اسپایدرمن - SPIDER MAN

سال تولید : ۲۰۰۲
کشور تولیدکننده : آمریکا
محصول : ایان برایس و لورا زیسکین
کارگردان : سام ریمی
فیلمنامه‌نویس : دیوید کوپ، بر مبنای کتاب مصورِ استن لی و استیو دیتکو
فیلمبردار : دان برجس
آهنگساز(موسیقی متن) : دَنی الفمن
هنرپیشگان : توبی مگوایر، ویلم دافو، کرستن دانست، جیمز فرانکو، کلیف رابرتسن، رُزمری هریس و بیل نان
نوع فیلم : رنگی، ۱۲۱ دقیقه


̎پیتر پارکر̎ (مگوایر)، نوجوان یتیم و تک‌رو و باهوشی است که در محلهٔ کویینزِ نیویورک به اتفاق عمه‌اش (هریس) و عمویش (رابرتسن) زندگی می‌کند و رؤیای دختر همسایه، ̎مری جین̎ (دانست) را در سر می‌پروراند. در یکی از گشت‌های آموزشیِ مدرسه به لابراتور دانشگاه کلمبیا، عنکبوتی که از لحاظ ژنتیکی در وجودش دست برده شده، ̎پیتر̎ را نیش می‌زند و حس‌ها و چابکی‌ و قدرت فیزیکی ̎پیتر̎ یک‌شبه، ابعادی ابرانسانی پیدا می‌کند و در مسابقهٔ کشتی ̎کچ̎ای که گفته‌اند جایزهٔ قابل توجهی دارد، شرکت می‌جوید. اما وقتی ̎پیتر̎ کناری می‌ایستد و اجازه می‌دهد سارقی درآمد باشگاه را به یغما ببرد، حادثهٔ غم‌انگیزی در پی‌اش رخ می‌دهد که ̎پیتر̎ را وامی‌دارد تا به‌عنوان ̎اسپایدرمن̎ باقی زندگی‌اش را وقف مبارزه با جنایتکاران کند. ̎پیتر̎ با بهترین دوستش، ̎هری̎ (فرانکو) هم‌اتاقی می‌شود و به‌عنوان عکاسی در روزنامهد ̎دیلی باگل̎ کار می‌کند. در همین حال باید با دشمن قهارش، ̎گرین گابلین̎ (دافو)، مرد خبیث و پرقدرت و خودبزرگ‌بینی که از قضای روزگار، همان پدر ̎هری̎، ̎نورمن آزبرن̎ یکی از غول‌های اسلحه‌سازی است، مبارزه‌ کند.
● اسپایدرمن از نمونه‌های شاخص قهرمانان داستان‌های مصور در عصر نقره‌ئی این آثار (۱۹۵۶ ـ ۱۹۶۹) به شمار می‌رود. داستان‌های مصور این دوره که برجسته‌ترین‌شان در مؤسسه انتشاراتی مارول نشر یافتند، در قیاس با اسلاف‌شان داستان‌های مصور عصر طلائی (۱۹۳۸ ـ ۱۹۵۴)، پس از هجوم سانسور و به دنبال آن وقفه‌ای که در اواسط دههٔ ۱۹۵۰ گریبان‌گیر این آثار شد، در بهره‌جوئی از عناصری مثل خشونت به شکل مراتب تعدیل شده‌تر و محافظه‌کارانه‌تری عمل می‌کردند. این داستان‌ها هم‌چنین بسیاری از عناصر آشنای فرهنگ عامه در دههٔ ۱۹۶۰ را بازتاب می‌دادند. اسپایدرمن به‌عنوان شناخته شده‌ترین‌شان که در ۱۹۶۲ توسط استن لی و استیو دیتکو خلق شد، به‌عنوان مثال برای نخستین بار نوجوانی را محور کار قرار داده بود که برخلاف پیشینیانش بدون هم‌راهی قهرمانی مجرب‌تر از خود پا به عرصهٔ ماجراها می‌گذاشت. اسپایدرمن به دلیل هم‌راهی‌اش با فرهنگ حاکم زمان خود، خیلی زود بدل به پدیده‌ای فرهنگی شده و جذب سایر رسانه‌ها شد. از جمله باید به مجموعهٔ نقاشی متحرک ۱۹۶۷ برای شبکه ABC که با مجموعه‌های همانند دیگری در اوایل دههٔ ۱۹۸۰، در ۱۹۹۵ ـ ۱۹۹۸ برای کمپانی فاکس و مجموعهٔ نقاشی متحرک کامپیوتری ۲۰۰۳ برای شبکه MTV دنبال شد و هم‌چنین مجموعهٔ تلویزیونی ۱۹۷۷ ـ ۱۹۷۹ شبکهٔ CBS و مجموعهٔ تلویزیونی ژاپنی ۱۹۷۸ ـ ۱۹۷۹ کمپانی توئی که سازندگانش ماجراهای داستان را به کشور آفتاب تابان انتقال داده بودند، اشاره کرد. اما اسپایدرمن در مقابل برای این‌که راهی پردهٔ نقره‌ئی سینماها شود، مسیر پرنشیب و فرازی را پیمود. در ۱۹۸۵ مناحم گولان کوشید فیلمی بر این مبنا به کارگردانی توبی هوپر برای کمپانی کانن تهیه کند. پس از او نیز صحبت از چهره‌هائی مثل جیمز کامرون، دیوید فینچر، آنگ لی و یان د بونت برای کارگردانی فیلم بود. ریمی و فیلم‌نامه‌نویسانش در اقتباس‌شان سری جدید این داستان مصور (۱۹۸۸ ـ ۱۹۹۰) کار تاد مک‌فارلین (خالق داستان مصور اسپون) را محور کار قرار دارند. آنان برای جلب نظر طیف‌های مختلف مخاطبان (سنی، جنسی، نژادی و ...) و البته تأمین خواسته‌های تهیه کنندگان این فیلم پرهزینه، به ناچار برخوردی محافظه‌کارانه (در وجوه مختلف آن) با دست‌مایه را مبنا قرار دادند. نوعی فیلم‌سازی استاندارد که هیچ نشانی از تصور بصری فیلم‌ساز در ساخته‌های مستقل قبلی‌اش را بر خود نداشت؛ و به‌نظر می‌رسد فیلم بیش‌ترین لطمه را نیز از همین نوع برخورد دیده باشد. اسپایدرمن که کم‌تر از یک سال از گذشت حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ روی پردهٔ سینما آمد، از ارجاعاتی به آن حادثه (به‌خصوص در شیوهٔ به تصویر کشیدن حملات خصم‌ دیرین قهرمان ماجرا یعنی ̎گرین گابلین̎ به شهر) خالی نیست، با این همه پوستر اصلی آن که دربرگیرندهٔ تصویری از ̎اسپایدرمن̎ در حال تار تنیدن بین دو برج تجارت جهانی بود، به دنبال این حملات از انتشار بازماند. حضور مگوایر در نقش اصلی که از میان خیل نامزدها برای ایفای آن مناسب‌ترین انتخاب به‌نظر می‌آید، سهمی عمده در بخشیدن بُعدی ملموس و انسانی به این شخصیت دارد، وجهی که در دنبالهٔ این فیلم حتی پررنگ‌تر هم می‌شود. اسپایدرمن با فروش فوق‌العاده‌اش راه ورود ریمی به جریان اصلی هالیوود را هموار ساخت. او پیش از این به‌عنوان مؤلفی در حیطهٔ فیلم‌های مستقل کم‌هزینه ردهٔ ̎ب̎ شناخته می‌شد و تلاش‌هایش برای راهیابی به این جریان مثل برای عشقِ بازی (۱۹۹۹) و هدیه (۲۰۰۰) با توفیق چندانی روبه‌رو نشده بودند و به پشتوانهٔ توفیق تجاری این فیلم، دنبالهٔ آن، اسپایدرمن ۲ (۲۰۰۴) را با کنار گذاشتن احتیاط و ملاحظه‌کاری این‌جا و با در پیش گرفتن نگرشی تازه که ‌گاه تا مرز هجو دست‌مایه توسط عوامل درونی فیلم پیش می‌رفت، ساخت. دنباله‌ای که از بسیاری جهت‌ها بر سلفش برتری آشکاری دارد. این‌جا استن لی خالق ̎اسپایدرمن̎ و ̎بروس کامبل̎ یار دیرین ریمی حضوری کوتاه دارند.