بچه ها را جرأت خواندن بیاموزیم

خواندن مهارتی چندبعدی و بسیار پیچیده و از شگفت آورترین استعدادهای بالقوه انسان ها است. خواندن، ساده ترین، قدیمی ترین و پایدارترین راه برقراری رابطه با دیگر انسان ها و فرهنگ ها محسوب می شود. خواندن وسیله ای برای سازگاری و رشد همه جانبه افراد و تجلی گاه هوش و استعدادهای انسان است. علاوه بر این ، اثربخش ترین روش انتقال متقابل عواطف و اندیشه ها از انسانی به انسان دیگر است.
کودکان شنیدن و حرف زدن را به طور تقلیدی و خود به خود یاد می گیرند، اما خواندن و نوشتن را باید با برنامه و آگاهانه به آنها آموزش داد. بدون شک نخست، کودکان باید مهارت های شنیدن و حرف زدن را به عنوان ارکان سمعی زبان آموزی کسب کنند، آنگاه به آموزش خواندن و نوشتن به منزله ارکان بصری بپردازند.
بیشتر والدین بر این باورند که یادگیری خواندن از دوران کودکستان یا دبستان آغاز می شود، اما خواندن و نوشتن بسیار زودتر از زمان آغاز آموزش های رسمی شروع می شود. شروع یادگیری خواندن و نوشتن از زمانی آغاز می شود که کودک حرف زدن را یاد می گیرد. و تلاش می کند تا از محیط خود، آگاهی کسب کند. در صورتی که او بخواهد با افرادی که در محیط او هستند، ارتباط برقرار کند، باید سواد داشته باشد. در چنین حالتی شما می توانید با خلق فضای مناسب برای یادگیری خواندن و نوشتن به کودک خود کمک کنید.
● با هم بخوانیم
با هم خواندن ، تنهایی و سکوت را شکستن و در چیزی شریک شدن، به زبان مشترک سخن گفتن، راه تفاهم را گشودن، همدیگر را محک زدن و بهتر شناختن یکدیگر است.
هرگز خواندن را به کودکانمان با تأکید بر ارزش های کتاب توصیه نکنیم، بلکه به این امید کتاب را هم برداریم تا ازآن بهره ای نصیب مان شود. شاید با هم خواندن ما را به دنیایی که سال ها آن را گم کرده ایم، پیوند بزند.
وقتی با هم کتاب می خوانیم، حساسیت های کودکان را نسبت به زبان و ادبیات بالا می بریم. خواندن را در نظر آنها کاری جذاب، لذتبخش و در عین حال ساده جلوه می دهیم. فضای با هم خواندن باید آکنده از مهر باشد. باید بدانیم این زمان فرصتی است تا به کودکان خود نزدیکتر شویم. بنابراین کتاب، زبان مشترکی می شود برای با هم سخن گفتن.
با هم خواندن به منزله خواندن ما برای کودکان نیست. آنها هم باید بتوانند ما را در یافته های خود سهیم کنند. وقتی کودکان برای ما می خوانند، به فکر اصلاح خواندن آنها نباشیم و به آنها جرأت خواندن بدهیم. یادمان باشد که تنها داستان و ادبیات و شعر نیست که می توان در خواندن آنها شریک شد، بلکه در لابه لای صفحات یک فرهنگ لغت نیز می توان با واژگان زبان مادری بازی کرد. می توان روی اطلس، جغرافیای سرزمین ها را درنوردید یا بر روی اطلس تاریخی مسیر مهاجرت قومی را دنبال کرد. باید تلاش کنیم باورها و عادت های درست را در آنها به یادگار بگذاریم؛ عشق به کتاب و کتاب خواندن یکی از آنها است.
● خواندن و دوره پیش از دبستان
شروع زود و شگفت انگیز خواندن از زمان حرف زدن و توجه به محرک های محیطی شروع می شود. در حقیقت مشارکت کودک در بحث های ساده خانوادگی، تعامل های همسالان و تماشای تصاویر مختلف و محیط اطراف می تواند پایه گذار جملات معنی داری باشد که کودک برای انتقال آموخته های پایه ای خود به کار می برد.
کشیدن نقاشی، تجربه اندوزی از طریق ورق زدن کتاب های مصور، توجه به علائم راهنمایی و رانندگی، گوش دادن به افسانه های کهن و قصه هایی که از زبان پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نقل می شودولب خوانی نوزاد زمانی که مادر و اطرافیان با او صحبت می کنند، در حقیقت واژه سازی و تکمیل خزانه لغوی او را پایه گذاری می کند. هرچه تعامل کودک با محیط اطرافش بیشتر باشد، خزانه واژگانش گسترش می یابد و کنجکاوی او به عنوان وسیله ای برای حفظ ارتباط گفتاری با اطرافیانش مطرح می شود.
● فعالیت های مؤثر برای بهبود سواد خواندن در دوره دبستان
پرورش مهارت گوش دادن به داستان کتابی که معلم یا همکلاسی ها می خوانند هم می تواند لذتبخش باشد و هم اطلاعاتی به کودک دهد. سؤالات مناسبی که معلم در هنگام خواندن کتابی می پرسد و یا ایجاد فضای تفکر در کلاس درس، قدرت تجزیه و تحلیل و پیدا کردن راه حل، درک مطلب و درک موقعیت را در کودکان تقویت می کند.
گوش فرادادن به نوار قصه و پیدا کردن شباهت بین داستان نواربا دروس داخل کتاب درسی نیز می تواند به پیشرفت خواندن کودک کمک کند. در دوره دبستان نیز بازی وسیله مناسبی برای مهارت ارتباط کلامی کودکان است. مثلاً به آتش نشانی زنگ بزنند و درخواست کمک کنند و با دادن شماره تلفن و آدرس نوشته شده بر روی کارت بازی درخواست خود را اعلام کنند.
استفاده از کتاب های مرجع همیشه اطلاعات لازم و مناسب را به طور اصولی در اختیار بچه ها قرار می دهد. یکی از وسایل کمک آموزشی در هنگام تدریس، همین کتاب ها هستند. تهیه کردن لیست کتاب های درخواستی ازسوی کودک و نصب آن در کلاس اهمیت وابستگی رشد مهارت های خواندن را به کتاب نشان می دهد.

سهیلا اسکندری

منبع : روزنامه ایران