لینوکس و فارسی، چگونه؟

این مسئله از واضحات است كه برای یك كاربر فارسی زبان سیستم عاملی ارزش دارد كه در آن بتوان از امكانات فارسی مانند تایپ فارسی و فارسی نویسی در بخش های مختلف بهره برد. لینوكس هم به عنوان سیستم عاملی كه كم كم جای خود را در خانه ها باز میكند، از این قاعده مستثنی نیست.
● به چه چیزهایی نیاز داریم؟
▪ خوب برای اینكه عملیات فارسی نویسی برای لینوكس موفقیت آمیز باشد، به برنامه های زیر نیاز دارید:
- محیط گرافیكی GNOME نسخه ۲ و بالاتر یا KDE نسخه ۳ و بالاتر
- XFree۸۶ نسخه ۴.۲.۰ و بالاتر
- بسته فارسی برای لینوكس كه در بخش دانلود سایت موجود است.
لازم به ذكر است كه نسخه های محیطهای GNOME و KDE كه در بالا ذكر شدند، از Unicode پشتیبانی میكنند كه میتوانند كاراكترهای فارسی را به درستی نشان دهند. ضمنا برنامه Xfree۸۶ نسخه ۴.۲.۰ دارای بهبودهایی در بارگزاری فونت ها و پشتیبانی از antialiasing است.
● چگونه شروع كنیم ؟
برای شروع ابتدا بسته فارسی را از بخش دانلوددریافت كرده آنرا باز كنید. برای بازكردن این فایل كافی است دستورات زیر را در یك پنجره ترمینال تایپ كنید:
$ gunzip farsi_pack.tar.gz
$ tar -xf farsi_pack.tar
حاصل كار ۳ فایل خواهد بود كه دو تای آنها قلم Tahoma و یكی صفحه كلید فارسی است.
▪ مراحل بعدی به صورت زیر است:
- یك پنجره ترمینال باز كرده، سپس با تایپ دستور su بصورت كاربر ریشه وارد سیستم شوید. سپس دستور vi /etc/X۱۱/XF۸۶Config را تایپ كنید تا برنامه ویرایشگر vi اجرا شده و فایل پیكربندی Xfree۸۶ را برایتان باز كند.
- در برنامه vi در متن فایل بازشده، به دنبال Section InputDevice گشته و پس از پیدا كردن آن، در یك فضای خالی كاید insert را فشار داده و فرمانهای زیر را تایپ كنید:
Option "XkbOptions" "grp:ctrl_shift_toggle"
Option "XkbLayout" "fa"
كار كردن با vi مشابه ویرایشگرهای متنی دیگر است. خط نخست به Xfree۸۶ می گوید كه با فشرده شدن، Ctrl+Shift زبان صفحه كلید عوض شود و خط دوم، زبان دوم را كه فارسی است به آن معرفی میكند.
پس از اتمام تایپ خطوط بالا، كلید Esc را فشار دهید، سپس كلید : را فشار داده و تایپ كنید wq و كلید Enter را فشار دهید. این كار تغییرات انجام شده را ذخیره كرده وبه خط فرمان باز میگردد.
- در این مرحله باید دایركتوری مربوط به فونتهای TrueType را به Xfree۸۶ معرفی كنید. برای این كار، مجددا در خط فرمان دستور vi /etc/fonts/fonts.conf را تایپ كنید. این كار فایل پیكربندی قلمها را باز میكند. به دنبال خط زیر كه در ابتدای صفحه است بگردید:
/usr/X۱۱R۶/lib/X۱۱/fonts/Type۱
و مجددا با فشار دادن كلید insert خط زیر را زیر آن اضافه كنید:
/usr/X۱۱R۶/lib/X۱۱/fonts/TTF
ـ پس از اتمام كلید Esc و سپس :
را فشار داده و تایپ كنید wq تا تغییرات ذخیره شده و از برنامه vi خارج شوید.
- خوب بخشهای مشكل كار را به اتمام رساندید. در مرحله بعدی باید فایل هایی را كه باز كرده اید به مسیرهای مربوطه كپی كنید.برای این كار فرامین زیر را تایپ كنید:
$ cp *.ttf /usr/X۱۱R۶/lib/X۱۱/fonts/TTF/
پس از اتمام كار، كلیدهای Alt+Ctrl+Backspace را فشار دهید تا Xserver مجددا راه اندازی شود و تغییراتی كه ایجاد كردید در سیستم اعمال شود. مجددا در سیستم login كرده و این بار در منوی اصلی قسمت Preferences بخش Font را انتخاب كرده و برای قسمتهایی فونت Tahoma را انتخاب كنید :
- خوب تبریكات مرا بپذیرید. اكنون میتوانید در بخشهای مختلف و برنامه هایی كه با استفاده از GTK ۲.۰ طراحی شده اند، فارسی تایپ كنید. میتوانید در مرورگر اینترنت خود نیز از زبان فارسی استفاده كنید.
● آیا در مجموعه برنامه های اداری OpenOffice امكان تایپ فارسی وجود دارد؟
استفاده از امكانات فارسی در محیطهای متفرقه امكان خوبی است، ولی این هنگامی تكمیل میشود كه بتوان در محیطهای اداری نیز از امكانات فارسی استفاده كرد. بله شما میتوانید در مجموعه برنامه های اداری OpenOffice فارسی تایپ كنید. البته این بستگی به نسخه ای دارد كه شما در حال استفاده از آن هستید.
این امكان در نسخه ۱.۰۰ وجود ندارد، زیرا در آن پشتیبانی از CTL فعال نمی باشد. برای استفاده از امكانات فارسی باید نسخه های دارای پشتیبانی از CTL مانند نسخه ۱.۱ را دانلود كنید. كافی است به آدرس http://www.openoffice.org مراجعه كنید. البته دانلود كردن این مجموعه كمی جرات می خواهد كه البته به آن می ارزد.واقعا مجموعه OpenOffice جانشین خوبی برای MS-Office به شمار میرود.
این مجموعه هم فایلهای MS-Office را میخواند و هم به فرمت آن Save میكند. (حتی بهتر از خود مایكروسافت!) حجم آن حدود ۷۴ مگابایت است. البته برای دانلود با مودم عدد بزرگی است ولی در مقایسه با ۷۰۰ -۸۰۰ مگابایت MS-Office یك شاهكار به شمار میرود. این مجموعه محصول یكی از دشمنان مایكروسافت یعنی Sun Microsystems است و بصورت كد باز ارائه میشود و تماما با Java نوشته شده است.
● آیا امكان استفاده از قلمهای TTF آشنای زبان فارسی در مجموعه OpenOffice وجود دارد؟
خوب خیلی از ما به قلمهای آشنای فارسی كهسالهاست از آنها استفاده میكنیم، عادت كرده ایم. مانند قلمهای زر، نسیم، نازنین، لوتوس، كامپیوست و... . متاسفانه در حالت عادی اگر این قلمها را طبق اصول بالا در مسیر /usr/X۱۱R۶/lib/X۱۱/fonts/TTF/ كپی شوند، بعلت اینكه Unicode نیستند، نمی توانید از آنها در OpenOffice بهره گیری نمایید، ولی من توانستم به هر نحوی نسخه های Unicode آنها را ایجاد كنم و برای دانلود در سایت قرار خواهم داد تا همگان استفاده كنند.

منبع : فساهو