ایران ۲۰۰۶

●ایران در یك نگاه
پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه ژوئن سال ۲۰۰۵، به نوعی اوج رقابت میان محافظه‌كاران با سایر احزاب این كشور به ویژه اصلاح‌طلبان برای اثبات قدرت و برتری‌جویی بود. آقای احمدی‌نژاد قبل از انتخابات و در جریان رقابت‌های انتخاباتی، با شعارهای عوام‌پسند و مردمی به را‡ی‌دهندگان ایران قول داد كه با سوء‌استفاده از قدرت در بخش‌های دولتی قویاً مبارزه كرده و درآمدهای نفت كشور را به طور عادلانه میان مردم تقسیم خواهد كرد. در عین حال، با پیروزی احمدی‌نژاد تنش هسته‌ای میان ایران با غرب به شدت بالا گرفته است. در این راستا، انتظار می‌رود در سال آینده پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد بررسی شود كه در آنجا رفتار و واكنش روسیه و چین تعیین‌كننده خواهد بود.
●چشم‌انداز سیاسی خارجی‌
تاكنون هیچ تغییری در دیدگاه ‌EIU‌ نسبت به چشم‌انداز سیاسی ایران در سال آینده رُخ نداده است، زیرا شواهد و قراین موجود نشان می‌دهند كه ایران بعید است به طرح‌ها و پیشنهاداتی كه تهران را از تكمیل چرخه سوخت هسته‌ای محروم سازد، جواب مثبت بدهد. بنابراین بهترین راه‌حل این بحران در گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریكا نهفته است، زیرا در نگاه تهران، آمریكا از یك سو بزرگترین تهدید برای امنیت ملی ایران به شمار رفته و در همان حال، می‌تواند بهترین مشوّق‌ها را ارایه نماید.
●چشم‌انداز سیاسی داخلی
آقای احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور ایران، در همان بدو تصدی پست ریاست‌جمهوری نشان داده كه قصد دارد تمام شعارهای خود را با قاطعیت پیگیری نماید. تلاش‌های خستگی‌ناپذیر وی برای پیشبرد آرمان‌های انقلاب اسلامی هم تاكنون مقداری با موفقیت همراه بوده است؛ هرچند آقای احمدی‌نژاد با این شیوه عملكرد، در حال از دست دادن پشتیبانی برخی از عناصر كلیدی نظام است.
از سوی دیگر، آقای احمدی نژاد تأكید كرده است كه با فساد اداری و فامیل‌بازی در دولت به شدت مقابله خواهد كرد و حتی تهدید كرده است كه نام مفسدان اقتصادی را كه به بیت‌المال تجاوز می‌كنند، فاش خواهد كرد. علاوه بر این، وی با جایگزین كردن چهره‌های گمنام در پست‌های كلیدی مدیریت كشور، ظاهراً‌مصمم به مبارزه با افراد سودجو در دولت است. در همین راستا و در اولین گام، آقای احمدی‌نژاد اقدام به تغییر روِسای بانك‌های دولتی و سفرای ۴۰ نمایندگی ایران در كشورهای خارجی نمود كه این اقدامات وی با واكنش‌های متفاوتی در داخل و خارج كشور مواجه گردید. البته كم‌تجربگی سیاسی در ماه‌های ابتدایی تصدی پست ریاست‌ جمهوری، مشكلات زیادی را برای آقای احمدی‌نژاد به وجود آورده است. در هر حال، برخی تحركات رییس‌جمهور جدید و اطرافیان وی باعث گردید تا رهبر معظم انقلاب در اوایل ماه اكتبر سال ۲۰۰۵ به مجمع تشخیص مصلحت نظام كه اساساً برای حل‌و‌فصل اختلافات میان مجلس و شورای نگهبان تأسیس شده است، مأموریت نظارت بر اجرای صحیح سیاست‌های كلی نظام داده شود كه این امر در نهایت به بیشتر شدن نفوذ آقای هاشمی رفسنجانی، رییس‌ مجمع تشخیص مصلحت نظام، در مجموعه نظام منجر گردیده است.
