل سنگ كنده شده‌اند و آب‌‌انبار بزرگ حدود 12 متر طول دارد. این آب‌انبارها تنها مكان ذخیره آب دژ لمبسر نبوده‌اند؛ زیرا در پایین دیوار شرقی دژ، جایی كه آب‌‌انبارهای خارج قلعه در سنگ كنده شده‌اند، فضای سرپوشیده‌ای در ارتفاع 190 متری وجود دارد كه با پله‌هایی ناهموار به لب رودخانه منتهی می‌شود. پهنای این فضای سرپوشیده 95 سانتی‌متر و قطر هلال تاق آن كمی بیش از 30 سانتی‌متر است. این فضای سرپوشیده فعلاً از خاك و سنگ انباشته شده است.
قلعه لمبسر یكی از شگفت‌انگیزترین قلعه‌های ایران است و قدمت آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد.