کودتا - به بهانه ۲۸مردادسال۱۳۳۲

كودتا در زبان فرانسوی Coupd&#۰۳۹; Etat به معنی برانداختن حكومت با استفاده از قوای نظامی كشور و تسلط بر اوضاع، و روی كار آوردن حكومتی نو می‏باشد.
اما دانشنامه ویكی پدیا كودتا را عمل ساقط كردن یك دولت توسط گروهی نسبتاً كوچك با استفاده از راه‏های غیرقانونی و به طور ناگهانی معرفی می‏كند. معمولاً در كودتا به نحوی از نیروهای نظامی استفاده می‏شود. هرچند لزوماً كودتا با نیروی نظامی همراه نیست.
كودتا عمل ناگهانی است كه با یك ضربه شدید غافلگیرانه داخل، حاكمیت را به زور كنار می‏زند و عامل كودتا جانشین می‏شود.
برخی معتقدند در كودتا هیچ‏گونه جنبش اجتماعی توده‏ای وجود ندارد.
در تاریخ سیاسی یك قرن اخیر كودتاهای فراوانی به ثبت رسیده‏اند كودتای الجزایر ، كودتای مصر، كودتای عراق كودتای ۱۲۹۹ و ۲۸ مرداد ایران و در قاره‏هایی مانند آفریقا شكل‏گیری كودتا از شكل‏گیری یك دولت سریعتر بوده است.
در فرهنگ سیاسی دنیا كودتا دارای طبقه‏بندی خاصی است. كودتاها نیز مانند سایر پدیده‏ها تعاریف و اشكال متفاوتی دارند. كودتای آرام یا خزنده، سیاه، مخملین، رنگین و ... تعاریف مختلفی است كه از این فرآیند شده است.
كودتا از آن جهت كه ریشهٔ مردمی ندارد و در اكثر مواقع از تضاد در بدنه قدرت یا دخالت بیگانگان شكل می‏گیرد، موجب تغییرات اساسی در ساختار سیاسی و به تبع آن تغییرات اساسی در ساختار كلان یك كشور است.
كودتا ماهیتی مردمی ندارد. در طول تاریخ نیز هیچ حركتی با نام كودتا شكل نگرفته است كه از پشتیبانی مردمی برخوردار بوده باشد.
در كودتا بخشی از قدرت داخلی یك حكومت مستقلاً و یا با تحریك بیگانگان نسبت به حركتی نظامی، خشونت‏بار و متكی بر اسلحه با خصوصیت ذاتی سرعت نسبت به براندازی یك حكومت و در دست گرفتن قدرت اقدام می‏كند.
از اینرو كودتا در اكثر موارد توسط قوای نظامی كشور صورت می‏پذیرد. تاریخ تجربه تلخ كودتاهای زیادی را با خود حمل می‏كند. كودتا بدلیل غیرقانونی بودن و اتكای به قدرت و زور قالباً بسیار خونین به ثبت رسیده‏اند از آن جمله كودتای شیلی را می‏توان نام برد.
كشور ما در تاریخ معاصر خود دو بار طعم تلخ كودتا را چشیده است یكبار در سال ۱۲۹۹ و بار دیگر در ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ طعم تلخی كه هیچگاه از ذائقه مردم ایران بیرون نمی‏رود.
كودتای ۲۸ مرداد، كه موجب سقوط دولت مردمی دكتر محمد مصدق شد حركتی خائنانه بود كه با دسیسه مستقیم امپریالیسم جهانخوار پدید آمد. كودتای ۲۸ مرداد به سردمداری زاهدی عنصر سرسپرده آمریكا و با بهره‏گیری از نیروی نظامی و جمعی از اوباش به وجود آمد و در كمال ناباوری دیكتاتور از كشور گریخته را به میهن باز گردانید. این كودتا از آن رو عجیب بود كه توسط شخص اول مملكت كه سلطنت ظالمانه خود را رو به افول می‏دید ساماندهی شد و با دلارهای آمریكایی شكل گرفت. این كودتا علاوه بر سقوط دولت ملی دكتر محمد مصدق موجبات دادگاهی شدن و تبعید او را پدید آورد. به دلیل وجود شعبان جعفری‏‎ها و عده‏ای از عناصر سست پیمان دولتی كه حاصل سالها تلاش و كوشش مردم بود ساقط و مردی چون دكتر مصدق را كه سمبل مقاومت و ایستادگی بود خانه‏نشین كرد.
كودتای ۲۸ مرداد نقطه سیاهی بر تاریخ این كشور است حركتی ساماندهی شده از سوی استكبار جهانی. از معدود دفعاتی كه به طور آشكار انگلیس و آمریكا با یكدیگر متحد شدند، صحنه سیاسی كودتای ۲۸ مرداد بود. انگلیس زخم خورده كه با نهضت ملی شدن نفت جبروت كاذبش درهم شكسته بود. مصدق را چون خاری در چشم تحمل می‏كرد و آمریكا كه به دنبال جای پای محكمی در ایران بود دست در دست انگلیس و با كمك مزدوران داخلی این حركت را ساماندهی كردند. هرچند دشمن بر آن شد تا با كارناوال ساختگی از مشتی اراذل و اوباش كودتا را حركتی مردمی جلوه دهد، اما این حقیقت در تاریخ این كشور به ثبت رسید كه كودتای ۲۸ مرداد بوی دلارهای آمریكایی ، توطئه انگلیس و خیانت سالوسان را می‏داد.
نیم قرن از واقعه ۲۸ مرداد می‏گذرد، واقعه‏ای كه تأثیری شگرف در تمام شئون این كشور برجای گذاشت و برای ربع قرن تداوم استبداد را بر ایران تحمیل كرد، اما صرفنظر از عواقب این كودتا باید در نظر داشت كه این پدیده مهم سیاسی در پیروزی مردم ایران در انقلاب شكوهمند ۱۳۵۷ مؤثر بوده و در واقع سال ۱۳۳۲ نقطه عطفی در تاریخ این كشور تلقی می‏‎شود.
امیدواریم حافظه تاریخی مردم ما همواره بیدار و هوشیار بوده و همیشه به خاطر داشته باشند كه دشمن هیچگاه دست طمع از این كشور بر نمی‏دارد و هر روز از روزنه‏ای قصد نفوذ دارد و آنچه مانع این مداخله است ایمان به پروردگار، اتحاد و عشق به میهن است.

خسرو كلانتری
با درود به روان پاك شهدای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خصوصاً شهید دكتر فاطمی

منبع : هفته نامه فصل نو