●سیاست‌های اقتصادی
تاكنون آقای احمدی‌نژاد در پیشبرد سیاست‌های اقتصادی مورد نظر خود موفقیت چندانی به دست نیاورده است، به ‌طوری كه تلاش‌های وی برای اعمال تغییرات در مدیران كلیدی دولت به ویژه مدیران صنعت نفت و گاز، نه تنها با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده، بلكه حتی منجر به اُفت محسوس شاخص‌های بورس گردیده است. این در حالی است كه كابینه دولت پروژه فروش سهام به فقرا [سهام‌عدالت]‌ را در دستوركار خود قرار داده است. از سوی دیگر، شعارهای انتخاباتی دكتر محمود احمدی‌نژاد عموماً بر روی توزیع عادلانه درآمدهای نفتی و فرصت‌های اقتصادی متمركز بود. به همین دلیل، انتظار می‌رود هزینه‌های جاری دولت از طریق افزایش میزان و گستره یارانه‌ها، بهبود حقوق و دستمزدها در بخش دولتی و حمایت و پشتیبانی از مؤسسات و نهادهای وابسته به محافظه‌كاران - كه البته پشتیبانی نمایندگان محافظه‌كار مجلس را هم پشت سر خود دارد - به میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا كند. البته اگر روند افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی به همین صورت ادامه داشته باشد، شعارهای آقای احمدی‌نژاد با سهولت بیشتری محقق خواهند شد. هر چند از این نكته نباید غافل شد كه پیگیری این سیاست‌ها، در بلندمدت مشكل‌ساز خواهد بود، زیرا اولین پیامد چنین تصمیماتی، به استقبال ریسك رفتن و افزایش نرخ تورم است كه به واسطه حمایت و پشتیبانی مجلس شورای اسلامی از كاهش نرخ سود (بهره) وام‌های بانكی، احتمال بروز آن تقریباً حتمی به نظر می‌رسد. این در حالی است كه آقای احمدی‌نژاد همگام و همسو با مجلس نسبت به مزایا و منافع خصوصی‌سازی در شك و تردید به سر برده و بیشتر مایل به حمایت از سرمایه‌گذاری داخلی به‌ ویژه در بخش نفت وگاز كشور می‌باشد. به نظر می‌رسد رفته رفته نفوذ و تأثیر آقای احمدی‌نژاد بر سیاست‌های اقتصادی كشور نمایان‌تر می‌شود، هرچند كه در میان ‌گروه‌های مختلف محافظه‌كار نظام بر سر سمت و سوی سیاست‌های اقتصادی آقای احمدی‌نژاد، اختلاف‌نظرهای جدی وجود دارد. در این میان، نوك اصلاحات وی كه در ابتدای امر متوجه بخش بانكی كشور شد - با وجود پیشرفت‌های نسبی - با ایده‌آل‌های آقای احمدی‌نژاد فاصله زیادی دارد. از سوی دیگر، تلاش‌های رییس‌جمهور جدید در جهت توزیع عادلانه درآمدهای نفتی كه اصلی‌ترین شعار آقای احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست جمهوری بود، با مقاومت‌های پراكنده‌ای در داخل و خارج كابینه به ویژه در مجلس مواجه شده است. مخالفان معتقدند كه این سیاست به افزایش نرخ تورم و ركود اقتصادی منجر خواهد شد. از دیگر سیاست‌های اقتصادی رییس‌جمهور ایران كه هم‌اكنون اجرای آن با تردید و ابهام مواجه شده است، تأسیس صندوق مهر رضا، ویژه ازدواج جوانان می‌باشد، زیرا هنوز منابع این صندوق شناسایی نشده است. به علاوه، اهداف تأسیس صندوق نیاز به شفاف‌سازی بیشتری دارد.
●پیش‌بینی تورم و رشد اقتصادی
پیش‌بینی می‌شود رشد محصول ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۰۵ از مرز ۶ درصد فراتر رفته باشد. تورم هم به میزان قابل توجهی كاهش یافته است. اما انتظار می‌رود نرخ تورم از ۵/۱۳ درصد سال ۲۰۰۵ به ۸/۱۵ درصد در سال ۲۰۰۶ افزایش پیدا كند. تولید روزانه نفت ایران نیز اُفت محسوسی نشان می‌دهد.‌
●روابط بین‌المللی
چشم‌انداز روابط بین‌الملل ایران به شدت تحت تأثیر توانایی تهران در برطرف ساختن دغدغه‌ها و نگرانی‌های جامعه بین‌المللی بابت برنامه هسته‌ایش قرار دارد. بنابراین چنانچه پرونده هسته‌ای ایران به خوبی حل‌وفصل شود، در آن صورت امیدواری زیادی به برقراری رابطه میان تهران - واشنگتن وجود خواهد داشت. اما اگر تنش هسته‌ای ایران بالا بگیرد، در آن صورت روابط ایران با جهان غرب به شدت متشنج شده و بیم آن می‌رود كه ایران و آمریكا در این مورد با یكدیگر درگیری محدودی پیدا كنند.
●نرخ مبادلات ارزی
پیش‌بینی می‌شود بانك مركزی ایران در سال ۲۰۰۶ به كاهش ارزش ریال در برابر سایر ارزهای خارجی به منظور حمایت از رقابت‌پذیری صادرات غیرنفتی ادامه دهد، هرچند به واسطه نگرانی از افزایش نرخ تورم، سیاست كاهش ارزش ریال را با احتیاط بیشتری دنبال خواهد كرد.
●تجارت خارجی
بر اساس شواهد موجود، روابط تجاری ایران و چین روز‌به‌روز گسترده‌تر می‌شود، به طوری كه در سال ۲۰۰۴ حجم مبادلات تجاری میان چین و ایران به ۷ میلیارد دلار بالغ گردید كه از ۳/۱ میلیارد دلار سال ۲۰۰۱ به مراتب بالاتر است. به گفته سفیر چین در تهران، از كل مبادله تجاری میان دو كشور، سهم چین ۳ میلیارد دلار و سهم صادرات ایران به ۴ میلیارد دلار بالغ می‌شود. به گفته لئو ‌جی ‌تان، قرار است تا سال ۲۰۰۶ میزان مبادله تجاری میان ایران و چین به ۱۰ میلیارد دلار افزایش یابد.‌
واحد اطلاعات اكونومیست لندن ‌‌)EIU(‌‌ مانند هر سال به پیش‌بینی اوضاع سیاسی و اقتصادی كشورهای جهان از جمله ایران در سال آینده اقدام كرده است. آخرین ارزیابی و پیش‌بینی اوضاع سیاسی - اقتصادی كشورمان در سال ۲۰۰۶ از نگاه ‌EIU‌ در این گزارش واحد تحقیقات <اقتصاد ایران> آمده است.‌
●ایران در یك نگاه
پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه ژوئن سال ۲۰۰۵، به نوعی اوج رقابت میان محافظه‌كاران با سایر احزاب این كشور به ویژه اصلاح‌طلبان برای اثبات قدرت و برتری‌جویی بود. آقای احمدی‌نژاد قبل از انتخابات و در جریان رقابت‌های انتخاباتی، با شعارهای عوام‌پسند و مردمی به را‡ی‌دهندگان ایران قول داد كه با سوء‌استفاده از قدرت در بخش‌های دولتی قویاً مبارزه كرده و درآمدهای نفت كشور را به طور عادلانه میان مردم تقسیم خواهد كرد. در عین حال، با پیروزی احمدی‌نژاد تنش هسته‌ای میان ایران با غرب به شدت بالا گرفته است. در این راستا، انتظار می‌رود در سال آینده پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد بررسی شود كه در آنجا رفتار و واكنش روسیه و چین تعیین‌كننده خواهد بود.
●چشم‌انداز سیاسی خارجی‌
تاكنون هیچ تغییری در دیدگاه ‌EIU‌ نسبت به چشم‌انداز سیاسی ایران در سال آینده رُخ نداده است، زیرا شواهد و قراین موجود نشان می‌دهند كه ایران بعید است به طرح‌ها و پیشنهاداتی كه تهران را از تكمیل چرخه سوخت هسته‌ای محروم سازد، جواب مثبت بدهد. بنابراین بهترین راه‌حل این بحران در گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریكا نهفته است، زیرا در نگاه تهران، آمریكا از یك سو بزرگترین تهدید برای امنیت ملی ایران به شمار رفته و در همان حال، می‌تواند بهترین مشوّق‌ها را ارایه نماید.
●چشم‌انداز سیاسی داخلی
آقای احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور ایران، در همان بدو تصدی پست ریاست‌جمهوری نشان داده كه قصد دارد تمام شعارهای خود را با قاطعیت پیگیری نماید. تلاش‌های خستگی‌ناپذیر وی برای پیشبرد آرمان‌های انقلاب اسلامی هم تاكنون مقداری با موفقیت همراه بوده است؛ هرچند آقای احمدی‌نژاد با این شیوه عملكرد، در حال از دست دادن پشتیبانی برخی از عناصر كلیدی نظام است.
از سوی دیگر، آقای احمدی نژاد تأكید كرده است كه با فساد اداری و فامیل‌بازی در دولت به شدت مقابله خواهد كرد و حتی تهدید كرده است كه نام مفسدان اقتصادی را كه به بیت‌المال تجاوز می‌كنند، فاش خواهد كرد. علاوه بر این، وی با جایگزین كردن چهره‌های گمنام درپست‌های كلیدی مدیریت كشور، ظاهراً‌مصمم به مبارزه با افراد سودجو در دولت است. در همین راستا و در اولین گام، آقای احمدی‌نژاد اقدام به تغییر روِسای بانك‌های دولتی و سفرای ۴۰ نمایندگی ایران در كشورهای خارجی نمود كه این اقدامات وی با واكنش‌های متفاوتی در داخل و خارج كشور مواجه گردید. البته كم‌تجربگی سیاسی در ماه‌های ابتدایی تصدی پست ریاست‌ جمهوری، مشكلات زیادی را برای آقای احمدی‌نژاد به وجود آورده است. در هر حال، برخی تحركات رییس‌جمهور جدید و اطرافیان وی باعث گردید تا رهبر معظم انقلاب در اوایل ماه اكتبر سال ۲۰۰۵ به مجمع تشخیص مصلحت نظام كه اساساً برای حل‌و‌فصل اختلافات میان مجلس و شورای نگهبان تأسیس شده است، مأموریت نظارت بر اجرای صحیح سیاست‌های كلی نظام داده شود كه این امر در نهایت به بیشتر شدن نفوذ آقای هاشمی رفسنجانی، رییس‌ مجمع تشخیص مصلحت نظام، در مجموعه نظام منجر گردیده است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران